Market fişine 10 saniye dokunmak kabusu çekmeye yetiyor Sözcü Gazetesi

New York Üniversitesi Langone Sağlık Merkezi'nden Çevresel Sağlık Uzmanı Prof. Dr. Leonardo Trasande, market fişlerinin büyük bölümünün termal kağıttan yapıldığını belirtiyor. Bu tür fişlerde mürekkep kullanılmaz; yazı, ısıyla aktive olan kimyasal kaplama sayesinde ortaya çıkar. Ancak bu kaplama, genellikle bisfenol-A (BPA) ya da bisfenol-S (BPS) gibi hormon sistemini etkileyen maddeler içeriyor.

Times of India'da yer alan habere göre Trasande, "Bu kimyasallar, cilt yoluyla hızla emilir ve zamanla vücutta birikerek kanser; kısırlık, kalp hastalıkları gibi ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir" diye uyarıyor.

2024 yılında Çevre Sağlığı Merkezi tarafından yapılan araştırmada, ABD'deki büyük mağaza zincirlerinden toplanan 32 fiş incelendi. Sadece 10 saniyelik cilt temasıyla, Kaliforniya yasalarına göre "sağlık uyarısı gerektiren" seviyede kimyasal geçişi tespit edildi.

Avrupa Birliği, BPS'nin gıda ambalajlarında kullanımını yasakladı. Kaliforniya eyaleti ise bu kimyasalı "üreme sağlığına zararlı" kategorisine aldı.

Fişlerin üzerindeki plastik bazlı kaplamalar zamanla parçalanarak mikro ve nano plastiklere dönüşüyor. Bilim insanları bu parçacıkları beyin, bağırsak ve damar dokularında bile tespit etti. Uzun vadede bu parçacıkların kronik iltihap, kanser ve doğurganlık sorunları gibi sağlık sorunlarına yol açabileceğini düşünüyor.

Prof. Trasande, fişlere doğrudan temasın mümkün olduğunca azaltılması gerektiğini belirtiyor. Alternatif olarak alışverişlerde e-fiş, SMS ya da e-posta yoluyla sunulan dijital fişlerin tercih edilmesi öneriliyor.

Ancak uzmanlara göre bireysel önlemler yeterli değil. Küresel ölçekte plastik üretiminin sınırlandırılması gerekiyor. Birleşmiş Milletler Çevre Programı'nın verilerine göre, mevcut üretim hızı devam ederse 2060 yılına kadar plastik üretimi üç katına çıkacak.

Bu öngörü karşısında Birleşmiş Milletler'in küresel bir plastik anlaşması için yeniden masaya oturması bekleniyor. Uzmanlar, küresel bir politika değişikliği olmadan plastik tehdidinin önlenmesinin mümkün olmadığını vurguluyor.