ABD, 50 yılı aşkın bir süreden sonra ilk insanlı Ay görevini şubat ayında başlatmak istiyor

Yaklaşık 10 gün sürecek Artemis 2, dört astronotu Dünya’dan iki kez yörüngeye sokacak, ardından Ay’ın çevresini bir kez dolaştıracak ve toplamda 2 milyon kilometreden fazla yol katederek Dünya’ya geri döndürecek. Astronotlar, Ay’ın karanlık yüzeyini pencerelerden görebilecek; en yakın mesafe yaklaşık 7 bin kilometre olacak.

Misyonun mürettebatı: komutan Reid Wiseman, pilot Victor Glover, görev uzmanı Christina Koch ve Kanada Uzay Ajansı’ndan Jeremy Hansen.

NASA, astronotların sağlığını incelemek için yeni teknolojiler kullanacak: organ dokuları taşıyan USB boyutunda “avatar” cihazları, özel bileklikler ve tükürük testleri. Bunlarla bağışıklık sistemi değişimleri ve uzay yolculuğunun insan üzerindeki etkileri gözlemlenecek. “Artemis bilimi, insan bilimi olacak” diyen bilim sorumlusu Jacob Bleacher, bu verilerin gelecekte daha uzak uzay yolculukları için temel oluşturacağını vurguladı.

Orion kapsülüne hava, su, elektrik ve sıcaklık kontrolü sağlayan servis modülü Avrupa şirketleri tarafından üretildi. Eğer Artemis 2 başarılı olursa, NASA’nın son insanlı Ay görevi Apollo 17’nin üzerinden 54 yıl geçmiş olacak.

NASA daha önce teknik sorunlar nedeniyle görevi iki kez ertelemişti. Artemis 3 ile ilk inişin 2027’den önce olmayacağı, hatta 2028’e veya 2030’lara sarkabileceği tahmin ediliyor. Bu noktada Elon Musk’ın SpaceX şirketi tarafından geliştirilen Starship roketi kritik rol oynayacak. Astronotlar, Ay yüzeyine inişi Starship ile gerçekleştirecek. Ancak roketin yörüngede yakıt ikmali gibi karmaşık görevleri zamanında başarıp başaramayacağı belirsiz.

ABD ayrıca Artemis 4 misyonuyla Ay’ın yörüngesine bir uzay istasyonu (Gateway) kurmayı, buradan Mars yolculuklarına hazırlık yapmayı planlıyor.

Donald Trump’ın Beyaz Saray’a dönmesi, NASA’nın planlarını sarstı. Trump, NASA’nın bilim bütçesini yarıya indirmek istiyor. İnsanlı programlara destek verse de, Gateway gibi projeleri kesme niyetindeydi. Temmuz ayında Kongre’nin baskısıyla bu projeyi geri getirmek zorunda kaldı. Buna rağmen Trump yönetimi, Artemis’i büyük bir vitrin olarak sunuyor.

NASA bu hafta yeni astronot sınıfını tanıttı: ilk kez kadınlar erkeklerden fazla (6 kadın, 4 erkek). Ayrıca SpaceX mühendisi Anna Menon, özel Polaris Dawn görevinde uzaya çıkmış bir aday olarak listeye girdi.

Senatör Ted Cruz, “ABD insanlık tarihinde ilk kez Ay’a bir kadın gönderecek. Bununla gurur duyuyorum” dedi. Artemis 3’ün ilk kadın ve ilk siyahi astronotu Ay yüzeyine indireceği planlanmıştı, ancak Trump iktidara geldikten sonra bu hedef resmî belgelerden kayboldu.

Programın amacı, Ay’da insan varlığını kalıcı kılmak ve buradan Mars’a geçişi mümkün kılmak. Hawkins, “İkinci bir uzay yarışının içindeyiz. İlk geri dönen olmak istiyoruz, ama bunu güvenle yapmak zorundayız” dedi.

Artemis, Apollo’dan farklı olarak uluslararası ortaklıklarla yürütülüyor. Avrupa ve Kanada teknoloji katkısı karşılığında astronot gönderme hakkı elde etti. “Bu, ABD’nin liderlik gösterisidir. Apollo’nun aksine, ortak çalışmanın gerçek faydasını sergiliyoruz” diyen Hawkins, işbirliğinin önemini vurguladı.

Orion kapsülünün ilk insansız testi 2022’de yapılmıştı. Artemis 2 ise insanlı ilk deneme uçuşu olacak ve gelecekteki Ay inişleri için tüm sistemlerin doğrulanmasını sağlayacak.