40 yıl önce Antarktika dan kopan dev buzdağı dramatik bir şekilde parçalanmaya başladı

A23a buzdağı, dünyanın en büyük ve en eski buzdağlarından biri olarak kabul ediliyor ve yaklaşık kırk yıl önce Antarktika’dan kopuşundan sonra artık parçalanma sürecine girmiş durumda. Son uydu görüntüleri ve uzman analizleri, Londra metropol alanının iki katı büyüklüğüne ulaşmış olan bu devasa buz kütlesinin, Güney Georgia Adası’nın kuzeyindeki daha sıcak sularda hızla bölündüğünü gösteriyor.

Verilere göre buzdağının tamamen yok olması haftalar içinde gerçekleşebilir. A23a, orijinal hacminin yarısından fazlasını kaybetmiş olsa da hâlâ 1.770 km² yüzölçümüne ve en geniş yerinde 60 km genişliğe sahip. 2025’in başında kütlesi neredeyse 1 trilyon ton olarak tahmin ediliyordu.

Copernicus programının uydu izlemesi, son haftalarda 400 km²’ye varan dev parçaların ana gövdeden koptuğunu ortaya koydu. Ayrıca denizcilik için risk oluşturabilecek daha küçük parçalar da Güney Atlantik’e dağılmış durumda.

British Antarctic Survey (BAS)’ten fiziksel oşinograf Andrew Meijers, buzdağının “oldukça dramatik bir şekilde parçalandığını” ve “temelde alttan çürüdüğünü” belirtti. Uzman, birkaç hafta içinde A23a’nın artık bütünlük arz eden bir yapı olarak tanınamayacağını öngörüyor.

1986: Filchner buz sahanlığından koptu.
30 yıl: Weddell Denizi’nde karaya oturmuş halde kaldı.
2020: Serbest kaldı ve “buzdağı geçidi” olarak bilinen akıntıyla Güney Atlantik’e sürüklendi.
Mart 2025: Güney Georgia yakınlarında tekrar karaya oturdu, penguen ve fok kolonileri üzerinde etkilerinden endişe edildi, ancak kısa süre sonra tekrar hareket ederek yol aldı.

Ekosistem: Buzdağının erimesi demir gibi besin elementlerini okyanusa salıyor. Bu durum fitoplankton üretimini artırarak deniz besin zincirini besleyebilir ve atmosferik karbonun okyanusa çekilmesine katkıda bulunabilir.

Fauna: Eğer buzdağı uzun süre karaya otursaydı, penguen ve fokların beslenme yollarını değiştirmelerine neden olabilirdi. Bu durum enerji kaybı ve yavrular için yiyecek azalması riskini artırabilirdi.

Navigasyon: Büyük bloklar radarlarla tespit edilebilse de küçük parçalar gemicilik ve balıkçılık için ciddi risk oluşturuyor.

İklim değişikliği bağlantısı

Büyük buzdağlarının kopması buz sahanlıklarının doğal döngüsünün bir parçası olsa da bilim insanları, bu olayların son yıllarda hızlandığını vurguluyor. Antarktika buz tabakaları 2000’den bu yana yaklaşık 6.000 gigaton buz kaybetti. Bu, deniz seviyesinin yükselmesine ve özellikle Batı Antarktika’da okyanus dolaşımında geri dönüşsüz değişimlere yol açabilir.

Günlük uydu izlemeleri ve BAS’ın otonom araçlarla yaptığı çalışmalar, A23a’nın ve benzeri buzdağlarının deniz kimyası ve ekosistemler üzerindeki etkilerini daha iyi anlamayı hedefliyor. Ancak uzmanlar, buzdağının Antarktika’nın soğuk sularından uzaklaştıktan sonra kaderinin kaçınılmaz olduğunu vurguluyor: Parçalanma ve erime sadece zaman meselesi.