3 milyar ışık yılı ötede ‘fosil galaksi’ keşfedildi

İtalyan bilim insanları, 3 milyar ışık yılı uzaklıkta yer alan ve 7 milyar yıldır neredeyse hiç değişmeden kalan bir galaksiyi keşfetti. KiDS J0842+0059 olarak adlandırılan bu yapı, astronomi dünyasında "fosil galaksi" olarak bilinen ender örneklerden biri.

Fosil galaksiler, evrenin ilk dönemlerinde hızlı bir şekilde yıldız oluşturan, ancak daha sonra başka galaksilerle birleşmeyip izole şekilde kalan gök cisimleri olarak tanımlanıyor. Bu özellikleri sayesinde, evrenin oluşumuna dair önemli bilgiler sunuyorlar.

İki aşamalı oluşum süreci

Bilim insanlarına göre dev galaksiler genellikle iki aşamada oluşuyor. İlk aşamada çok hızlı bir şekilde yıldızlar doğuyor ve galaksi oldukça yoğun, küçük bir yapı halini alıyor. İkinci aşamada ise çevredeki galaksilerle birleşmeler başlıyor ve yapı büyüyerek gelişiyor. Ancak fosil galaksiler bu ikinci evreyi neredeyse hiç yaşamıyor.

KiDS J0842+0059, evrenin gençliğinde oluşmuş ve ardından herhangi bir birleşme yaşamamış. Araştırmacılar, galaksinin yıldızlarının yüzde 99,5’inin çok erken bir dönemde oluştuğunu belirtiyor.

Yıldız dolu ama sessiz bir dünya

Bu tür galaksiler, içlerinde milyarlarca Güneş benzeri yıldız barındırıyor. Ancak yeni yıldız oluşumu neredeyse tamamen durmuş durumda. Yoğun yapılarından dolayı, bu galaksilerde bizimkine benzer çok gezegenli sistemler bulmak zor olabilir.

Araştırmanın liderlerinden Dr. Chiara Spiniello, bu tür galaksilerin evrende "milyonda bir" oranında bulunduğunu tahmin ediyor. KiDS J0842+0059’un ilk izlerine 2018 yılında Şili’deki VLT Teleskobu ile ulaşıldı. Kesin tanımlama ise Arizona’daki Büyük Binoküler Teleskop ile yapılan yüksek çözünürlüklü gözlemler sayesinde mümkün oldu.

Yeni teleskoplar yeni fosilleri gün yüzüne çıkaracak

Avrupa Uzay Ajansı'nın 2023'te fırlattığı Euclid teleskobu, hem karanlık madde ve enerji hakkında bilgi toplayacak hem de fosil galaksilerin daha kolay tespit edilmesini sağlayacak. Bilim insanları, bu teleskopla çok daha fazla fosil galaksinin bulunabileceğini düşünüyor.

Oxford Üniversitesi’nden Prof. Michele Cappellari, “Bu galaksiler, evrenin ilk dönemlerinde neler olduğunu anlamak için paha biçilemez kaynaklar” diyor.