Alaska Zirvesi: Tarihsel hafıza üzerinden kurulan jeopolitik mesaj Dış Haberler

ABD ile Rusya’nın uzun zamandır beklenen liderler zirvesinin Alaska’da yapılması, hem Washington hem de Moskova açısından derin sembolik anlamlar taşıyor. Buluşma, iki ülkenin “komşu” olduğuna vurgu yaparak, mesafenin yalnızca Bering Boğazı kadar kısa olduğunu hatırlatıyor.

Rus kamuoyunda ise bu açıklama, 19. yüzyılın sonlarında Çar II. Aleksandr’ın Alaska’yı Amerika Birleşik Devletleri’ne satması ya da bazı tarihçilere göre 99 yıllığına kiralaması olayını hatırlattı. 30 Mart 1867’de imzalanan anlaşma ile Alaska, 7,2 milyon dolar karşılığında ABD’ye devredildi. O dönem “Amerika Rusyası” olarak bilinen bölge, nüfusunun büyük kısmı hâlâ putperestlik ve şaman inançlarını sürdüren yerli halktan oluşuyor, sert iklim koşulları nedeniyle ekonomik açıdan cazip görünmüyordu. Ancak altın ve stratejik madenler, devrin ardından yıllar sonra keşfedilecekti.

Rusya’da bitmeyen tartışma: Satış mı kiralama mı?

Bugün hâlâ Rus milliyetçileri arasında bu devrin niteliği tartışma konusu. Kimilerine göre bu karar, Çarlık yönetimine sızmış “Yahudi Mason ittifakı”nın baskısı sonucu alınırken, bazılarına göre ise 99 yıllık kiralama süresi 1968’de doldu ancak Sovyetler geri alamadı. Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından Boris Yeltsin döneminde bile Alaska’nın geri alınması yönünde bir girişim olmadı.

Rusya’nın kendi tarih anlatısında Alaska, hem Batı ile ilişkilerin en kırılgan dönemlerini hem de ekonomik ve stratejik fırsatların kaçırıldığı anları temsil ediyor. Bugün bu sembol, Ukrayna’daki toprak kayıpları bağlamında “toprak satışı” veya “toprak kaybı”nın meşrulaştırılabileceğine dair ima niteliği taşıyor.

Trump’ın mesaj siyaseti

ABD Başkanı Trump’ın Alaska’yı zirve mekânı olarak seçme ihtimali, yalnızca jeopolitik bir sembolizm değil, aynı zamanda kişisel siyasi tarzının bir yansıması. Eski bir gösteri dünyası figürü olarak Trump, uluslararası sahnede Hollywood tarzı görsellikten hoşlanıyor. Alaska, ABD ile Rusya’nın neredeyse “bitişik” komşular olduğunu göstermekle kalmıyor, aynı zamanda Çar II. Aleksandr’ın toprak karşılığında para aldığı tarihi anlaşmayı hatırlatarak, “Toprak kutsal değildir, kâr için elden çıkarılabilir” mesajını da ima ediyor.

Bu bağlamda Trump’ın, Ukrayna lideri Volodimir Zelenski’ye de dolaylı bir mesaj verdiği düşünülebilir: Donbas’ta ve ilhak edilen dört bölgede geri dönüş hayallerini bırak, tıpkı Aleksandr’ın bir asır önce Alaska’yı bırakması gibi, şartları kabul et.

Tarih, coğrafya ve politika tek karede

Alaska, yüzölçümüyle ABD’nin en büyük eyaletlerinden biri olsa da, bu zirve planı onu yeniden uluslararası gündemin merkezine taşıdı.

Seçilecek mekânın verdiği mesaj, diplomatik metinlerden ve liderlerin açıklamalarından çok daha güçlü olabilir.

Türkiye için bu olay, tarihsel hafıza ve coğrafi sembollerin, bölgesel ve küresel politikada stratejik sermaye olarak kullanılmasının önemini bir kez daha ortaya koyuyor.

Trump neden Alaska’yı tercih etti? Putin neden kabul etti?

Trump: Sahnede optik üstünlük kurmak, izleyen dünya nezdinde imaj yaratmak istiyor. Ayrıca, “toprak pazarlığı” imgesini canlandırarak arzunun somut diplomasi üzerinden okunmasını sağlıyor

Putin: Yasal risklerden kaçınırken, küresel izolasyonun kırılmasına hizmet eden bu toplantı, Rus kamuoyuna ve dünya sahnesine açık bir başarı gibi yansıyor