ABD’de üçüncü yol çatlağı, geçmişte sistemi sarsanlar oldu

ABD'li teknoloji milyarderi Elon Musk'ın sahibi olduğu sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı açıklamada “Amerika Partisi” adlı yeni siyasi oluşumunu kurduğunu duyurdu. “Amerika Partisi size özgürlüğünüzü geri vermek için kuruldu" açıklamasında bulunan Musk'ın girişimi Beyaz Saray'da öfkeyle karşılandı. ABD Başkanı Donald Trump "üçüncü bir parti kurmanın saçma olduğunu düşünüyorum" dedi ve “Musk, çok fazla şey kaybedecek” sözleriyle tehdit etti. ABD tarihinde Musk'a benzer şekilde bağımsız ya da üçüncü parti ile seçimleri zorlayan isimler oldu. Büyük kırılma 1912 yılında yüzde 27 oy alan Bozkır Geyiği Partisi ile gerçekleşti ancak hiçbir parti geleneksel iki partili sistemi kıramadı. Sahip olduğu medya gücü ve finansal kaynaklarla Musk'ın etkisi ise merak ediliyor. Tarih tekerrür mü edecek? İşte ABD'nin kuruluşundan bu yana varlığını gösteren iki partili düzene meydan okuyanlar: 

ABD'nin iki partili politik geleneğini en çok sarsan girişim 1912 seçimlerinde yüzde 27'lik oy alan Bozkır Geyiği Partisi oldu. Partinin varlığı bir sonraki seçimlere (1916) kadar sürmedi. MEYDAN OKUDU

1912'de eski Başkan Theodore Roosevelt, Cumhuriyetçi Parti'den koparak İlerici Parti'yi (diğer adıyla Bozkır Geyiği Partisi-Bull Moose Party) kurdu. Parti 1912 seçimlerinde yüzde 27 oy alarak ikinci sıraya yerleşti. Bu, ABD tarihinde üçüncü bir partinin ulaştığı en yüksek seviye oldu. Ancak bu zafer kalıcı olamadı; Woodrow Wilson'ın başkan seçilmesi sonrası parti 1916’da tarihten silindi.

IRKÇILARIN PARTİSİ

1968’de Alabama Valisi George Wallace, Amerikan Bağımsız Partisi (American Independent Party) ile yüzde 13,5 oy ve 46 seçim delegesi kazanarak güney eyaletlerinde büyük ses getirdi. Ancak ayrımcı söylemleri ve Wallace'a suikast girişimi sonrası etkisi azaldı. Siyasi hareket ABD'de şu anda “tabela partisi” durumunda.

İŞ İNSANLARI DENEDİ

İş insanı Ross Perot 1992 Başkanlık seçimlerinde bağımsız aday olarak yüzde 18,9 oyla büyük yankı uyandırdı. Ardından Reform Partisi’ni kurarak 1996 seçimlerinde yüzde 8 oy aldı. Ancak liderlik kavgaları sonrası 2000’den sonra parti çöktü. 1971'den bu yana her seçim aday çıkaran bir başka parti de Liberteryan Parti (Libertarian Party.) 2016'da Gary Johnson yüzde 3,3 oyla partinin rekorunu kırdı. Ralph Nader’ın 2000 yılındaki yüzde 2,7'lik oy ise Florida’da Demokrat Parti için kritik bir kayıp yarattı. Her iki parti de sistem içinde varlık gösteremiyor.

ABD seçim tarihindeki en ilginç sonucu ise ülkenin önde gelen sendikacılarından Sosyalist Parti adayı Eugene V. Debs elde etti. Debs cezaevinden katıldığı seçimlerde ülkedeki oyların yüzde 3,4'ünü almayı başardı. CEZAEVİNDEN YÜZDE 3 ALDI

ABD'deki en ilginç siyasi çıkışı ise Sosyalist Parti'nin adayı olan Eugene V. Debs gerçekleştirdi. Siyasi görüşleri dolayısıyla cezaevinde olmasına rağmen 1920 seçimlerine giren Debs ülke genelinde oyların yüzde 3,4'ünü aldı. Parti ise 1929 Büyük Ekonomik Buhranı ile birlikte etkisini yitirdi.

MERKEZ SAĞ PARTİ

Uzmanlara göre iş insanı Elon Musk'ın Amerika Partisi de bu tarihin son parçası olarak dikkat çekiyor. Partinin merkez sağ çizgide olacağı tahmin edilirken Musk’ın bireycilik, teknoloji odaklı kalkınma ve devlet müdahalesine karşı duruşu, ABD'deki yerleşik parti görüşlerine uymuyor. Musk'ın sosyal politikalar konusunda Trump'ı destekleyen aşırı sağ kitleden ayrıldığı da bilinmekte. Uzmanlara göre Musk'ın sahip olduğu sosyal medya gücü, finansal kaynakları ve kişisel etkisi önümüzdeki dönem ABD tarihindeki en çarpıcı seçim sonuçlarından birisini ortaya çıkarabilir. Yine de anketlere göre Musk'ın oluşumunun geleneksel iki partinin oyuna yaklaşamayacağı tahmin ediliyor. Elon Musk'ın, Florida Valisi Ron DeSantis ve eski Demokrat aday Andrew Yang gibi isimlerle ittifak kuracağı da iddialar arasında.

[email protected]

Kaynak: Web Özel