Yeni yasama döneminin ilk gündemi: İnfaz düzenlemesi Son dakika haberleri

Adalet Bakanlığı verilerine göre 1 Ağustos 2025 itibarıyla cezaevlerinde 413 bin 780 tutuklu ve hükümlü bulunuyor. Türkiye genelindeki 402 cezaevinin toplam kapasitesi ise 304 bin 964. Cezaevi nüfusu, kapasitenin yaklaşık 109 bin üzerinde seyrediyor.

Cezaevi İstatistikleri (1 Ağustos 2025)

• Hükümlü: 356.277

• Tutuklu: 57.503

• Toplam nüfus: 413.780

• Cezaevi sayısı: 402

• Toplam kapasite: 304.964

İLK ADIM: 31 TEMMUZ DÜZENLEMESİ

İnfaz paketi, “Terörsüz Türkiye” sürecinin yargı boyutunda kilit bir adım olarak görülüyor. İlk hedef ise, son anda yargı paketinden çıkarılan ve uzun süredir tartışılan 31 Temmuz 2023 düzenlemesi. MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız tarafından da gündeme getirilen bu düzenlemenin kapsamının genişletilmesi, infaz alanında ilk ve en önemli başlık olarak öne çıkıyor.

Peki nedir bu düzenleme? 14 Temmuz 2023’te yürürlüğe giren Geçici Madde 10 ile Kovid-19 salgını döneminde açık cezaevinde izinde bulunan hükümlülerin durumu düzenlendi. Cezasının bitimine 5 yıl veya daha az kalan hükümlüler, talep aranmaksızın denetimli serbestliğe geçti. Açık cezaevine ayrılmasına 3 yıl veya daha az kalanlar ise 3 yıl erken denetimli serbestlikten yararlandı. Bu sayede binlerce mahkûm cezaevlerinden erken tahliye edildi. Devletin güvenliğine, anayasal düzene, milli savunmaya ve devlet sırlarına karşı suçlar ise kapsam dışında bırakıldı.

ŞİMDİ NE YAPILACAK?

Hedef, 31 Temmuz 2023’ten önce suç işleyip cezası bu tarihten sonra kesinleşenlerin de aynı haktan yararlanmasını sağlamak. Böylece benzer suçlarda farklı infaz sürelerinin önüne geçilerek eşitlik ilkesi güçlendirilecek. Terörsüz Türkiye süreci kapsamında, düzenlemenin terör suçlularını kapsaması da ihtimaller arasında.

Ayrıca infaz sisteminde tüm suç tiplerine eşit infaz oranı uygulanması gündemde. Dünya örneklerinde yaygın olan ½ infaz modeli (Cezanın yarısının cezaevinde geçirilmesi) öne çıkarken, bazı ağır suçlar için ¾ infaz formülü masada. İyi hâl ve koşullu salıverme kriterlerinin yeniden tanımlanması, denetimli serbestlik uygulamasının sadeleştirilmesi ve topluma kazandırılabilecek hükümlülerin tahliyesinin kolaylaştırılması da değerlendiriliyor.

NEDEN YENİ İNFAZ YASASI? / ANALİZ

Mevcut infaz yasası, yıllar içinde yapılan parça parça değişiklikler nedeniyle “yamalı bohça” görünümünde. Aynı suç tarihine sahip dosyalarda bile farklı infaz rejimlerinin uygulanması, eşitlik ilkesini zedeliyor ve öngörülebilirliği ortadan kaldırıyor.

Dünya genelinde cezanın bir kısmının cezaevinde, kalan kısmının ise toplum içinde gözetim altında infaz edildiği modeller yaygın. İngiltere, Finlandiya, İtalya ve Polonya’da hapis cezalarının yarısı cezaevinde infaz edilirken, Belçika’da bu oran üçte bire kadar düşüyor. Kalan süre, denetimli serbestlik, elektronik kelepçe, toplum hizmeti veya rehabilitasyon programlarıyla tamamlanıyor. Türkiye’de ise genel kural cezaların yarısının cezaevinde infaz edilmesi olsa da bazı suçlarda bu oran ⅔ veya ¾’e çıkıyor. Bu yüksek oran hem kapasiteyi zorluyor hem de topluma kazandırma odaklı politikaların önünde engel oluşturuyor.

Adalet ve eşitlik ilkeleri doğrultusunda, tüm suç tipleri için sade, öngörülebilir ve dengeli bir infaz sistemi; hem ceza adaletini güçlendirecek hem de cezaevlerinin kronik doluluk sorununa kalıcı çözüm getirecek. Dünya örnekleri, cezanın tek başına yeterli olmadığını; asıl başarının topluma kazandırma ve tekrar suç oranlarını düşürme ile sağlandığını gösteriyor. Türkiye’nin bu dönüşümü gerçekleştirecek toplumsal ve hukuki iradesi mevcut.

DÜNYADAN ÖRNEKLER

• Norveç – Halden ve Bastøy Modeli: Eğitim ve meslek edindirme odaklı düşük güvenlikli cezaevleri; tekrar suç oranı %20’nin altında.

• Hollanda – Toplum Temelli İnfaz: Elektronik kelepçe, toplum hizmeti ve psikososyal destekle cezaevi nüfusu %40 azaldı.

• Almanya – Aşamalı İnfaz: Cezanın bir kısmı kapalı cezaevinde, kalan kısmı açık cezaevi veya yarı özgürlükle infaz ediliyor.

• Kanada – Restoratif Adalet: Mağdur-fail arabuluculuğu ve zararın telafisi esaslı programlar.

• Belçika – Kısa Süreli Ceza Reformu: Üç aydan kısa hapis cezaları toplum hizmetine çevriliyor; uzun süreli cezaların ise üçte biri cezaevinde infaz ediliyor.

• İngiltere, Finlandiya, İtalya ve Polonya – Yarı İnfaz Modeli: Hapis cezalarının yarısı ceza infaz kurumlarında, kalan yarısı toplum içinde gözetim altında infaz ediliyor.