10 saniyede bulaşan kimyasal risk: Market fişlerine dikkat!

New York Üniversitesi Langone Sağlık Merkezi’nde çocuk ve çevresel sağlık alanında uzman olan Prof. Dr. Leonardo Trasande, alışveriş fişlerinin büyük çoğunluğunun termal kâğıttan üretildiğini ve bu kâğıtların zararlı kimyasallar içeren plastik bazlı bir kaplamaya sahip olduğunu belirtti. Trasande, parlak görünümleriyle dikkat çeken bu fişlerin, cilt yoluyla vücuda geçebilen toksik maddeler içerdiğini vurgulayarak, bu kimyasalların uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceği konusunda uyardı.

Termal kâğıtlar, üzerine yazı basmak için ısıya duyarlı özel mürekkepler kullanılarak üretiliyor. Ancak bu yöntem, sadece düşük maliyetli değil; aynı zamanda ciddi sağlık riskleri de barındırıyor. Özellikle bisfenol-A (BPA) ve onun yerine kullanılan bisfenol-S (BPS) gibi kimyasallar, endokrin sistemini etkileyerek kalp hastalıkları, hormonal bozukluklar, kısırlık ve bazı kanser türleriyle ilişkilendiriliyor.

Avrupa Birliği, BPS maddesini gıda ambalajlarında yasakladı. ABD’nin Kaliforniya eyaleti ise bu kimyasalı üreme sağlığı açısından zararlı olarak sınıflandırdı. 2024 yılında Çevre Sağlığı Merkezi tarafından yapılan bir araştırmada, büyük zincir mağazalardan toplanan 32 fiş incelendi ve sonuçların endişe verici düzeyde olduğu bildirildi. Kaliforniya yasalarına göre, sadece 10 saniyelik temas bile sağlık uyarısı gerektirecek miktarda kimyasal geçişine neden olabilmekte.

T24'te yer alan habere göre, termal fişlerdeki tehlike yalnızca kimyasallarla sınırlı değil. Fişlerin üzerindeki plastik kaplama zamanla parçalanarak mikro ve nano plastiklere dönüşebiliyor. Bu parçacıklar, bilim insanları tarafından beyin, damarlar ve sindirim sistemi dahil olmak üzere birçok dokuda tespit edildi. Uzun vadede bu maddelerin kronik iltihaplanmadan kansere, kalp hastalıklarından doğurganlık sorunlarına kadar pek çok sağlık sorunu yaratabileceği öngörülüyor.

Prof. Dr. Trasande’ye göre, bu riskler karşısında bireysel önlemler büyük önem taşıyor. Plastik içeren fişlerden uzak durmak ve alışverişlerde e-fiş, SMS ya da e-posta gibi dijital alternatifleri tercih etmek, maruziyeti önemli ölçüde azaltabiliyor. Ancak asıl çözümün küresel ölçekte plastik üretiminin sınırlanmasında yattığını vurgulayan uzman, plastik kullanımının kontrol altına alınması gerektiğini belirtiyor.

Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın verilerine göre, üretim hızı kontrol altına alınmazsa, küresel plastik üretimi 2060 yılına kadar üç kat artacak. Bu tehlikeli artışı önlemek için Birleşmiş Milletler’in, küresel plastik kirliliğiyle mücadele amacıyla yeni bir plastik anlaşması için müzakerelere yeniden başlaması bekleniyor.