Rusya ve Ukrayna barış için hangi tavizi veriyor... Alaska’da ‘Kuralsız yeni düzen’ zirvesi

ABD’nin Alaska eyaletinde Amerika Başkanı Donald Trump ile Rusya Başkanı Vladimir Putin arasında 15 yıl aradan sonra kanlı Ukrayna savaşı vesilesiyle gerçekleşecek kritik zirveye 24 saat kala dünyayı “kuralsız yeni düzen” endişesi sardı. Rus lider Putin, Ukrayna’ya yönelik yürüttüğü savaşa “Güçlü olan haklıdır” tavrını Trump’a kabul ettirmeyi hedefliyor. Trump ise Alaska zirvesinin iki süper güç arasında dünyanın yeniden paylaşılması anlamına gelmediğini ima ederek “Orada Putin ile herhangi bir anlaşma yapmayı düşünmüyorum. Sadece Putin’in gözlerinin içine şahsen bakmak istiyorum” savunmasını yaptı.

RUSYA’NIN TEKLİFİ KİEV’İ ZORLAYABİLİR

Alaska eyaletinin başkenti Anchorage yakınında Elmendorf-Richardson askeri üssünde sıkı güvenlik önlemleri altında yarın gerçekleşecek Trump-Putin zirvesine Rus tarafının Ukrayna krizinin çözümü için masaya nasıl bir plan koyacağı netleşmeye başladı. Putin’in dış politika danışmanlarından Dmitriy Suslov, Putin’in Alaska’da aslında Trump’ı Ukrayna savaşı yüzünden içine düştüğü bataklıktan kurtaracak çıkış yolu önerdiğini savunarak, “Bir anlaşmaya varılacaksa sadece Rusya ile ABD arasında yapılmalı. Avrupa ve Ukrayna masada söz sahibi olmamalı. Putin, Trump’ı kısır döngüden kurtaracak taviz önerisinde bulunacak. Ukrayna kuvvetlerinin Lugansk ile Donetsk bölgelerinden tamamen çekilmesi karşılığında Rus ordusu da Harkiv ile Sumi bölgelerinde ele geçirdiği toprakları bırakacak. Geride kalan Herson ile Zaporojye bölgelerinde ise cephe hattı esas alınarak uzun vadeli ateşkes ilanına gidilecek. Ayrıca ABD lideri Ukrayna’nın hiçbir zaman NATO’ya alınmayacağını kabul etmesi gerekecek. Ukrayna yönetimiyle Avrupa ülkeleri bu planı kabul etmemesi durumunda ABD Başkanı Donald Trump, ikna edici koz olarak Ukrayna’ya tüm askeri yardımı durdurma ve Avrupa ülkelerine Ukrayna için silah satın almalarına yasak getirebilir” diye konuştu. Öte yandan The Telegraph gazetesi, Trump’ın, Ukrayna’daki lityum ve Alaska’daki kaynaklar da dahil olmak üzere Putin’e nadir toprak minerallerine erişim sunmaya hazırlandığını iddia etti.

ZELENSKİ: TOPRAK VEREMEM

Rusya’nın savaşın bitirilmesi için Ukrayna içi toprak takası planına Zelenski’den yanıt gecikmedi. Önceki akşam gazetecilerle konuşan Zelenski, “Biz Lugansk ve Donetsk (Dombas) bölgesinden geri çekilemeyiz. Ukrayna ordusu, Dombas topraklarının yüzde 30 bölümünü savunmaya devam ediyor. 9 bin kilometre kare alanı düşmana ben teslim edemem. Ukrayna toprakları benim malım değil. Böyle bir kararı Ukrayna’da kimse veremez. Putin aslında toprak takası formülüyle Trump’a tuzak kurmak ve kandırmak istiyor. Ukrayna’da yeni bölgeleri ele geçirdikten sonra birkaç ay veya birkaç yıl sonra savaşı şeniden canlandıracaktır.  Ukrayna’ya güvenlik garantileri verilmeden bir karış geri çekilmeyiz” dedi.

‘İKİNCİ ZİRVE İHTİMALİ YÜKSEK’

Bu arada Trump dün Avrupalı liderlerle çevrimiçi görüşme gerçekleştirdi. Görüşmenin çok iyi geçtiğini belirten Trump, bir gazetecinin “Cuma günü Putin, savaşı durdurma konusunda mutabık kalmazsa yaptırım uygular mısınız?” sorusuna, “Evet. Şu anda bu yaptırımların ne olacağını söylemeyeceğim, ancak bunun (Rusya için) ağır sonuçları olacak” şeklinde yanıt verdi. Trump, zirvenin olumlu geçmesi halinde, Putin ile Zelenski’nin bir araya geleceği ikinci bir zirve düzenlemek istediğini belirterek, “İkinci görüşmenin gerçekleşme ihtimali yüksek. Eğer benim de yer almamı isterlerse, ben de orada olurum” dedi.

ZİRVE ÖNCESİ DİPLOMASİ TRAFİĞİ

ABD Başkanı Trump, yarın sabah Washington’dan Alaska’ya hareket etmeden önce dün Avrupa Birliği’nin önde gelen ülkelerinin liderleri ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski ile çevrimiçi toplantı gerçekleştirdi. İlk önce TSİ 15.00 civarında Almanya Başbakanı Friedrich Merz eşliğinde Trump ile Zelenski arasında görüşme yapıldı. Ardından saat 16.00 sularında Donald Trump, Başkan Yardımcısı JD Vance ile birlikte AB ülkeleri liderleriyle tutum belirleme görüşmesini gerçekleştirdi.

Merz, Trump ve Avrupalı liderlerle yapılan video konferanstan sonra Zelenski ile düzenlediği basın toplantısında, Ukrayna’da savaşın sona ermesi umudunun yüksek olduğunu belirterek, Rusya-Ukrayna Savaşı’na barışçıl bir çözüm için Avrupalıların beş temel koşulunu, “Önce ateşkes sağlanmalı. Ukrayna kesinlikle masada olmalı. Ukrayna’nın toprak bütünlüğü konusunda pazarlığa hazır olması halinde, temas hattı Doğu Ukrayna’dan geçmeli ve çıkış noktası olmalı. Kiev’e güvenlik garantileri verilmeli. Müzakereler ortak bir transatlantik stratejinin parçası olmalı. Bu strateji, Ukrayna’ya güçlü destek ve Rusya’ya gerekli baskı uygulamaya devam etmelidir” şeklinde sıraladı. Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de, Trump’la toplantının iyi geçtiğini belirterek, “Bugün Avrupa, ABD ve NATO, Ukrayna için ortak zemini güçlendirdi” ifadesini kullandı.