Aslanların hayatta kalma mücadelesi: Afrika’da habitat ve kaçak av sorunu Dünya Haberleri

Afrika'da doğal yaşam alanlarının yüzde 95'ini insan yerleşimlerine kaptıran aslanlar, bir yandan av zevki ve kemik ticareti için hedef alınırken diğer yandan turistik amaçlarla tutsak ediliyor. Aslan kemikleri, Uzak Doğu ülkelerinde lüks süs eşyası, takı ve afrodizyak üretiminde kullanılmak üzere yoğun talep görüyor.

Her yıl 10 Ağustos’ta kutlanan Aslan Günü, bu sene kıtadaki vahşi yaşam krizine dikkati çekmek için kritik bir anlam ifade ediyor.

Geçen yüzyıl nüfuslarının ve yaşam alanlarının büyük çoğunluğunu insanlar nedeniyle kaybeden vahşi aslanların Afrika savanalarında yaşam mücadelesi sürüyor.

Ömürlerini çelik teller ardında turistleri eğlendirerek geçiren binlerce tutsak aslan ise av etkinliği adı altında katledilecekleri gün için hazır bekletiliyor.

Vahşi aslan nüfusu tehdit altında

Afrika Vahşi Yaşam Vakfı verilerine göre, 2025 itibarıyla kıta 20 ila 25 bin vahşi aslana ev sahipliği yapıyor.

Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliğine (IUCN) göre, yaklaşık 14 bin 500 aslanın yaşadığı Tanzanya, bu açıdan dünyanın en büyük vahşi aslan popülasyonuna ev sahipliği yapıyor.

Güney Afrika Cumhuriyeti 3 bin 300'den fazla aslanla ikinci sırada yer alırken, Botsvana'da 3 bin, Kenya'da 2 bin 500 ve Zambiya'da 2 bin 350 civarında aslan olduğu biliniyor. Kalan nüfus ise 20 Afrika ülkesine dağılmış bulunuyor.

Oxford Üniversitesi Yaban Hayatı Koruma Araştırma Biriminin 2025 tarihli raporu, bu ülkelerin çoğunda aslan nüfusunun 250'nin altında kaldığını gösteriyor.

Bu durum, kıta genelinde doğal yaşam alanlarının yüzde 95'e yakınını insan yerleşimlerine kaptıran aslan nüfusu için önemli bir kırılganlık oluşturuyor.

Kıta genelinde görülen, siyasi, ekonomik ve güvenlik problemleri de bu kırılganlığı daha ciddi hale getiriyor.

Uzmanlar, geçen yüzyılın başından itibaren nüfuslarının yüzde 90'ından fazlasını kaybeden Afrika aslanlarının neslinin korunması için yıllık 3 milyar dolarlık finansman gerektiğini öngörüyor.

Afrika'nın "tutsak aslanları"

Araştırmalara, yalnızca vahşi doğada yaşayanlar dahil edilirken, doğasından koparılıp insan esaretinde yaşayan "tutsak aslanlar" bu rakamların dışında kalıyor. "Tutsak aslan" terimi, ticari amaçlara hizmet etmek üzere, özel çiftliklerde insan elinde doğup büyüyen aslanları tanımlıyor.

Avlanma becerilerinden yoksun ve insanlara alışkın oldukları için doğaya salınamayan bu hayvanlar, ticari turizmin önemli bir parçası.

"Tutsak aslan" turizmi

Yaklaşık 3 bin 500 vahşi aslana ev sahipliği yapan Güney Afrika Cumhuriyeti, aynı zamanda en büyük "tutsak aslan" nüfusuna sahip ülkelerin de başında geliyor.

Dünya Hayvan Hakları Koruma Topluluğunun 2024 raporuna göre, Güney Afrika’daki 366 çiftlikte yaklaşık 8 bin "tutsak aslan" bulunuyor.

Yıllık 40 milyon dolardan fazla gelir getiren bu endüstri, ülkenin turizm gelirlerinin önemli kalemlerinden birini oluşturuyor.

Özel doğa parkları ve çiftliklerde turistlere sergilenen aslanlar, 10–15 dolar giriş ücretiyle ziyaret edilebiliyor.

Ek ücret ödeyen ziyaretçiler yavru aslanları sevebiliyor, fotoğraf çektirebiliyor veya bakıcıların besleme gösterilerini izleyebiliyor.

"Tutsak aslan" avı

"Tutsak aslan" avının özel izin almak şartıyla yasal olduğu Güney Afrika, dünya çapında aslan avcılığının en önde gelen merkezlerinden biri.

Humane Society International'ın 2022 tarihli raporuna göre, Güney Afrika'da 2014-2018 döneminde yılda ortalama 1000 "tutsak aslan" avcı turistlerin hedefi oldu. Aslan avına en büyük talep ise başta ABD'liler olmak üzere Batılı turistlerden geldi.

Güney Afrikalı turizm acentelerinden edindiği bilgiye göre, av partilerinin fiyatları, avın ve turun niteliğine göre 2025 itibarıyla, 15 ila 70 bin dolar seviyesinde bulunuyor.

Bu av turları, on binlerce dönümlük çiftliklerde 4 ila 10 gün süren safari turları şeklinde gerçekleştiriliyor.

Aslan kemiği ticareti

Batılı turistlerin avladıkları aslanların kemikleri ise başta Çin olmak üzere Uzak Doğu ülkelerinde lüks süs eşyası, takı ve afrodizyak üretiminde kullanılmak üzere yoğun talep görüyor.

Yasal aslan endüstrisine sahip tek ülke olarak en önemli tedarikçi Güney Afrika, son yıllarda ulusal ve uluslararası baskıların etkisiyle kemik ticaretine kota uyguluyor. Bununla birlikte, yoğun talep nedeniyle son derece karlı bir sektör olan aslan kemiği ticareti, tutsak aslanların yanı sıra vahşi aslanları da avcıların hedefi yapıyor.

Güney Afrika, "tutsak aslan" endüstrisini kapatma yolunda

Güney Afrika hükümeti, ulusal ve uluslararası çevreci kuruluşların baskılarıyla 2022'den beri bu endüstrinin sonlandırılması için çalışmalar yürütüyor.

Ormancılık, Balıkçılık ve Çevre Bakanlığı, bu yıl itibarıyla yeni çiftliklerin kurulmasını yasaklayan düzenlemeyi hayata geçirmeye hazırlanıyor.