180 yıldır kayıp sanılıyordu: Tarihi değiştiren bildiri kutudan çıktı Sözcü Gazetesi

Amerika'nın Massachusetts eyaletinde gönüllü olarak arşiv çalışması yürüten Jennifer Cromack, 18. ve 19. yüzyıla ait kilise dergilerini incelerken beklenmedik bir keşfe imza attı. Onlarca yıldır karton kutular içinde saklanan belgeler arasında, yaklaşık 1.5 metre uzunluğunda el yazması bir parşömene ulaştı.

Belge, 2 Mart 1847 tarihinde Boston'da imzalanmıştı ve 116 New England'lı Baptist din adamının imzasını taşıyordu. "Köleliğe Karşı Karar ve Protesto Bildirisi" başlığını taşıyan bu parşömen, Amerika'daki kölelik karşıtı hareketin en erken ve güçlü duruşlarından biri olarak kabul ediliyor.

Daha önce Harvard ve Brown üniversitelerindeki araştırmacılar tarafından yoğun şekilde aranmasına rağmen aslı bir türlü bulunamamış, en son 1902'de bir tarih kitabında kopyasına rastlanmıştı.

Amerikan Baptist Kiliseleri Massachusetts Yöneticisi Rahibe Diane Badger, bulunan belgeyi "kölelik karşıtı dönem Baptist arşivlerinin Kutsal Kasesi" olarak nitelendirdi. Parşömen, Amerikan İç Savaşı'ndan tam 14 yıl önce, kilise liderlerinin köleliğe karşı artan huzursuzluklarını açıkça ortaya koyması bakımından dikkat çekici.

Belgede yer alan şu ifadeler, kilise liderlerinin duruşunu net şekilde ortaya koyuyor:

"Bu koşullar altında artık sessiz kalamayız. Hem ezilenlere hem de ezenlere karşı sorumluluğumuz var. Adalet, bu yükümlülüğü yerine getirmemizi gerektiriyor. Gerçek, İnsanlık ve Kamu Ahlakı bize sesleniyor."

Badger, belgedeki tüm imzaları dijital olarak listelediğini ve hangi din adamının hangi kilisede görev yaptığını arşiv verileriyle eşleştirdiğini belirtti.

Massachusetts'te 1871 yılında özgür siyah köleler tarafından kurulan Calvary Baptist Kilisesi'nin rahibi Kenneth Young ise keşfi ilham verici olarak nitelendirdi:

"100'ü aşkın din adamının özgürlük için bu bildiriyi imzalaması olağanüstü. Bu, sesini çıkaramayanlar adına verilmiş bir mücadeleydi."

Bugün neredeyse hiçbir leke ya da hasar taşımayan belge, değer tespit sürecinde ve dijitalleştirilerek Massachusetts'teki 230 Amerikan Baptist kilisesiyle paylaşılması planlanıyor.