Alaska Zirvesi yeni Yalta Dünya Haberleri

Trump ve Putin, Alaska’da bir araya geliyor. Zirvenin gündemi, Ukrayna üzerinden Avrupa’nın paylaşımı… Amerikan-Rus zirvesiyle Soğuk Savaş'tan sonra ilk kez bir Avrupa ülkesinin komşu ülke toprakları üzerindeki egemenlik talepleri masaya geliyor. Avrupa topraklarının paylaşıldığı Tahran, Yalta, Potsdam süreci Alaska ile kaldığı yerden devam ediyor.

Ukrayna Savaşı'nın sona erdirilmesi Batı’nın gündeminin ilk maddesi. ABD Başkanı Donald Trump ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Amerikan topraklarında, Alaska’nın en büyük şehri Anchorage’de bugün saat 22.30'da bir araya geliyor. Uluslararası Lahey Adalet Divanı’nın tutuklama kararı çıkarttığı Rusya Devlet Başkanına, Trump diplomasi sahnesine dönme imkanı sunuyor. Rusya, Ukrayna topraklarını kendi topraklarına katmak istiyor. ‘‘Alaska Zirvesi’’nde masa dışında kalan Ukrayna ve Avrupa'nın menüde olması tahmin ediliyor. Soğuk Savaş'ın sona ermesinden sonra en kritik görüşmelerden biri bir zamanlar Rus toprağı olan Alaska'da gerçekleşiyor. Zirve nedeniyle Anchorage'da güvenlik önlemleri artırıldı, Trump yönetimi Rusya'ya yönelik bazı mali yaptırımları da gevşetti.

İŞGAL ALTINDAKİ BEŞ BÖLGE

‘‘Alaska Zirvesi’’ bir barış arayışı olarak tanımlansa da, Ukrayna’yı aşan etkilerinin olacağı muhakkak. Kalıcı barışın sağlanması için beş bölgenin ara çözüm olarak, Rusya’ya bırakılması görüşü hakim. Ara çözüm Rusya’nın nihai hedeflerini tatminden uzak. Nitekim Kremlin zirve öncesinde Ukrayna’nın işgal altında olan 5 bölgesinin Rusya anayasasına göre kendi toprakları olduğunu iddia etti. Lakin, Rusya henüz bu 5 idari bölgenin biri hariç, hiçbirinde askeri hakimiyet sağlamamış. Rusya’ya bu toprakları nasıl ve kim sunacak? Bu hedefe Amerika ve Rusya ancak Ukrayna’yı ikna ederek ulaşabilir. Böyle bir ikna mümkün değilse, iki büyük güç kafa kafaya verip Ukrayna’nın meşru yönetimini devirmeyi konuşur mu? Rusya bu yöntemi şimdilik tercih etmiyor. Böylesi bir adım sadece Ukrayna’da değil, Rusya’da da iç savaşa ve parçalanmalara neden olur.

YAPTIRIM SOPASI

Trump'ın Rusya’ya nazik yaklaşımının ardında, önce Ukrayna'da çözüme ulaşmak var. Ardından Rusya ile Kuzey Kutbu’nda milyarlarca dolarlık anlaşmalar hedefleniyor. Aksi taktirde, Rus petrolünü kullanan Hindistan gibi ülkelere Amerika gümrük duvarını yüzde 50’ye çıkartma tehdidi masada. İşte Amerikan Başkanı böylesi bir algılama ile Rusya ile görüşüyor.

DÖRT ADIMLI PLAN

İngiliz "Telegraph" gazetesine göre Ukrayna işgal altındaki ‘‘kendi topraklarının bir bölümünü’’ Rusya ile mübadele koşulu ile ateşkese onay vermiş durumda. The Times 4 adımlı bir plandan bahsediyor. İlk adım cephe hattındaki ilerleyişlerin dondurulması, ikincisi tüm Donbas'ın Rusya Federasyonu'nun kontrolüne girmesi. Üçüncüsü Rusya’nın, Herson, Zaporijya, Donetsk ve Lugansk bölgelerinin tamamına yönelik talebi. Rusya bu bölgelerin Ukrayna sınırı olmasını talep ediyor. Kırım bu müzakerelerde masada yok zira artık Rus işgali kanıksanmış. Avrupa topraklarının paylaşıldığı Tahran, Yalta, Potsdam süreci bu kez Alaska ile kaldığı yerden devam ediyor.

MASADA NE VAR

Trump’a göre Alaska’daki Putin görüşmesi, Ukrayna savaşını “hızla bitirmek” amacıyla yapılacak. Diplomatik kaynaklar, Trump’ın planının henüz net olmadığı kanaatindeler. Kremlin tarafı ise bu toplantının “ABD–Rusya ikili görüşmesi” formatında olacağını vurguluyor. Zelenski ise masada yok. Avrupa’yı devre dışı bırakan ‘Alaska Zirvesi’ Avrupa başkentlerinde huzursuzluğa neden oldu. Almanya’nın inisiyatifi ile ardı ardına görüşmeler yapan Avrupa ülkeleri ‘Alaska’da kurulan masaya’ etki etme çabalarını sürdürdü. AB üyeleri ortak bir deklarasyon yayınlayarak Başkan Trump ile ‘Video Konferans’ gerçekleştirdi. Trump, bu zirveyi bir “tanıma turu” olarak tanımlıyor ve ‘‘ilk birkaç dakikada Putin’in niyetini hissedebileceğini’’ söylüyor. Alaska’da, ABD zedelenen öncü konumunu korumak, Rusya zaman kazanmak, savaş yorgunu Ukrayna nefes almak, Avrupa ise bir şekilde masada bulunmak hedefinde.

PUTİN: ABD'NİN ÇABALARI SAMİMİ

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Alaska Zirvesi öncesi dün üst düzey yetkililerle toplantı düzenledi. Putin, "ABD yönetimiyle birlikte geldiğimiz aşamayı sizlere anlatmak istiyorum. Herkesin bildiği gibi ABD yönetimi savaşı sona erdirmek, krizi bitirmek ve bu çatışmaya dahil olan tüm tarafların çıkarlarına uygun bir anlaşmaya varmak için oldukça enerjik ve samimi çabalar sarf ediyor" ifadelerini kullandı. Putin, Ukrayna’daki çatışma çözümüne ilişkin müzakerelerin ardından stratejik saldırı (nükleer) silahlarının kontrolü konusunda anlaşmalara varılabileceğini de vurguladı. Putin, Ukrayna konusunda varılacak anlaşmaların iki ülke arasında ve Avrupa’da uzun vadeli barış şartları oluşturması gerektiğini söyledi.

ESKI RUS TOPRAĞI

Ruslar Alaska’ya ilk kez Vitus Bering ile 1741’de ayak bastı. 1784 yılında ise ilk yerleşimlerini kurdular. Alaska’da Rus varlığı, Rusların Kırım’ı Osmanlı İmparatorluğundan kopardıkları dönem ile eş zamanlı. 1799 yılında Rus Çarı Pavel Rus-Amerika Şirketini oluşturdu ve Alaska’nın yönetimi şirkete bıraktı. Alaska’da Rus nüfus hiçbir zaman birkaç yüzü geçmedi. 1850’lerde Ruslar Alaska’yı gözden çıkarttı. Kırım Savaşı ile birlikte artan İngiliz tehdidiyle Rusya, Alaska’yı Amerika Birleşik Devletleri'ne 7,2 milyon dolara sattı. 1867 yılında Alaska Amerikan toprağı, 1959 yılında ise Amerika’nın 49. Eyaleti oldu. İşte Ukrayna ve Kırım’ın kaderi, 1852 Kırım Harbi sonrası Rusya’nın Amerika’ya devrettiği Alaska’da belirleniyor.