Bakan Kurum: Sıfır atık vizyonumuzla tarihi bir adım atıyoruz

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, sosyal medya hesabında bir paylaşım yaptı. Yaptığı paylaşımda, "Sıfır Atık vizyonumuzla tarihi bir adımı daha atıyoruz. Tek kullanımlık plastiklerde kısıtlamaya gidiyor, denizlere ve ekosisteme sahip çıkıyoruz. Sektörü döngüsel ekonomiye yönlendirip ‘tek’ değil sürdürülebilir üretim diyoruz. Depozito Sistemi gibi uygulamalarla destekleyeceğimiz ‘Tek Kullanımlık Plastikler, Deniz Çöpleri ve Mikroplastikler Yol Haritamız’ hayırlı olsun" dedi.

Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) tarafından plastik kirliliğinin azaltılması konusunda Cenevre’de düzenlenen Hükümetlerarası Müzakere Komitesi toplantısında Türkiye’nin "Tek Kullanımlık Plastikler, Deniz Çöpleri ve Mikroplastikler Yol Haritası" açıklandı. Yeni yasalaşan İklim Kanunu ile uyumlu, Döngüsel Ekonomi Eylem Planı ve Sıfır Atık vizyonu ile hazırlanan yol haritası Cenevre’deki uluslararası toplantılarda görüşüldü.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü’nün literatür taramaları, kamu ve özel sektör temsilcilerinin katkılarının alındığı çalıştaylar, kurumsal anket ve TÜİK tarafından gerçekleştirilen kamuoyu anketi sonuçlarına dayanarak, hazırladığı ‘Tek Kullanımlık Plastikler, Deniz Çöpleri ve Mikroplastikler Yol Haritası"nda 22 kamu kurum ve kuruluşu kapsayacak, 44 eylem yer aldı. Yol haritasıyla tek kullanımlık plastiklerin geri dönüşümle üretilmesinin yaygınlaştırılması, aynı zamanda tüketiminin azaltılmasına yönelik adımların hayata geçirilmesi sağlanacak. Mikroplastikler de dahil olmak üzere ekosisteme deniz çöpü girdilerini azaltmak, deniz ve kıyı ekosistemleri üzerindeki deniz çöpü baskısını hafifletmek için izlenecek adımlar belirlendi. Yol haritasında plastik sektöründen başlanarak üretim ve kullanımda kısıtlamalar ile çevre dostu alternatiflerin yaygınlaştırılmasını sağlayacak yasal düzenlemeleri de içeren eylem adımları sıralandı.

İlk etapta 2025-2027 yıllarını kapsayan kısa vadeli eylem planı hayata geçirilecek. Bu kapsamda, ‘Ulusal Plastik Stratejisi ve Eylem Planı’ hazırlanacak. Tek kullanımlık plastiklere yönelik mevzuat hazırlanacak. Listelenecek tek kullanımlık plastik ürünlerin kısıtlanması veya yasaklanması, gıda ambalajları ve içecek kapları için tüketimin azaltılmasına yönelik mevzuat çalışması yürütülecek. Ücrete Dayalı Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS) planları belirlenecek. Bu sayede plastik sektörü üretim aşamasında sorumluluklarını yerine getirmekle yükümlü olacak. Yine üretim aşamasında geri dönüştürülmüş plastik ham madde ile içecek kapları ve şişeler için özel tasarımlar oluşturulacak. Otel, restoran ve kafe gibi catering hizmeti sağlayan tesisler ile turizm sektörlerinde sürdürülebilir, yeniden kullanılabilir-doldurulabilir alternatiflerin yaygınlaştırılması sağlanacak. Tek kullanımlık plastikler ve etkileri konusunda kamu bilincini geliştirmek amacıyla her yaşa her kesime hitap eden farkındalık ve bilinçlendirme faaliyetleri, iletişim kampanyaları kamu, özel sektör, endüstri ve STK’ların iş birliğiyle oluşturulacak.

Orta vadeli eylem planı ise 2028-2032 yıllarını kapsayacak. Bu aşamada ‘Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’nin AB düzenlemelerine uyumlu olarak revize edilecek. Pet şişelerin ayrı toplanma oranının yüzde 77’ye ardından yüzde 90’a çıkarılması hedefleniyor. İçecek kapları, tekli ürünler, ıslak mendiller ve tütün ürünleri için etiketleme zorunluluğu getirilecek. Tek kullanımlık plastik etkileri ve yeniden kullanılabilir alternatifler konusunda bilinçlendirme faaliyetleri yürütülecek. Mikroplastik kaynaklarının haritalanması, izlenmesi ve denizler için izleme programı geliştirilecek. Etkili azaltma önlemleri oluşturmak amacıyla kara ve deniz kökenli kaynaklardan salınan mikroplastik miktarının tespit edilmesi, düzenli izlenmesi ve sıcak noktaların bölgesel haritalandırılması sağlanacak. Kamu kurumlarında, akademide, özel sektörde ve STK’larda mikroplastikler konusunda kurumsal ve teknik kapasitenin geliştirilmesi için çalışmalar yürütülecek.

Uzun vadeli eylem planı ise 2033 yılı ve sonrasını kapsayacak. Bu plan kapsamında yeniden kullanım ve doldurma gibi döngüsel iş modellerinin yaygınlaştırılması sağlanacak. Biyobozunurluk ve kompostlanabilirlik test kapasitesi uluslararası standartlara uygun hale getirilecek. Tek kullanımlık plastik alternatiflerinin yeniden kullanılabilir-doldurulabilir olarak tasarımı, geri dönüştürülmüş-alternatif malzeme kullanımı için Araştırma-Geliştirme (AR-GE) ve Ürün-Geliştirme (ÜR-GE) desteği sağlanacak. 12. Kalkınma Planı’nda bahsi geçen Yeşil Kamu Alım Stratejileri’ne satın alımlarda mikroplastiklerin kısıtlanmasına yönelik kriterler eklenecek. Mikroboncuk içeren dudak ürünleri, tırnak ürünleri ve makyaj ürünlerinin yasaklanması için yasal düzenleme çalışmaları yapılacak. Yine ‘Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği’ izleme parametreleri arasına mikroplastiklerin eklenmesi ve AB mevzuatı ile uyumlu olacak şekilde güncellenmesi için yasal alt yapı hazırlanacak. Evsel ve kentsel arıtma çamurlarında mikroplastiklerin izlenmesi için yasal düzenleme yapılması sağlanacak.