Aynı noktalarda bitmeyen tehlike: Tramvay kazaları artıyor! Nasıl önlemler alınmalı? ‘Artık tercih değil, zorunluluk’

İstanbul’un yoğun yaya trafiğine sahip bölgelerinde tramvay kazaları artıyor. Özellikle T1 Kabataş-Bağcılar ve T4 Bağcılar-Topkapı tramvay hatlarında son bir yıl içinde yaşanan çarpma ve sıkışma vakaları hem yayaların hem de sürücülerin güvenliğini sorgulatır hale geldi. Güvenlik kameralarına da yansıyan bu kazalarda bazı vatandaşlar hayatını kaybederken, bazıları ise ağır yaralı olarak hastaneye kaldırıldı.
ÇEMBERLİTAŞ’TA KORKUTAN KAZA: YAYA KALDIRIMA SAVRULDU
Geçtiğimiz günlerde İstanbul’un Fatih ilçesinde Çemberlitaş Tramvay Durağı’ndan Beyazıt yönüne ilerleyen tramvay, aniden yola çıkan bir yayaya çarptı.
Çarpmanın etkisiyle kaldırıma savrulan kişi yaralanırken, kazaya ait anlar çevredeki bir iş yerinin güvenlik kamerası tarafından kaydedildi. Yaralı, olay yerine gelen sağlık ekipleri tarafından hastaneye kaldırıldı. Kaza nedeniyle tramvay seferlerinde kısa süreli aksama yaşandı.

TOPHANE’DE KIRMIZI IŞIKTA KOŞTU, TRAMVAY ÇARPTI
Bu kaza bir ilk de değil. Son aylarda İstanbul’da aynı hat üzerinde yaşanan benzer kazalar, dikkat çekici bir trafik güvenliği sorununun altını çiziyor. 18 Eylül’de bu kez Beyoğlu’ndaki Tophane durağında korkunç bir kaza yaşandı. 
Sabah saatlerinde, yayalara kırmızı ışık yandığı sırada karşıya geçmeye çalışan C.A., seyir halindeki tramvayın çarpması sonucu ağır yaralandı. Kazada tramvayla demir bariyer arasında sıkışan C.A., olay yerine sevk edilen itfaiye ekipleri tarafından kurtarıldı. Vatman B.Ş. ise gözaltına alındı. Hakkında “taksirle yaralama” suçundan işlem başlatılan vatman, savcılık talimatıyla serbest bırakıldı.

HASEKİ DURAĞI’NDA ÖLÜMLE SONUÇLANAN KAZA
22 Nisan’da ise bu sefer Haseki Durağı’nda yolun karşısına geçmeye çalışan 53 yaşındaki F. K., tramvayın çarpması sonucu hayatını kaybetti. Çarpmanın etkisiyle tramvayın altında kalan F. K., ağır yaralı olarak hastaneye kaldırıldı, ancak tüm müdahalelere rağmen kurtarılamadı. Bu kaza da güvenlik kameralarına yansıdı.
2024’TE DE ÖLÜMLÜ KAZALAR YAŞANDI
2024’ün Ekim ayında ise T4 Bağcılar-Kabataş tramvay hattında, Çapa ile Fındıkzade durakları arasında bir kaza meydana geldi. Yolun karşısına geçmeye çalışan ve yabancı uyruklu olduğu öğrenilen kişiye tramvay çarptı. Yaralı, tramvayın altından itfaiye ekipleri tarafından çıkarıldı ve hastaneye kaldırıldı.
Yine 2024 Mart ayında Laleli Durağı yakınlarında motosikletli sürücü İ.K’ya tramvay çarptı. Raylar ile tramvay arasında sıkışan İ.K., itfaiye ekiplerince kurtarılıp hastaneye kaldırıldı. Ancak 36 yaşındaki motosiklet sürücüsü, tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.
Art arda yaşanan bu kazalar, İstanbul’daki tramvay hatlarında hem yayaların hem de sürücülerin güvenliği konusunda daha etkili önlemler alınması gerektiğini bir kez daha gözler önüne seriyor.

Sadece yaya çarpmaları değil, zaman zaman raydan çıkma gibi kazalar da yaşanıyor. Örneğin iki yıl önce Eminönü’nden Sirkeci istikametinde hareket eden tramvay raydan çıkarak elektrik direğini çevreleyen taşlara çarptı. Kazada ölen ya da yaralanan olmazken, seferlerde akmasa yaşandı.

‘TRAMVAYLAR YOĞUN BÖLGELERDEN GEÇİYOR, TEKNOLOJİYLE GÜVENLİK ARTIRILMALI’

Konuyu ulaştırma alanındaki çalışmalarıyla tanınan İstanbul Ticaret Üniversitesi Ulaştırma Sistemleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı’ya danıştığımda, şehir içi ulaşımda kullanılan tramvayların yoğun yaya bölgelerinden geçtiğine dikkat çekerek, bu alanlarda teknolojik önlemlerin kritik rol oynadığını belirtti.

“Tramvaylar yaya yoğunluğunun çok olduğu bölgelerden geçiyor. Ancak yayalar her zaman geçitleri kullanmıyor. Bu durum da ciddi risk oluşturuyor” diyen Prof. Dr. Ilıcalı, tramvaylarda hali hazırda kullanılan üçlü güvenlik sistemini anlattı:

“Tramvaylarda genel olarak radar sensörleri, kameralar ve diğer sensörler kullanılıyor. Bunlar sayesinde bir yayayı fark ettiğinde sistem uyarı veriyor. Ancak olur da sürücü de hata yaparsa, bu kez sistem devreye giriyor ve otomatik frenleme gerçekleşiyor. Eğer bu sistemler mevcut hatlarımızda yoksa güvenliğin teknolojiyle güçlendirilmesi şart.”
‘METROBÜS İÇİN OTONOM PROJE BAŞLATTIK, YAPAY ZEKA DESTEKLİ GÜVENLİK SİSTEMLERİ ŞART’
Prof. Dr. Ilıcalı, benzer bir durumun metrobüslerde de yaşandığını belirterek, kazaların sık yaşandığı bu sistemde otonom güvenlik projesi başlattıklarını açıkladı.
“Metrobüs, yüksek yolcu taşıma kapasitesine sahip bir sistem. Ancak kazalar da sık yaşanıyor. Bu nedenle, ASELSAN ve ULAK Haberleşme ile birlikte sürücüsüz ya da yarı otonom kontrol sistemleri üzerine bir proje geliştirdik ve hayata geçmesini istiyoruz” diyen Ilıcalı, teknolojinin artık sadece uyarı vermekle kalmayıp doğrudan müdahale ettiğini söyledi. Ilıcalı, “Sürücü takip mesafesini koruyamıyorsa sistem sadece uyarı vermiyor, frene geçerek müdahale ediyor” şeklinde konuştu.
İstanbul’daki bazı tramvay sistemlerinde bu teknolojilerin olmadığını, olanların da güçlendirilmesi gerektiğini vurgulayan Ilıcalı, yapay zeka destekli görüntü işleme teknolojileriyle donatılmış yeni nesil sistemlerin şart olduğunu belirtti: “Eğer donanım ve yazılım yoksa, yapılmalı. Otomatik acil frenleme sisteminin mutlaka çalışır halde olması gerekiyor.”

‘TRAMVAY YOLLARINA FİZİKİ SET ŞART, AVRUPA’DA ESTETİK VE İŞLEVSEL ÇÖZÜMLER VAR’

Şehir içi ulaşımda sıkça kullanılan tramvay hatları, her ne kadar kendine ait yollardan ilerlese de özellikle yoğun bölgelerde yayaların bu hatlara kolayca girebildiği görülüyor. Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, bu durumun ciddi güvenlik riski oluşturduğunu belirterek Avrupa’daki uygulamalardan örnekler verdi ve çözüm önerilerini paylaştı.
“Bu durumu önlemek için fiziki bariyerler yani setler gerekli. Avrupa’da bunun birçok örneği var. Ancak bu setler kaba, çirkin ya da sadece demir bariyerler değil; estetik görünümlü, şehir dokusuna uygun ve aynı zamanda gürültü azaltıcı özelliğe sahip yapılar” diyen Ilıcalı, bu tür çözümlerin yaya geçişlerini caydırmakta etkili olabileceğini ifade etti.
Yayaların, geçitleri kullanmak yerine nereden boşluk bulursa oradan geçme eğiliminde olduğunu hatırlatan Ilıcalı, “Hem güvenliği artırmak hem de şehir estetiğini bozmamak adına bu tür akıllı, çok fonksiyonlu bariyer sistemleri artık bir ihtiyaç. İstanbul gibi yoğun metropollerde bu önlemlerin bir an önce hayata geçirilmesi gerekiyor” açıklamasında bulundu.
İSTANBUL’DA TRAMVAY HATLARINDA ‘SİYAH NOKTA’ HARİTASI ÇIKARILMALI MI?
Şehir içi ulaşımda güvenliği artırmaya yönelik tartışmalar sürerken, akıllara önemli bir soru geliyor: Özellikle kazaların sık yaşandığı bölgelerde, tramvay hatları üzerinde ‘siyah nokta’ (kaza riski yüksek bölge) haritaları hazırlanmalı mı?

Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, bu konuda çarpıcı değerlendirmelerde bulundu: “Bu tarz çalışmaların yapıldığını sanmıyorum. Aslında artık yapılmasına gerek bile kalmadan, bazı gerçekler ortada. Şehir içinde tramvay, çok önemli ve modern bir ulaşım aracı. Ancak bu sistemin özellikle yoğun bölgelerde en üst düzey teknolojiyle donatılması, artık bir tercih değil, zorunluluk.”

Türkiye’deki trafik kazalarıyla ilgili de çarpıcı açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, ölümlü kazaların büyük çoğunluğunun insan hatasından kaynaklandığını vurguladı.
Çözüm için kalıcı trafik bilinci ve caydırıcı cezaların önemine dikkat çeken Ilıcalı, “Trafik kazalarında insan faktörü yüzde 99. Sürücü ve yayalar olarak ne yazık ki kurallara uymuyoruz. Bu tabloyu değiştirmek için iki temel başlıkta çalışma yürütüyoruz” dedi.
İlk olarak, küçük yaşta trafik bilinci kazandırılmasının önemine değinen Ilıcalı, “Milli Eğitim Bakanlığı ile birlikte neredeyse tüm ilkokullarda ‘Trafikte Küçük Hata Yoktur’ projesi kapsamında eğitimler veriyoruz. Bu bilinci küçük yaşta kazandırmak kritik” dedi.
İkinci önemli başlığın ise caydırıcı ceza olduğunu belirten Ilıcalı, İçişleri Bakanlığı ile bu konuda sürekli temas halinde olduklarını söyledi. “Sayın Bakan bu konuda oldukça hassas. Alınan önlemler var, ancak kurallara uyulmayan bir ortamda daha ciddi adımlar atılması gerekiyor” diye konuştu.