Barış, ateşkes, yaptırım yok… Alaska’da kim kazandı

UKRAYNA’da kapsamlı ateşkes beklentisiyle bir araya gelen Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve ABD Başkanı Donald Trump’ın görüşmesi, savaşın gidişatına dair somut bir gelişme olmadan sona erdi. İki liderin 3+3 formatında dışişleri bakanları ve üst düzey danışmanlarıyla katıldığı 2 saat 45 dakikalık toplantı, Ukrayna savaşını bir önceki güne göre farklı bir noktaya getirmedi. Batı medyası ve analistler Rusya’nın tekrar dünya sahnesine çıkışının Moskova adına önemli bir diplomatik zafer olduğu görüşünde birleşti. Analizlerde, Rusya’nın ateşkesi kabul etmemesine rağmen yeni ABD yaptırımlarından kaçınmayı başardığına dikkat çekildi. Amerikan basını ayrıca savaşın bitmesi için Rusya’nın kendi tezlerini ABD’ye kabul ettirdiğini iddia etti.

KENDİ TEZİNİ DAYATTI

ABD Başkanı, alkışlarla selamladığı ve sıcak bir şekilde karşıladığı Putin’den istediğini alamadı. Amerikan Axios’un aktardığına göre Rus lider görüşmede ateşkes teklifi yerine Moskova’nın uzun süredir tekrar ettiği kapsamlı barış anlaşmasını masaya sürdü. İddialara göre ABD cephesi, Rusya’nın Ukrayna güçlerinin çatışmaların devam ettiği Donetsk ve Luhansk bölgelerinin idari sınırlarına kadar tamamen çekilmesi ile Zaporojye ve Herson bölgelerinin cephe hattında dondurulmasını öngören “barış teklifine” yeşil ışık yakarak Avrupalı ortakları ile Kiev’e iletti. Putin’in teklifi, henüz Rus ordusunun kontrolünde olmayan bazı bölgelerin de Moskova’ya devri anlamına geliyor. Zirve sonrası Avrupalı liderler ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski ile görüşen Trump’ın bu isteği aktardığı ve Zelenski’ye “ateşkes yerine çabucak bir barış anlaşması imzalamanın daha tercih edilebilir olduğunu” söylediği aktarıldı. Pazartesi günü Washington’da Trump ile görüşecek olan Zelenski’nin buna nasıl yaklaşacağı ise belirsiz.

Zirve sonrası Ukrayna savaşının gidişatına ilişkin gelen resmi açıklamalarda belirsizlik olsa da dün basına yansıyan iddialara göre Rusya ABD’yi savaşın sona ermesi için kendi koşullarına ikna etmeyi başardı.

PUTİN SAHNEYE DÖNDÜ

Buna ek olarak Batı dünyasının yaklaşık üç buçuk yıldır kapsamlı izolasyonu altında olan Moskova yönetimi, Trump’ın serdiği kırmızı halıda boy göstererek tekrar dünya sahnesine adım atmış oldu. Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin yakalama kararı nedeniyle seyahatlerini büyük ölçüde Kuzey Kore ve Belarus gibi Rusya’ya dost ülkelerle sınırlı tutan Putin, ABD’de kırmızı halıda poz verdi. Ukrayna konusundaki Rus tezlerini ABD Başkanı’nın evsahipliğinde tekrar etme imkânı buldu. Bu durum Putin adına Kremlin’in bile beklentilerini aşan bir diplomatik zafer olarak değerlendirildi.

TRUMP’TAN UZUN KONUŞTU

Üçe üç formattaki görüşme sonrası kameralar karşısına geçen Trump ve Putin, yaklaşık 11 dakika kürsüde kaldı. Gazetecilerden soru alınmayan bu sürenin sadece üç dakikasını Trump kullanırken, analistler medyaya uzun açıklamalar yapmaktan hoşlanan ABD Başkanı’nın bu tutumunun zirveyle ilgili “mutlu olmadığına” işaret ettiği görüşünde. Trump, söz konusu sürede zirvenin ana gündemi olan Ukrayna meselesine de çok az değindi. “Çok önemli ilerleme kaydettiklerini” belirttiği görüşmede Putin ile anlaşmaya vardıklarını söyleyen Trump, geriye “çok az mesele kaldığını” ve kalanların bazılarının “o kadar da önemli olmadığını” dile getirdi. Trump, geriye kalan meselelerden birinin “muhtemelen en önemlisi olduğunu” ve ona “ulaşma şansının çok yüksek olduğunu” aktardı.

AVRUPA’YA ‘ENTRİKACI’ DEDİ

Savaşı başlatan ülkenin lideri Putin ise Ukrayna’yla ilgili Moskova tezlerini ABD Başkanı’nın yanında tekrar sunma imkânı buldu. Görüşmenin yaşandığı sırada dahi Rus saldırılarının hedefi olan Ukrayna’nın “güvenliğinin sağlanması gerektiğini” söyleyen Putin, Ukraynalıları da “kardeş halk” olarak nitelendirdi. Rus lider, “Ukrayna ve Avrupa ülkelerinin tüm bunları yapıcı bir şekilde kabul edeceklerini, provokasyon veya perde arkası entrikalarla ortaya çıkan ilerlemeyi engellemeye çalışmayacaklarını umduğu” sözleriyle de Avrupa’yı eleştirdi.

ÖĞLE YEMEĞİ İPTAL EDİLDİ

Moskova’nın zirveden eli boş döndüğü tek konunun ise ABD-Rusya ilişkilerine yönelik görüşmelerin gerçekleşmemesi olduğu belirtiliyor. Alaska’ya yanında iş dünyasından çok sayıda kişi ve kabinesinden bakanlarla giden Putin, Trump’tan bu yönde istediği toplantıyı alamadı. Zirvenin ilk planlamasında liderler görüşmesinin ardından iki ülkenin yatırım danışmanları ve maliye bakanlarının da katılacağı geniş kapsamlı bir öğle yemeği planlanıyordu. Ancak Trump’ın Rus lidere, “ateşkes olmadan ikili ilişki teması yok” dediği, bu nedenle yemeğin iptal edildiği öğrenildi.

PUTİN 1 - TRUMP 0

Trump’ın ilk dönemindeki Ulusal Güvenlik Danışmanı Bolton da Putin’in zirveden istediğini aldığı görüşünde. Bolton, CNN’e yaptığı değerlendirmede, ABD Başkanı Trump’ın zirvede kaybeden taraf olmasa da Putin’in açık bir şekilde kazandığını söyledi. Münih Güvenlik Konferansı eski Başkanı emekli Büyükelçi Wolfgang Ischinger ise sosyal medya hesabından, “Putin 1- Trump 0” paylaşımı yaptı. Eski Alman diplomat, “Çok açık, hiçbir gerçek gelişme olmadı. 1-0 Putin için. Yeni yaptırımlar yok. Ukrayna için hiçbir şey yok. Avrupa için derin hayal kırıklığı. Putin, Trump’la kırmızı halıya sahip oldu, Trump ise hiçbir şeye. Korkulduğu gibi ateşkes de yok, barış da” ifadelerini kullandı.

‘ÖNCELİĞİMİZ UKRAYNA KRİZİ’

Öte yandan Putin, Alaska’daki görüşmenin sonuçlarına ilişkin olarak Moskova’ya dönüşünün ardından Rus yetkililerle toplantı yaptı. Toplantıya Rusya Devlet Başkanlığı temsilcileri, hükümet üyeleri ve parlamentonun alt kanadı Devlet Duması yönetiminin katıldığı belirtildi. Putin, “Tüm konuların barışçıl yollarla çözülmesine doğru ilerlemek istiyoruz. Görüşme çok açık ve kapsamlıydı, bence bizi gerekli kararlara yaklaştırıyor” dedi. Putin, önceliklerinin Ukrayna krizinin adil bir şekilde çözülmesi olduğunu da vurguladı. 

LİDERLERİN BEDEN DİLİ DÜNYAYA NE ANLATTI

ALASKA’da gerçekleştirilen zirveye dair yapılan analizlerde liderlerin beden dili de öne çıkan başlıklar arasında yer aldı. Hürriyet’e konuşan ‘Zarafet Akademisi’ Kurucusu Gökhan Dumanlı, iki liderin de kendi mizaçlarında güç gösterisi yaptığını dile getirdi. Dumanlı, “Trump beden diliyle daha çok gösteriş, kontrol ve baskınlık mesajı vermeye çalışırken; Putin ise sakinlik, kendine güven ve stratejik soğukkanlılık üzerinden güç sergiliyor” ifadelerini kullandı. Sky News’e konuşan beden dili uzmanı ve psikolog Dr. Peter Collett da ikilinin kameraların karşısına oturduğunda, Putin’in ABD’li mevkidaşına göre daha baskın bir duruş sergilediğini vurguladı. “Son derece baskın erkekler bacaklarını genişçe açmaya eğilimlidirler” diyen İngiliz uzman, Putin’in Trump’a kıyasla çok kısa olmasına rağmen, dimdik oturduğunu ve çok özgüvenli göründüğünü aktarırken, Trump’ın ise buruşmuş ve içe dönük bir halde göründüğünü dile getirdi.

ERDOĞAN’DAN ZİRVE MESAJI ‘HER TÜRLÜ KATKIYA HAZIRIZ’

CUMHURBAŞKANI Recep Tayyip Erdoğan da Alaska’daki zirveyle ilgili değerlendirme yaptı. Sosyal medyadan yaptığı açıklamada, Trump-Putin zirvesinin “Ukrayna savaşının sonlandırılması arayışlarına ivme kazandırdığını” belirterek “memnuniyetle karşılıyoruz” diyen Erdoğan, “Bu yeni sürecin Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski’nin de katılımıyla kalıcı barışın temelini atmasını diliyoruz. Türkiye barışın tesisi için her türlü katkıyı sağlamaya hazırdır” ifadelerini kullandı.

FİDAN: KALICI BARIŞA ULAŞILMALI

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile telefonda görüştü. Görüşmede, Alaska’da gerçekleştirilen toplantı ele alındı. Bakan Fidan, Alaska’da başlayan sürecin Ukrayna’nın da katılımıyla barışa ulaşmasını temenni ettiğini, Türkiye’nin üzerine düşen katkıyı vermeye hazır olduğunu belirtti. Ukrayna Dışişleri Bakanı Andrii Sybiha ile de telefon görüşmesi yapan Fidan, Zelenski’nin Trump ile yapacağı toplantının önemine değindi.

BİZZAT TRUMP İLETMİŞ MELANİA’DAN PUTİN’E MEKTUP

ABD Başkanı’nın eşi First Lady Melania Trump’ın Rus Devlet Başkanı Vladimir Putin’e Ukrayna ve Rusya’daki çocukların durumuyla ilgili bir mektup yazdığı iddia edildi. Reuters haber ajansının Beyaz Saray kaynaklarından aktardığına göre, mektupta savaş sırasında Ukrayna’daki çocukların kaçırılmalarıyla ilgili sorunlardan bahsediliyor. Alaska’daki görüşmeye gitmeyen Melania’nın mektubunu Putin’e bizzat Başkan Trump’ın ilettiği belirtildi. Ukrayna lideri Zelenski’nin ABD’li First Lady’e teşekkür ettiği bildirildi.