Azerbaycan ordusu 107 yaşında

28 Mayıs 1918'de kurulan Azerbaycan Cumhuriyeti, henüz 23 aylık varlığına rağmen ülkede büyük işler başarmıştı. Bunlardan biri de ordu inşası alanında alınan tedbirlerdi. 

Gücünü 27 Eylül-10 Kasım 2020'de 44 gün süren Karabağ Savaşı'nda gösteren Azerbaycan ordusu, kuruluş yıl dönümünü mağlubiyet ve işgalin getirdiği buruklukla değil topraklarını işgalden kurtarmanın ve zaferin gururuyla kutluyor.

28 Mayıs 1918'de bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan'da Osmanlı subaylarının katkılarıyla kurulan ordu, bugün Türk Silahlı Kuvvetleri ile iş birliği sayesinde bölgenin en güçlüleri arasında yer alıyor. 

Azerbaycan ordusu, hükümetin 26 Haziran 1918'de aldığı kararla daha önce Çarlık Rusya'sı ordusunda görev yapan Azerbaycanlı subaylar tarafından kuruldu.

İlk anlaşma Osmanlı Devleti ile imzalandı

1 Ağustos'ta Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Askeri Bakanlığı kuruldu. General Samad bey Mehmandarov 25 Aralık'ta Savaş Bakanı olarak atandı ve Korgeneral Aliağa Şıhlinski Bakan Yardımcısı olarak atandı.

Azerbaycan hükümeti, ilk anlaşmasını Batum'da Osmanlı Devleti ile imzaladı.

[Dönemin Harbiye Nazırı Enver Paşa | Fotoğraf DepoPhotos]

Anlaşmanın 4. maddesine istinaden Azerbaycanlı yetkililer, Osmanlıdan askeri yardım isteğinde bulundu. Dönemin Harbiye Nazırı Enver Paşa, kardeşi Nuri Paşa (Killigil) komutasında bir ordu kurarak Bakü ve Azerbaycan’ın diğer illerinin Ermeni ve Bolşevik çetelerden kurtarılması için görevlendirildi.

Kafkas İslam Ordusu

"Kafkas İslam Ordusu" ismi verilen Osmanlı ordusu, Azerbaycan ordusu ile 15 Eylül 1918'de Bakü'yü kurtardı.

Osmanlı'nın kahraman 'Kafkas İslam Ordusu'

Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşı'ndan yenik ayrılınca Kafkas İslam Ordusu, Azerbaycan'ı terk etmek zorunda kaldı fakat Kafkas İslam Ordusu'nun bazı subayları, Azerbaycan ordusunu eğitmek için ülkeyi terk etmedi.

[Kafkas İslam Ordusu Bakü'de | Fotoğraf: DepoPhotos]

Azerbaycan yeniden bağımsız

Azerbaycan Cumhuriyeti, 28 Nisan 1920'de Sovyet ordusunun ülkeyi işgaliyle son buldu, milli ordu feshedildi. Sovyetler Birliği'nin 1991'de dağılmasıyla Azerbaycan, yeniden bağımsızlığını elde etti ve ordu tekrar kuruldu.

1998 yılında ise dönemin Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in kararnamesiyle 26 Haziran tarihi resmen “Silahlı Kuvvetler Günü” olarak ilan edildi.

Askeri eğitim sisteminin daha da geliştirilmesi amacıyla Haydar Aliyev, 20 Ocak 1999 tarihinde Askeri Akademinin kurulmasına ilişkin kararnameyi imzaladı.

Türkiye her zaman Azerbaycan'ın yanında

Azerbaycan'ı ilk tanıyan ülke Türkiye oldu ve her alanda olduğu gibi askeri alanda da Türkiye, Azerbaycan'a destek verdi. İki ülke arasında 1992'den bu yana askeri konuları içeren yaklaşık 100 anlaşma ve protokol imzalandı.

Anlaşmalar doğrultusunda Türkiye, savunma sanayisinin geliştirilmesi, askeri uzmanların yetiştirilmesi konularında Azerbaycan'a yardım sağladı. Çok sayıda Azerbaycanlı, Türkiye'de harp okullarında eğitim gördü, Azerbaycan Harp Okulu da Türkiye'nin katkılarıyla NATO standartlarında eğitim verem kurum haline geldi.

İki ülke, 2013'te imzalanan muhtıra gereği her yıl atışlı ortak tatbikatlar yapmaya başladı. İkili tatbikatların yanı sıra Gürcistan ve Pakistan'ın da katılımıyla üçlü tatbikatlar gerçekleştirildi.

Her yıl düzenlenen "TurAz Kartalı" ve "TurAz Şahini" tatbikatlarıyla iki ülke hava kuvvetleri arasında koordinasyon ve iş birliği pekiştirildi.

Süreç içinde Türkiye ile Azerbaycan arasında savunma sanayisi alanındaki iş birliği de gelişti. Daha çok Rus yapımı silahlar ve askeri araçlara sahip Azerbaycan, Türk savunma sanayisi şirketlerinin ürettiği silah ve mühimmattan da alarak savaş gücünü artırdı.

30 yıllık işgale 44 günde son

Azerbaycan ordusu, yıllardır yaptığı tatbikatlarda kazandığı deneyimi 27 Eylül 2020'de başlattığı operasyonda gerçek savaşa taşıdı.

Azerbaycan ordusu, 44 gün süren savaşta 5 kent merkezi, 4 kasaba ve 286 köyü kurtardı. Bunun üzerine Ermenistan yenilgiyi kabul etti. Azerbaycan, savaşta 2 bin 900'den fazla şehit verdi.

Azerbaycan hiç vazgeçmedi ve topraklarını alarak “Karabağ Azerbaycan’dır” ülküsünü tüm dünyaya kabul ettirdi.

Türk’ün şanlı bayrağı Karabağ’a asıldı.

Karabağ'da Bayraktar rüzgarı

İkinci Karabağ Savaşı'nda Azerbaycan, Ermenistan ordusuna karşı silahlı insansız hava araçlarını (SİHA) yoğun şekilde kullandı.

Ermenistan ordusuna ait çok sayıda silah ve mühimmat Azerbaycan'a ait SİHA'larla imha edildi. SİHA'larla çekilen savaş görüntüleri Azerbaycan'da sevince neden olurken Ermenistan tarafında olumsuz psikolojik etki yarattı.

Bayraktar TB2 SİHA’lar kardeş ülke Azerbaycan’ın Karabağ işgalini sonlandırmasında da önemli bir rol üstlendi.

Ermenistan’a yönelik harekat esnasında Azerbaycan Ordusu, Baykar tarafından milli ve özgün olarak geliştirilen Bayraktar TB2 SİHA’ları tüm cephe hattında kullandı.

Savunma analistleri tarafından teyit edilen çalışmalara göre Bayraktar TB2 SİHA’lar ile Ermenistan Ordusu’na ait birçok hava savunma sistemi, radar sistemi, tank, zırhlı araç, kamyon, cephanelik, mevzi ve birlik imha edildi.

Azerbaycan Ordusu’nun dünyayı şaşırtan bu başarısı dünya medyası ve savunma uzmanları tarafından Türk SİHA’larının harp tarihini değiştirerek oyun kurucu bir güce ulaştığı yorumları yapıldı

Azerbaycan ordusunun yeni gücü "komandolar"

2. Karabağ Savaşı sonrasında Azerbaycan ordusunun Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) modeline uygun olarak yeniden yapılandırılmasına başlandı ve komando tugayları kuruldu.

Çoğu Türkiye'de eğitim alan, her türlü savaş ortamında görev yapabilecek standartlarda yetiştirilen mavi bereli komandolar, Azerbaycan ordusunun caydırıcı unsurlarından biri ve yeni gücü olarak biliniyor.

Komandoların başarısı, 12 Eylül 2022'de Ermenistan ordusunun provokasyonu sonrası başlatılan operasyonla kanıtlandı.

Komando birlikleri, kısa sürede Ermenistan-Azerbaycan sınırındaki tüm stratejik yükseklikler ve hakim noktalarda kontrolü sağladı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan: Azerbaycan yalnız değildir

Savaşın ilk anlarından itibaren başta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere Türk devlet yetkilileri sık sık Azerbaycan'ın yanında olduklarını açıkladı. Türkiye, üçüncü ülkeleri Azerbaycan'ın hak savaşına müdahale etmemesi konusunda uyardı. Türkiye'nin bu desteği Azerbaycan halkı ve ordusuna moral sağladı.

Cumhurbaşkanı Aliyev, Karabağ'la ilgili her konuşmasında, Erdoğan'ın "Azerbaycan yalnız değildir" sözünün üçüncü güçlerin savaşa müdahil olmasını önlediğini belirterek, Türkiye'nin desteklerini hiçbir zaman unutmayacaklarını ifade etti.