Bankalara borçta büyük artış! Halk geçinemiyor

Faiz politikasındaki yön değişikliğiyle 2021 sonunda başlayan ekonomik dalgalanma, Türkiye'de kredi ve mevduat hacminde artışa neden oldu. Alım gücünün düşmesiyle vatandaşlar krediye yönelirken, bankalardaki toplam kredi hacmi 2024 yılında 15,6 trilyon TL’ye çıktı. Verilere göre, kredi hacmi yıllık bazda yüzde 37,7 arttı. İhtisas dışı krediler ise yüzde 38’in üzerinde artarak 14,3 trilyon TL'ye dayandı.

Ekonomi yönetiminin 2021 yılında ''faiz'' politikasında patika değişikliğinin etkileri bugün hala devam ediyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 17 Kasım 2021'de, "Faiz sebeptir, enflasyon neticedir. Bu görevde olduğum sürece faizle mücadelemi sonuna kadar sürdüreceğim ve enflasyonla mücadele mi de sürdüreceğim. Bu konuda Nas ortada. Nas ortada olduğuna göre sana, bana ne oluyor?" demişti.

Erdoğan’ın ''nas'' söylemiyle faizlerde indirim sinyalinin ardından Hazine ve Maliye Bakanlığı görevine Nurettin Nebati getirildi. Türk lirasının değer kaybına neden olacak Kur Korumalı Mevduat (KKM), 21 Aralık 2021 tarihinde, Nebati tarafından açıklanmıştı. Ardından yaşanan gelişmeler döviz kurunun artışıyla Türk lirasında değer kaybına, enflasyonun yıllık yüzde 80 seviyelerine çıkmasına ve sonu gelmeyen yüksek faiz oranlarına neden oldu.

İktidarın faiz politikası, alım gücünün düşmesi ve maliyetlerin artmasıyla vatandaşları bankalara ve kredilere yönlendirdi. Bankalarda toplam krediler 2024 yılında 15,6 trilyon TL olurken, 2023 yılında ihtisas ve ihtisas dışı kredilerin toplamı 11,2 trilyon TL tutarında gerçekleşti. Buna göre, 2024 yılında toplam krediler bir önceki yıla göre yüzde 37,7 arttı. Toplam krediler, 2020 yılında 3.4 trilyon TL iken, 2021 yılında 4.7 trilyon TL, 2022 yılında ise 7.2 trilyon TL olarak artışını sürdürdü.

Türkiye Bankalar Birliğinin 2024 yılına ilişkin ''illere göre kredi ve mevduat'' verisine göre, belli bir uzmanlık alanının finansmanı için verilen ihtisas kredileri, 2024 yılında bir önceki yıla göre yüzde 46 artışla 1,2 trilyon TL oldu. İhtisas dışı krediler ise yüzde 38,2 artış ile 14,3 trilyon TL olarak gerçekleşti.

Bankalara yatırılarak müşterilerin istedikleri ya da belirli bir zaman süresinde bakiyelerinin geri ödendiği mevduatların toplamı, 2024 yılında bir önceki yıla göre yüzde 28,6 arttı. Toplam mevduat, 2023 yılında 14.2 trilyon TL iken, bu tutar 2024 yılında 18,3 trilyon TL oldu.

İllere ve bölgelere göre kredilerin dağılımı incelendiğinde, ihtisas kredilerinde, 835.2 milyar TL ile en fazla tarım kredileri yer aldı. Tarım kredilerini sırasıyla; 318.1 milyar TL ile diğer krediler, 43.5 milyar TL gayrimenkul kredileri ve 19.9 milyar TL turizm kredileri takip etti.

Yerel yönetimlerin alt ve üstyapı projelerinin yapımında teknik ve mali yardım sağlayan İller Bankası A.Ş'de veri cetvelinde yer aldı. Raporda yer alan bilgilendirmeye göre, İller Bankası’nın belediyelere verdiği kredilerin il bazında dağılımı yapılmadığı için tabloda ayrı bir kalem olarak gösterildi. İller Bankası’nın ihtisas ve ihtisas dışı kredileri, 2024 yılında toplam 75.8 milyar TL oldu. 2023 yılında ise bu tutar toplam 65.1 milyar TL olarak gerçekleşti.