Bakan Işıkhan: Yaklaşık 550 bin engelli vatandaşımızın istihdamına aracılık ettik

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Işıkhan, Kızılcahamam'da bir otelde düzenlenen "Memur-Sen Engelliler Komisyonu Türkiye Buluşması"ndaki konuşmasının başında, Konya'da görev yaptığı okulda dün uğradığı silahlı saldırıda hayatını kaybeden öğretmen Muhammed Öz'e Allah'tan rahmet, ailesine ve tüm eğitim camiasına başsağlığı diledi.

Sosyal devlet ilkesinin bir gereği olarak engelli bireylere yönelik haklar ve uygulamaların, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ve hükümetin "kırmızı çizgisi" olduğunu ifade eden Işıkhan, halka hizmet anlayışlarının temelini, "önce insan" ilkesinin oluşturduğunu söyledi.

Işıkhan, Türkiye'de 2002'den önce hiçbir hükümetin engelliler konusunda yasal bir adım atma gereği dahi duymadığını anımsatarak engellilerin sorunlarının çözümü noktasında Türkiye'de ilkleri başardıklarını kaydetti.

Memur-Sen ile imzaladıkları toplu sözleşmelerde ve sosyal diyalog mekanizmalarında engelli kamu görevlilerinin birçok sorununu çözdüklerini hatırlatan Işıkhan, engellilerin kazanımlarına yenilerini ekleme gayretlerinin aralıksız sürdüğünü söyledi.

Işıkhan, yakında görüşmelerine başlanacak 2026-2028 yıllarını kapsayan 8. Dönem Toplu Sözleşme müzakerelerinde, toplantıda dile getirilen sorunları istişare edeceklerini belirterek "Kamu görevlileri sendikalarına üyelik formunda engellilik durumunu gösteren ibarenin eklenmesine yönelik çalışmalara başlandığı bilgisini de sizinle paylaşmak isterim. Çalışma Genel Müdürlüğümüz gayret gösteriyor, bu sorunu da çözmüş olacağız" dedi.

"2014'ten bu yana 65 binden fazla engelli aktif iş gücü programlarından yararlandı"

Engelli vatandaşların ayrımcılığa maruz kalmadan, eğitimle, istihdamla üretken olmalarını sağlayacak imkanlardan yararlandırılmasının, Bakanlık olarak en önemli görevleri olduğunu dile getiren Işıkhan, şu ifadeleri kullandı:

"İstihdam aynı zamanda bireylerin çalışma hayatında yer almaları ve toplumsal hayata etkin katılımın da en önemli koşullarından birisidir. Bu sebeple engelli bireylerin hayatın her noktasında yer alabilmeleri için istihdam fırsatlarının çok önemli olduğunu düşünüyoruz. Bu fırsat ve hizmetleri sürekli geliştiriyor ve çeşitlendiriyoruz. Bu noktada İŞKUR vasıtasıyla engelli kardeşlerimizin her zaman yanında olduk, olmaya da devam edeceğiz. 2002'den bu yana yaklaşık 550 bin engelli vatandaşımızın istihdama katılmasına aracılık ettik. 2024'te bu sayı 45 bini aşmış, 2025 yılı ilk çeyreği itibarıyla yaklaşık 17 bine ulaşmıştır. Özellikle iş ve meslek danışmanlığı hizmetlerimiz kapsamında 'Her Engellinin Bir İş Koçu Olacak' sloganıyla hayata geçirdiğimiz Engelli İş Koçluğu uygulamamız, bugün 81 ilde, 120 birimde aktif olarak sürdürülmektedir. Yine İŞKUR aktif iş gücü programlarımız kapsamında, 2014'ten bu yana 65 binden fazla engellimiz, işbaşı eğitim ve mesleki eğitim kurslarımızdan yararlandı."

Kamuda ve özel sektörde engelli çalıştırma zorunluluğu konusundaki güncellemelerin devam ettiğini bildiren Işıkhan, Çalışan Bildirim Sistemi ile hem bürokrasiyi azaltarak süreci hızlandırdıklarını hem de tespitleri kolaylaştırdıklarını kaydetti.

"2014'ten bu yana kendi işini kurmak isteyen engellilere 298 milyon lira kaynak sağladık"

Bu zorunluluğa uymayan işverenlerden tahsil edilen idari para cezalarını yine engelli ve eski hükümlü vatandaşların istihdamını destekleyen projelerde kullandıklarını ifade eden Işıkhan, şöyle devam etti:

"2014'ten bu yana yürütülen projeler aracılığıyla engelli bireylerin kendi işlerini kurmalarına destek olmak için 298 milyon lira kaynak sağladık. Mesleki eğitim ve rehabilitasyon projelerine 80 milyon lira, işe uyum projelerine ise yaklaşık 8 milyon liranın üzerinde destek verdik. Destek teknolojilerine aktarılan ödenek, 156 milyon lirayı, korumalı iş yeri projelerine sağlanan kaynak ise 9,4 milyon lirayı aşmış durumdadır."

Işıkhan, hayata geçirdikleri her projeyi ihtiyaca göre güncellediklerini belirterek özellikle engelli hibe desteklerinin, istihdamda kalma süresi bakımında ciddi etkileri olduğunu dile getirdi.

Çalışma hayatında özel politika gerektiren grupların, bilhassa engellilerin istihdama daha kolay katılımını hedeflediklerini kaydeden Işıkhan, geçtiğimiz Engelsiz İŞKUR Platformu ve Engelli İstihdamı Reform Paketini açıkladıklarını hatırlattı.

Işıkhan, platform aracılığıyla engellilerin hibe başvurularında bulunabileceklerini, başvuruda bulunurken neler yapması gerektiğini videolardan öğrenebileceklerini, iş ilanlarına hızlıca ulaşabileceklerini söyledi.

İşverenlerin ise Engelli Aday Havuz Sistemini kullanarak engelli adaylarla doğrudan iletişime geçebileceklerini ve iş arayanları istihdam etmeye yönelik örnek hibe uygulamalarını inceleyebileceklerini belirten Işıkhan, Engelli İstihdamı Reform Paketi kapsamında, özellikle otizm spektrum bozukluğu, down sendromu ve serebral palsi gibi özel gereksinimleri olan bireylerin, iş hayatına kazandırılmasına yönelik olarak ilk kez "Destekli İstihdam Projesi"ni hayata geçirdiklerini ifade etti.

Destekli İstihdam Projesi kapsamında, işverenlerin maddi yükünü azaltmak için engelli istihdam eden işverenlere ücret desteği sağlayacaklarını belirten Işıkhan, iş koçluğu desteği sunarak işe alım sürecinden günlük iş akışına kadar her aşamada istihdam edilen bireylerin yanında olacaklarını kaydetti.

"Hibe tutarının yüzde 25'ini iş yerinin düzenlemesi için hibe edeceğiz"

Engelli bireylerin çalışacağı iş ortamının ve çevresinin hayati önemde olduğuna işaret eden Işıkhan, Destekli İstihdam Modeli kapsamındaki projelerde toplam engelli hibe tutarının yüzde 25'ini iş yerinin düzenlemesi için hibe edeceklerini söyledi.

Engellilerle ilgili diğer düzenlemeleri anımsatan Işıkhan, "Engelli ve Eski Hükümlü Çalıştırmayan İşverenlerden Tahsil Edilen İdari Para Cezalarını Kullanmaya Yetkili Komisyon Yönetmeliği'nde yaptığımız değişiklikle, engelli projeleri artık doğrudan bu komisyona götürülecek. Ayrıca komisyonun toplanma sıklığı önceden yılda 2 kez iken bunu 6 toplantıya çıkardık" diye konuştu.

Kadınların, gençlerin ve engellilerin iş gücüne katılımını artırmak için yürüttükleri programların sahadaki olumlu yansımalarına şahit olduklarını belirten Işıkhan, bu sonuçların, kararlarının doğruluğunu teyit ettiğini söyledi.

2002'de 5 bin 777 olan kamudaki engelli çalışan sayısının, 13 kat artarak 73 bin 800'e ulaştığını ifade eden Işıkhan, şunları kaydetti:

"Bu yıl sizlerle yoğun bir şekilde çalışacağız. Bu çerçevede çok önemli hedeflerimiz var. 500 bin kadın, 500 bin genç, 45 bin engelli birey ve 275 bin yükseköğretim mezunu vatandaşımızı istihdama kazandırmayı hedefliyoruz. Ayrıca 155 bin iş yeriyle işbirliği içinde olmayı, 2 milyon 250 bin kişiye bireysel danışmanlık sunmayı, 620 bin iş yeri ziyareti gerçekleştirmeyi ve 55 bin kişiye iş kulübü desteği vermeyi planlıyoruz. Toplumun tüm kesimlerine hitap eden kapsayıcı politikalar üretmeye ve işsizliği kalıcı olarak en düşük seviyelere çekmeye devam edeceğiz."

"Yüzde 70'in üzerinde olan engelli işsizliğiyle daha fazla mücadele yapılmalı"

Memur-Sen Genel Başkanı Ali Yalçın da Türkiye'de özellikle 2000'li yıllar itibarıyla engelli bireylerin yaşamlarını kolaylaştıran politikaların üretildiğine işaret ederek engellilerin kaderini terk edilen noktadan kamuda istihdam edilen noktaya getirildiğini söyledi.

Engellilere sağlanan haklar konusunda toplu sözleşme ve sosyal diyalog mekanizmalarıyla çok önemli mesafeler aldıklarını anımsatan Yalçın, şunları kaydetti:

"Ama çözülmesi gereken sorunlarımız, çözüm bekleyen başlıklarımız yok mu? Var. Bu raporu da çıkarmanın amacı zaten bu. Bu vesileyle raporlarımızda, çalıştaylarımızda tespit ettiğimiz, sahada da birebir gözlemlediğimiz, bazı sorunları ifade etmekte fayda görüyorum. Engelliler yönüyle istihdamda fırsat eşitliği sağlanmalı. Yüzde 70'in üzerinde olan engelli işsizliğiyle daha fazla mücadele yapılmalı. 4 milyon kamu görevlisine karşılık mevzuat gereği yüzde 3 engelli istihdam edilmeli. Böyle bir hükmümüz var personel alımlarında. Böylece kamudaki yaklaşık 78 bin olan engelli istihdamının arttırılması konusunda bu kararın düzenli uygulaması konusunda kamu muhakkak hassas davranmalı."

Okul öncesinden başlayarak eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması gerektiğini ifade eden Yalçın, engellilerin kariyer yolculuğunda karşılaştığı görünmez bariyerlerin kaldırılmasını, kamuda ağırlıklı yardımcı hizmetler sınıfında bulunan engellilerin, mesleki yetkinlik ve liyakatleri dikkate alınarak bütün hizmet sınıflarında istihdam edilebilmelerini önerdi.

Yalçın, kamuya ait tüm binaların yüzde 100 erişilebilir olması gerektiğine işaret ederek iş yerlerinde engellilere yönelik mobbing, şiddet ve ayrımcılıkla gerçekten etkin mücadelenin şart olduğunu söyledi.

Türkiye'nin engellilerle ilgili tarafı olduğu uluslararası sözleşmelere titizlikle uyulması çağrısında bulunan Yalçın, 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun ile ilgili tüm mevzuatın uluslararası normlara uygun hale getirilmesi gerektiğini bildirdi.

Toplu sözleşme görüşmelerine taşıyacakları konuları şekillendirmeye devam ettiklerini belirten Yalçın, şu ifadeleri kullandı:

"İlave kademe ilerlemesinde aranan 2 yıl görev şartı 1 yıl olarak ve her 2 yılda 1 derece artış verilmelidir. Engelli kamu görevlilerinin emekli aylığı ve ikramiyesi 25 yıldan az olmayacak şekilde değerlendirilmeli. Yıllık izin hakları, mazeret, süt ve doğum izinleri pozitif ayrımcılık kapsamında arttırılmalı. Kamu görevlilerinde gelir vergisi sabitlensin teklifimize karşın engelli kamu görevlileri vergi konusunda muaf tutulsun teklifimiz var."

Konuşmaların ardından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan'a, Memur-Sen Engelliler Komisyonu tarafından hazırlanan "Engellilerin Çalışma Hayatı ve Erişilebilirlik Analiz Raporu" takdim edildi.