3 binden fazla deprem, yoğun gaz çıkışı... Zaman daralıyor, birkaç kilometre kaldı: Gezegeni kaosa sürükleyecek

Napoli yakınlarında bulunan Phlegraean Sahası'nda geçtiğimiz günlerde 4.4'lük bir deprem meydana geldi. Bu sarsıntı bölgede son 40 yılın en güçlü depremi olarak kayda geçti.

Bilim insanları son 6 ayda bölgede 3.000'den fazla irili ufaklı deprem kaydetti.

Bu sayının, Phlegraean Sahası'nın normal sismik aktivitesinin çok üzerinde olduğunu belirten uzmanlar çoğu zaman volkanik patlamaların öncesinde yeraltında basınç birikimi nedeniyle, deprem aktivitesinin arttığını vurguladı.

PATLAYAN BİR DÜDÜKLÜ TENCERE GİBİ

Bu küçük depremler, yanardağın magma odasının üzerini kapatan kayaları zayıflatarak, akışkan sıvının yüzeye çıkışını kolaylaştırıyor.

Bilim insanları bunu kapağı iyi kapanmayan bir düdüklü tencerenin, içeride biriken buhar nedeniyle patlamasına benzetiyor.

Yanı sıra jeologlar yanardağdan yükselen gazlarda da ani bir yükseliş gözlemledi. Bu da volkanın uyanıyor olduğuna dair bir diğer uyarı işareti.

Ek olarak Campi Flegrei bölgesindeki karbondioksit emisyonlarında da ciddi bir artış kaydedildi.

Daily Mail'in aktardığına göre, İtalya Ulusal Jeofizik ve Volkanoloji Enstitüsü (INGV) yetkilileri, günlük emisyon seviyelerinin 4.000 ila 5.000 tona ulaştığını bildirdi.

Uzmanlar gaz emisyonunun artmasının, magmanın yüzeye yaklaşarak volkanın üzerindeki basıncı artırmasının bir belirtisi olduğunu ifade ediyor.

Beklenen püskürmenin yaşanması halinde milyonların hayatının etkileneceği ve "gezegenin kaosa sürüklenebileceği" yorumları yapılıyor.

YÜZEYE BİRKAÇ KİLOMETRE KALDI

INGV'nin verilerine göre, magma şu an yüzeyin birkaç kilometre altına kadar yükselmiş durumda. Bu sığ konum da kaygıları artıran bir diğer faktör.

Son dönemdeki depremler ve gaz çıkışları da düşünüldüğünde, basınç artmaya devam ederse ani bir püskürmenin tetiklenmesi an meselesi olabilir.

INGV'de görev yapan yanardağ uzmanı Christopher Kilburn, "Magmanın hareketinden kaynaklanan gaz emisyonlarıyla kayaların doğal etkileşimleri sonucu açığa çıkan gaz emisyonlarını ayırt etmek kesinlikle çok önemli" dedi.

YÜZDE 80'İ MAGMADAN

Napoli Üniversitesi Federico II'de doktora öğrencisi olan Gianmarco Buono tarafından yakın zamanda gerçekleştirilen bir araştırma, Solfatara Krateri'nden yükselen karbondioksitin yaklaşık yüzde 80'inin doğrudan Dünya'nın yüzeyinin altındaki magmadan geldiğini ortaya koydu.

Bu da magmadan gaz salınımı olduğu yani akışkan sıvının yüzeye yaklaşıyor olabileceği anlamına geliyor. Gazların geri kalan yüzde 20'si ise yer altındaki kayalarla etkileşime giren sıcak sıvılardan yükseliyor. Bu doğal süreç her zaman patlama olacağı anlamına gelmiyor.

Bilim insanları bu gaz çıkışlarını, zemindeki kabarmaları ve küçük depremleri takip ederek olası püskürmelerin izini sürmeye çalışıyor.

Magma yukarı doğru hareket ettiği zaman gazları dışarı itiyor ve volkanın içinde bir basınç oluşturuyor. Çok aşırı basınç birikimi çatlaklara yol açıp tehlikeli bir püskürmeyi tetikleyebiliyor.

EN SON 1538'DE PÜSKÜRDÜ

Campi Flegrei İtalyanca "yanan tarlalar" anlamına geliyor. Büyük bir volkanik krater olan Campi Flegrei, binlerce yıl önce meydana gelen dev bir patlamanın etkisiyle magma odasının üzerindeki toprağın çökmesi sonucu oluştu.

Campi Flegrei son olarak 1538 yılında püskürmüştü. Burada püskürmeler çok sık yaşanmasa da her birkaç bin yılda bir büyük patlamalar meydana geliyor. Yanardağ son 20-30 yılda hareketlenme emareleri gösteriyor.

Bilim insanları bir sonraki patlamanın ne zaman olacağını kesin olarak öngörmenin mümkün olmadığını ancak son dönemde yaşananların bu tarihin oldukça yakın olduğuna işaret ettiğini vurguluyor.

HAREKETLİLİK 2005'TE BAŞLADI

2005 yılından bu yana Campi Flegrei'de bradiseizm yani yavaş deprem olayı yaşanıyor. Bradiseizm, bölgeyi oluşturan zeminin çok ağır bir biçimde yükselip alçalmasına deniyor.

Bu olgu, yerin altındaki magma ve gaz birikiminin yüzeyi yukarı itip aşağı çökmesine izin verdiği durumlarda yaşanıyor. Örneğin Napoli yakınlarındaki Pozzuoli kasabası halihazırda yaklaşık 143 santimetre yükselmiş durumda.

Bilim insanları bu durumu Dünya'nın yüzeyinin bir balon gibi yavaş yavaş şişmesine benzetiyor.

Araştırmacılar yapı mühendisliğinde kullanılan yorulma modelini kullanarak, Campi Flegrei'nin altındaki kayanın strese nasıl tepki verdiğini inceledi.

Elde edilen bulgular, kabuğun esnemeyi bırakıp kırılmaya başladığını gösterdi. Bu da çoğu zaman püskürmelerden önce yaşanan bir değişim olarak biliniyor. Araştırmada, "Püskürme olasılığının arttığı bir duruma doğru açık bir ilerleme görüyoruz" ifadeleri kullanıldı.

BÖLGEDE 4 MİLYONDAN FAZLA KİŞİ YAŞIYOR

Campi Flegrei, Napoli ve çevresindeki yerleşimlerde yaşayan 4 milyonu aşkın kişi için çok ciddi bir tehdit unsuru oluşturuyor.

Napoli şehrinin yanı sıra Pozzuoli gibi kasabalar, Campi Flegrei'ye oldukça yakın bir konumda yer alıyor.

Yanardağın püskürmesi halinde doğacak hasar, çok geniş bir coğrafyaya yayılabilir. Akan lavlar, kül bulutları ve hızlı hareket eden sıcak gazlar, ciddi bir yıkıma ve can kaybına yol açabilir.

Yollar kapanabilir, enerji ve su kesintileri yaşanabilir. Bütün bunlar bölgede yaşayanlar için oldukça tehlikeli ve kaotik sonuçlar doğurabilir.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİ TETİKLEMİŞTİ

Yukarıda da belirttiğimiz gibi, endişe verici işaretler ilk olarak 2005 yılında ortaya çıktı. Ardından yetkililer, volkanın alarm seviyesini yeşilden sarıya çekti.

Napoli ve çevresinde yaşayanlar için kapsamlı tahliye planları hazırlandı ancak püskürmenin kaçınılmaz hale geldiği noktada bu planların hızlı ve etkili bir biçimde hayata geçirilip geçirilemeyeceği şüphesi sürüyor.

Campi Flegrei tehdidini sadece yerel bir sorun olarak düşünmemek gerekiyor. Bundan yaklaşık 40.000 yıl önce Campi Flegreide yaşanan çok güçlü bir patlama, Dünya tarihinin en kötü volkanik felaketlerinden biri oldu ve küresel iklim değişikliklerini de tetikledi.

Benzer bir patlamanın bugün de yaşanması halinde, etkileri İtalya'nın çok ötesine uzanabilir.

Kül bulutları Avrupa kıtasında gökyüzünü kaplayarak uçuşların aksamasına, tarım ürünlerinin zarar görmesine ve enerji kesintilerine yol açabilir.

Volkanik gazların güneş ışığını engellemesi sonucu yıllar süren soğuk hava koşulları yaşanabilir. Öngörülemez hava olayları dünya genelinde gıda arzını tehdit edebilir.