30 saniyede düşen Air India uçağının kazasına ne yol açmış olabilir?

Hindistanlı yetkililer, ABD ve İngiltere’den uzmanlarla birlikte kazanın nedenini belirlemeye çalışacak. Boeing 787-8 Dreamliner tipi yolcu uçağı, Sardar Vallabhbhai Patel Uluslararası Havalimanı’ndan kalkış yaptıktan yalnızca 1,5 kilometre uzaklıkta bir yerleşim alanına düştü.

Bu kaza, 2011’den bu yana ticari seferlerde kullanılan Boeing 787-8 Dreamliner için bugüne kadarki ilk ölümcül kaza olarak kayıtlara geçti. Kazada uçaktaki 241 kişi ile birlikte yerdeki bazı kişiler de yaşamını yitirdi.

BBC, Hintli pilotlar ve havacılık uzmanlarıyla görüşerek uçağın daha havalanmasının hemen ardından yerleşim binalarına çakılmasına yol açabilecek olası nedenleri araştırdı.

İrtifa kazanmakta zorlandı

Uçağı, 22 yıllık tecrübeye sahip Kaptan Sumeet Sabharwal ve yardımcı pilotu Clive Kundar kullanıyordu. İkili toplamda 9 binden fazla uçuş saati tecrübesine sahipti.

Uçakta toplam 242 yolcu bulunuyordu. Air India, uçağın yerel saatle 13.39’da (TSİ 11.09) kalkış yaptığını açıkladı.

Hindistan İçişleri Bakanı Amit Shah, uçağın kalkış anında yaklaşık 100 ton yakıt taşıdığını, bunun neredeyse tam dolu anlamına geldiğini belirtti.

Kalkıştan hemen sonra kokpitten "mayday" çağrısı yapıldı. Yetkililere göre bu çağrının ardından uçaktan başka bir yanıt alınamadı. Hayatta kalan tek yolcunun Hint medyasına verdiği bilgiye göre, uçak irtifa kazanmaya çalışırken yüksek bir patlama sesi duyuldu.

BBC Verify tarafından doğrulanan görüntülerde, uçağın yoğun yerleşimli bir mahallenin üzerinden oldukça alçaktan uçtuğu görülüyor. Uçuşun son verileri uçağın 190 metre (625 feet) irtifaya ulaştığını, ardından alçalarak binaların ve ağaçların arkasında kaybolduğunu ve bir patlama meydana geldiğini gösteriyor.

'Çifte motor arızası' ihtimali gündemde

Kazanın nedeni yalnızca videolar üzerinden net olarak belirlenemiyor. Uçağın kara kutusundan elde edilecek veriler ve enkaz incelemesi sonucunda kesin sonuca ulaşılacak.

Ancak uzmanlar, uçağın kalkışta yeterli itiş gücüne sahip olmadığına dikkat çekiyor.

Olası nedenlerden biri olarak çok nadir görülen çifte motor arızası ihtimali üzerinde duruluyor. Eğer her iki motor da devre dışı kaldıysa, uçağın yedek enerji sağlayan Ram Air Turbine (RAT) sistemini devreye sokmuş olması gerekirdi.

Pilotlar, çifte motor arızasının genellikle yakıt kontaminasyonu veya yakıt sisteminde tıkanma nedeniyle yaşanabileceğini belirtiyor. Uçak motorları son derece hassas bir yakıt sistemine bağlı çalışıyor; bu sistemde bir sorun yaşanması motorların durmasına yol açabiliyor.

Ancak eski pilot Marco Chan, mevcut görüntülerden böyle bir arızayı kesin olarak söylemenin mümkün olmadığını aktardı.

Havacılık uzmanı Mohan Ranganathan ise çifte motor arızasının "son derece nadir görülen" bir durum olduğunu vurguladı.

Uçağın motor üreticisi GE Aerospace soruşturmaya destek için Hindistan’a ekip gönderirken, Boeing de Air India’ya tam destek vereceğini açıkladı.

Kuş çarpması ihtimali de değerlendiriliyor

Bazı uzmanlar ise kazaya kuş çarpması ihtimalinin yol açmış olabileceğini belirtiyor.

Ahmedabad Havalimanı’nın kuş yoğunluğu açısından "ünlü" olduğu biliniyor. Verilere göre Gujarat eyaletinde son 5 yılda 462 kuş çarpması vakası kaydedildi; bunların çoğu Ahmedabad Havalimanı’nda yaşandı.

Geçmişte benzer vakalarda motorlara kuş girmesi, motor gücünü tamamen kaybettirebiliyor. 2009’da Hudson Mucizesi olarak bilinen vakada da her iki motor kuş çarpması nedeniyle durmuştu.

Ancak bir Hintli kaptan, böyle bir çarpmanın ancak iki motoru da etkilediğinde böylesi bir sonuç doğurabileceğini söyledi.

Kanat flapları da etkili olmuş olabilir

BBC Verify’e konuşan üç uzman, uçağın kalkış sırasında kanat flaplarının tam olarak açılmamış olabileceği ihtimaline de dikkat çekti.

Flaplar, uçağın düşük hızda kalkış sırasında yeterli kaldırma kuvveti oluşturmasını sağlıyor. Flaplar yeterince açılmazsa, özellikle tam yüklü bir uçak kalkışta irtifa kazanmakta büyük zorluk yaşayabiliyor.

Perşembe günü Ahmedabad’da sıcaklık 40 dereceye kadar çıkmıştı. Bu da hava yoğunluğunu düşürerek uçağın kalkışını daha da zorlaştıran bir etken oldu.

Ancak 787 model uçaklarda, flapların uygun şekilde ayarlanmaması durumunda uyarı sistemi devreye giriyor ve pilotları uyarıyor. Eski pilot Marco Chan, görüntülerden flapların konumunu kesin olarak anlamanın zor olduğunu ancak böyle bir hatanın "oldukça nadir" olduğunu söyledi.

Chan, flapların kalkış öncesi birden fazla kontrol listesi ile teyit edildiğini ve olası bir hatanın insan hatasına işaret edebileceğini vurguladı.