Arnavutluk’un “Yapay Zekâ Bakanı”: Geleceğin Siyaseti mi, Sembol Mü?

Şunu hemen netleştirelim: Bakanlık koltuğuna oturan bir algoritma değil. İnsan bir bakan atandı ama görevinin adı ve kapsamı doğrudan yapay zekâ üzerine. Yani mesele, yapay zekânın devlet işleyişinde artık bir yan unsur değil, merkezi bir politika konusu haline gelmesi.

Bugün birçok ülke yapay zekâyı düzenlemek için yasa tasarıları hazırlıyor, strateji belgeleri yayımlıyor. Avrupa Birliği’nin “AI Act”i, ABD’nin ulusal yapay zekâ inisiyatifleri, Çin’in agresif yatırımları… Hepsi bu yarışın parçaları. Ama Arnavutluk farklı bir yol seçti. Tartışmayı bürokratik raporların ötesine taşıdı ve bir bakanlık makamına dönüştürdü.

Bu adımın üç temel sonucu var:

Birincisi, sembolik etki. “Yapay zekâ bakanı” ifadesi başlı başına güçlü bir mesaj. Tıpkı yıllar önce “Bilim ve Teknoloji Bakanlığı” ya da “Dijital Dönüşüm Ofisi” kavramlarının ilk kez ortaya çıktığında yarattığı etki gibi. O dönem de birçokları “abartı” demişti, ama bugün bu kurumlar hayatımızın ayrılmaz parçası.

İkincisi, pratik ihtiyaç. Eğitimde veri analizi, sağlıkta erken teşhis, tarımda verimlilik, güvenlikte risk analizi… Yapay zekâ artık yalnızca teknoloji şirketlerinin değil, doğrudan vatandaşın gündelik hayatının içinde. Böyle bir gücü yönetecek, etik sınırlarını çizecek ve fırsatlarını değerlendirecek bir otoriteye ihtiyaç var.

Üçüncüsü, küresel rekabet. Küçük bir ülke olan Arnavutluk, bu hamleyle bir anda dünya basınında yer buldu. Bu, yalnızca bir yönetim tercihi değil; aynı zamanda bir marka stratejisi. “Biz geleceğin teknolojisini ciddiye alıyoruz” mesajıyla yatırımcıların ve girişimcilerin dikkatini üzerine çekmeyi başardı.

Tarihte benzer dönüm noktaları var. 19. yüzyılda sanayi devrimi sırasında ilk “Sanayi Bakanlıkları” kurulduğunda da kimileri bunu gereksiz görmüştü. 20. yüzyılda “Enerji Bakanlıkları” çıktığında aynı şaşkınlık yaşandı. Şimdi 21. yüzyılın başında yeni bir soruyla karşı karşıyayız: Geleceğin hükümetlerinde en kritik koltuklardan biri “Yapay Zekâ Bakanlığı” mı olacak?

Yapay zekâyı yalnızca tartışan bir ülke mi kalacağız, yoksa geleceğin devlet yapısını yeniden inşa edenlerden biri mi olacağız?

Çünkü geleceğin bakanlık haritaları artık ekonomi ya da enerjiyle değil, yapay zekâyı kim yönetecek sorusuyla çizilecek. Ve o haritada yer bulamayan ülkeler, kendi geleceğini de başkasının ellerine bırakacak.

[email protected]