ABD borsaları Trump ın ikinci döneminin ilk altı ayında dalgalandı

ABD Başkanı Donald Trump'ın 20 Ocak'ta başlayan ikinci başkanlık döneminin ilk altı ayı, agresif ticaret politikalarının neden olduğu ekonomik belirsizliklerin etkisiyle ülke borsalarında önemli dalgalanmalarla geçti.

Beyaz Saray'daki başkanlık koltuğuna 20 Ocak'ta ikinci kez oturan Trump, dün görevindeki altıncı ayını tamamladı. Bu altı ayda piyasalarda sert düşüşler ve tarihe geçen günlük toparlanmalara tanık olundu.

Trump'ın geçen yıl kasım ayındaki seçim zaferi sonrasında kurumsal vergi indirimleri ve düzenlemelerin azaltılması gibi beklentilerle ABD pay piyasalarında endeksler rüzgarı arkasına aldı. Seçim gününden yemin törenine kadar geçen sürede S&P 500 endeksi yüzde 4'e yakın yükselirken Dow Jones ve Nasdaq rekor seviyelere ulaştı.

Ancak Trump'ın ardı ardına gelen tarife açıklamaları ile enflasyon ve resesyon korkuları, piyasalardaki olumlu havayı tersine çevirdi.

Trump'ın "kurtuluş günü" olarak nitelendirdiği 2 Nisan'da açıkladığı karşılıklılık esasına dayalı tarifeler, piyasalarda şok etkisi yarattı. Bu durum tüm dünyaya yayıldı ve küresel borsalarda da satıcılı seyir izlenmesine neden oldu.

Karşılıklı tarifelerin açıklanması, yalnızca iki günde S&P 500 endeksinin yüzde 10 düşmesine yol açtı ve ABD piyasalarından 6 trilyon dolar silindi. Bu, endeksin en hızlı düşüşlerinden biri olarak kayıtlara geçerken Dow Jones ve Nasdaq da tarihi kayıplar yaşadı.

Tarife duyurularının düzensiz şekilde yapılması, analistlerin "yarı kalıcı belirsizlik durumu" olarak tanımladığı ortamı yarattı. 2 Nisan öncesi 21 civarında seyreden ve S&P 500 Endeksi'ndeki dalgalanmayı gösteren VIX Endeksi, tarife duyurusu sonrasında 50 değerinin üzerinde çıktı.

Yatırımcıların, gümrük vergilerinin yükselmesinin işletme ve tüketici maliyetlerini artıracağı, bunun da enflasyonu körükleyip büyümeyi yavaşlatacağına yönelik endişeleri güçlendi.

Trump'ın 9 Nisan'da Çin hariç diğer ticaret ortakları için ek tarifeleri 90 gün süreyle durdurduğunu duyurması ise borsadaki yükselişi ateşledi.

Bu duyuru tarihi bir piyasa toparlanmasına yol açarken 9 Nisan kapanışında Dow Jones endeksi yüzde 8'e yakın, S&P 500 endeksi, yüzde 9,5 ve Nasdaq endeksi yüzde 12'den fazla yükseldi.

S&P 500 endeksi, o tarihte Ekim 2008'den bu yana en büyük günlük kazancını elde etmesine rağmen 20 Ocak'taki seviyesinin yüzde 7'den fazla altında kaldı.

TİCARET ANLAŞMALARI İÇİN SÜRE DARALDI

Tarife ertelemesini 1 Ağustos'a uzatan Trump, ülkenin 25 ticaret ortağına bu tarihten itibaren uygulanacak gümrük vergisi oranlarını bildiren tarife mektupları gönderdi.

Bu süresinin dolmasına sayılı günler kalmasına rağmen ABD, şu ana kadar sadece 4 ülkeyle ticaret anlaşması yapabildi. İngiltere ve Çin ile mayıs ayında, Vietnam ve Endonezya ile de temmuz ayında anlaşma sağlandı.

Trump'ın Hindistan ile anlaşmanın "çok yakın" olduğunu ve Avrupa Birliği ile de müzakerelerin devam ettiğini belirtmesine rağmen bu ülkelerle henüz anlaşmaya varılamadı.

ABD EKONOMİSİ İLK ÇEYREKTE DARALDI

Trump'ın ikinci başkanlık döneminin ilk altı ayında karmaşık bir ekonomik tablo öne çıktı. Ülke ekonomisi, 2025'in ilk çeyreğinde yüzde 0,5 ile son üç yılda ilk kez daraldı.

Bu küçülmenin başlıca nedenleri, tarifelerden kaçınmak isteyen işletmelerin siparişlerini nisan öncesine çekmesiyle rekor seviyeye ulaşan ithalat ve kamu harcamalarındaki azalma oldu.

Ülkede tüketici enflasyonu ise nisanda yüzde 2,3'e kadar gerilerken mayısta yüzde 2,4'e, haziranda da yüzde 2,7'ye çıktı. İşsizlik oranı yüzde 4 civarında seyretse de tüketici güveni düştü. Artan fiyatlar ve ekonomik belirsizlik kaynaklı işten çıkarmalara ilişkin endişeler arttı.

ABD'de ayrıca 2017'de yürürlüğe giren vergi indirimlerini kalıcı hale getiren ve ilave küçük vergi avantajları sağlayan düzenleme yasalaştı. Düzenlemeyle ülkenin borç limiti de 5 trilyon dolar artırıldı.

TARİFE ETKİLERİ SEKTÖR BAZLI AYRIŞTI

Getirilen gümrük vergileri, çelik ve enerji gibi sektörleri olumlu etkilerken teknoloji ve perakende gibi sektörlerde tedarik zinciri bozulmaları ve fiyat baskıları nedeniyle sorunlara yol açtı.

Trump ile ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell arasındaki gerilim de belirsizliği artırırken Trump, faiz oranlarını yeterince hızlı indirmediği gerekçesiyle Powell'ı defalarca kez eleştirdi.

Powell'ın süresini tamamlamadan görevden alınacağı söylentileri de Fed'in bağımsızlığına yönelik endişelere ve piyasalarda tedirginliğe yol açtı.

Ancak Trump, geçen hafta Powell'ı görevden almasının "pek olası olmadığını" söyleyerek piyasadaki korkuları yatıştırdı.

Daha temkinli pozisyonlar alan yatırımcılar, altın gibi güvenli limanlara veya kısa vadeli hazine tahvillerine yönelse de piyasa dalgalanmalarına rağmen Trump'ın politikaları yurt içi yatırımları teşvik etti. Bazı teknoloji ve ilaç devleri, ABD'de üretim, veri merkezi ve AR-GE alanlarında milyarlarca dolarlık yatırım açıklamaları yaptı.

S&P 500 İLE NASDAQ GEÇEN HAFTA REKOR SEVİYELERİNİ GÖRDÜ

Bu gelişmelerle ABD borsalarında endeksler, Trump'ın görevindeki dalgalı geçen ilk altı ayı kazançla kapattı.

Tarife gerilimlerinin azalmasına rağmen belirsizlik sürse de altı ayda Dow Jones endeksi yaklaşık yüzde 2, S&P 500 endeksi yüzde 5 ve Nasdaq endeksi yüzde 6,5 yükseldi. Böylelikle nisan ayı başında altı ayın dip seviyelerini gören endeksler, tarihi kayıplarından toparlanmış oldu.

S&P 500 endeksi geçen hafta perşembe günü, Nasdaq endeksi cuma günü rekor seviyeden kapandı. S&P 500 endeksi Trump'ın 2017 ile 2021 arasındaki ilk başkanlık döneminde yüzde 68 değer kazanmış, Joe Biden'ın 2021-2025 yıllarındaki başkanlık döneminde de yaklaşık yüzde 58 artmıştı.

"MUHTEŞEM YEDİLİ" ARASINDA TESLA GERİDE KALDI

Nvidia, Trump'ın ilk altı ayında "muhteşem yedili" arasında yatırımcılarına en fazla kazandıran şirket oldu. Bu dönemde şirketin hisseleri yüzde 25 arttı.

Hisse fiyatı geçen hafta rekor seviyeye çıkarken Nvidia, 4 trilyon dolar piyasa değerini geçen ilk şirket oldu.

Microsoft da altı ayda yatırımcılarına yaklaşık yüzde 19 kazandırırken Meta'nın hisseleri yüzde 15'e yakın arttı. Amazon'un hisseleri ise bu dönemde yatay seyir izledi.

Alphabet'in hisseleri, Trump'ın ikinci başkanlık döneminin ilk altı ayında yaklaşık yüzde 6, Apple'ın hisseleri de yüzde 8'in üzerinde geriledi.

Tesla hisseleri ise yüzde 23'e yakın düşerek "muhteşem yedili" arasında en kötü performansı gösterdi.