Barınma sorununa karşı 2 kritik hamle.... Konut harekâtı başlıyor

DEPREM bölgesindeki inşa çalışmalarında sona gelindi. Yıl sonunda 453 bin evin teslim edilmesi planlanıyor. Bu zorlu görev sonrası kamu kurumları barınma sorununa odaklanacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan önceki gün müjdeyi verdi. “Çevre Bakanlığımız eliyle 81 ilimizin tamamında 500 bin sosyal konut inşa etmek için düğmeye basıyoruz” diyen Erdoğan, kampanya kapsamında dar gelirli vatandaşlar için ilk kez kiralık konutların da inşa edileceğini söyledi.

Erdoğan, “İlk kez kiralık konut uygulamasını TOKİ eliyle hayata geçireceğiz. Sosyal konutlarımızın bir kısmını vatandaşlarımıza uygun şartlarla kiralayacak, dar gelirli ailelerimizi rahatlatacağız. 500 bin sosyal konut projemizle vatandaşlarımızın konuta ulaşımını çok daha uygun maliyetlerle kolaylaştırmış olacağız. Projemizin detaylarını önümüzdeki günlerde yapacağımız 500 bin sosyal konut tanıtım programında milletimizle paylaşacağız” ifadelerini kullandı.

Barınma sorununu çözmeye odaklanan kamunun iki hamlesinde detaylar şöyle:

DAR GELİRLİYE UCUZ KONUT 

81 ilde dar gelirli vatandaşlar için 500 bin konut yapılacak. ‘Cumhuriyet tarihinin en büyük sosyal konut seferberliği’ olarak anılan projenin detaylarını önümüzdeki günlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan açıklayacak. 

Projelerden ev sahibi olmak isteyen vatandaşlar belirtilen tarihlerde başvuru yapacak. Başvuru süreci sona erdikten sonra noter huzurunda kura çekimi ile hak sahipleri belli olacak.  

Konut maliyetinin yüzde 40-50’si devlet tarafından karşılanacağı için piyasa şartlarından çok daha ucuza satılacak. 

Vatandaş kredi çekmeden 20 yıla varan vade ile TOKİ’ye borçlanacak. Ödemeler de hemen başlamayacak. Kura sonrası hak sahibi olan vatandaş sözleşme imzalayacak, sonra taksitleri ödemeye başlayacak. TOKİ’de taksit artışı, yılda iki kez yapılan memur maaş artış oranlarına göre belirleniyor. Ancak bu oranın yüksek olması halinde devlet dar gelirliyi korumak adına memur maaş artış oranının da altında rakam belirliyor.

500 bin konut içinde, gençlere, 3 ve üzerinde çocuğu olan ailelere, şehit ailelerine, gazilere, emeklilere, engellilere ve depremzedelere özel kontenjan ayrılacak.  

Bu hamlede hedef; konuta erişimi kolaylaştırmak ve yüzde 56’ya kadar düşen ev sahipliği oranını yukarıya çekmek. Bu nedenle de projelere ‘dar gelirliler’ ve ‘evi olmayanlar’ başvuru yapabilecek. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olunması, 18 yaşını doldurmak, başvuruda bulunanların kendileri, eşleri ve velayetleri altındaki çocukları üzerine konut olmaması ve belirlenen hane halkı gelir miktarının aşılmaması şartları aranacak. 

Projelerde öncelik deprem güvenliği olurken aynı zamanda bölge mimarisine uygun olarak da inşa edilecek.  

Hangi ile kaç konut yapılacağı konusunda çalışmalar ise sene başında başladı. Bakanlık 81 ilin valiliklerine sosyal konut yapılabilecek arazilerin belirlenmesi için genelge gönderdi ve gelen bilgilerle yol haritası çizildi. Kent merkezi ve ilçe merkezlerinde, nüfusu 10 bin ve daha az olan ilçeler için en az 100 konut, nüfusu 10 binden fazla olan ilçeler için ise en az 500 konut yapımı planlanıyor.

TOKİ’DEN KİRALIK EV 

Son 3 yıldır milyonlarca vatandaşın sorunu hızla artan kiralar. Bu nedenle bir dönem kiraya yüzde 25 zam sınırı da getirilse sorunu çözme noktasında yeterli olmadı. Bugün ülke genelinde 100 metrekare evin ortalama kira bedeli 25 bin liraya, İstanbul’da 35 bin liraya yaklaştı. Üstelik yeni konutlarda rakamlar bunun çok üzerinde. Kirada yaşanan bu soruna karşı da ‘kiralık sosyal konut’ üretilmesine karar verildi.  

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un verdiği bilgiye göre, İstanbul’da her iki yakada kiralık konutlar inşa edilecek. 

Bu evlerde de tıpkı satışta olduğu gibi kura ile hak sahipliğinin belirlenmesi planlanıyor. 

Dünyada örnekleri olan, Türkiye’de ise ilk kez yapılacak kiralık sosyal konut ne kazandıracak? Yeni modelin öne çıkan 3 avantajı şöyle: 

Dar gelirliler bütçesine göre ev bulacaklar. Kurumsal kiralama sayesinde ev sahibi baskısı da yaşanmayacak.  

Sosyal kiralık ev projeleri çoğalınca artan arzla birlikte kira artış hızı yavaşlayacak. 

Kiralık sosyal konutla birlikte kentsel dönüşüm de hızlanacak. Bugün riskli evde yaşayan birçok aile, yeni ev yapılana kadar geçen sürede kiracı kalacağı için dönüşüme mesafeli duruyor. Her ne kadar kamu desteği verilse de bu rakamlar kira bedelini karşılamıyor. Ancak yeni modelde, riskli evde yaşayan dar gelirli vatandaşlar, kamu eliyle yapılacak kiralık konutlara geçeceğini bilirlerse, dönüşüm için daha cesaretli davranacaklar.

‘HAZIRLIKLARIMIZ TAMAM’

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, TOKİ’nin İlk Evim Projesi kapsamında yapımını tamamladığı Muğla’nın Seydikemer ilçesindeki sosyal konutların görüntülerini paylaştı. Bakan Kurum yıl sonunda başlayacak 500 bin yeni sosyal konut projesine yönelik mesajında, “Niyazi kardeşimizin, Güllü ablamızın heyecanına, mutluluğuna bakar mısınız? Bu mutluluğu tüm vatandaşlarımızın gözünde görmek için, 500 bin yeni konut için TOKİ ile hazırlıklarımız tamam” ifadelerini kullandı.

Bakanlık, 50 Bin Sosyal Konut, 100 Bin Sosyal Konut, 13 Eylül 2022’de başlatılan “250 Bin Sosyal Konut Projesi/ İlk Evim, Evim Arsa/ İlk Evim İş Yeri” projeleri ile dar gelirli vatandaşlara güvenli barınma imkanı sağladı. Türkiye genelinde bugüne kadar TOKİ eliyle 1 milyon 740 bin sosyal konut inşa edildi. 280 bin sosyal konutun inşası devam ediyor. Yıl sonunda ise 500 bin konutluk ‘Yüzyılın Konut Projesi’ hayata geçirilecek.

ÖZEL SEKTÖR DE GÖREV BEKLİYOR

GAYRİMENKUL sektörünün temsilcileri ‘TOKİ’nin hamleleri değerli ama oyuna özel sektör de dahil edilmeli’ diyor. Şöyle ki; mevcut arsa maliyetleri nedeniyle yeni yapılan konutların büyük kısmı üst gelir grubuna hitap ediyor. Ama asıl ihtiyaç orta gelirli kesimde. Bu nedenle kamunun arsalarında kamu-özel sektör işbirliği ile ‘erişilebilir konut’ üretilmesi öneriliyor. Kamunun arsa stoku ile özel sektörün iş kabiliyetinin birleşmesiyle barınma sorununun daha hızlı çözüleceği dile getiriliyor.