Barrack’dan İsrail’in Suriye Hamlesine ‘Baş Ağrısı’ yanıtı

Amerika'nın Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Elçisi Thomas Barrack, Washington'da ABD Dışişleri’nde Bullpen basın mensuplarının sorularını cevapladı.

“Suriye’de yaptırımları tamamen kaldırmak için Kongre’nin çabası da gerekiyor” diyen Barrack, Caesar yaptırımlarının kalkması gerektiğini, devlet destekli terör tanımlamalarının henüz kalkacak gibi görünmediğini ifade etti. ABD Dışişleri yetkilileri Suriye'deki Al Şara yönetimi için bugüne dek “Suriye Geçiş Hükümeti” ifadesini kullanırken, Barrack “Suriye Arap Yönetimi” şeklinde ifade edilmeye başlandığını söyledi.

Gazze konusunda Türkiye’den destek aldıklarını ifade eden Barrack, Suriye’nin kuzeydoğusunda dışa açılan zor bir durum olduğunu belirterek Türkiye’nin varlığı ve tampon bölgeye değindi. İsrail’in Suriye’deki rolü ve Başkan Donald Trump’ın bakışına dair soruya ise Barrack “Bu konu iki Tylenol -şiddetinde- (Parol tarzı ağrı kesici) baş ağrısı olarak başlıyor sonra şiddeti artıyor” şeklinde şaka ile yanıt verdi.

Thomas Barrack’a toplantının sonunda Türkiye’deki insan hakları açısından değerlendirmesi soruldu. Neyin kastedildiğine dair İmamoğlu davası ardından, daha fazla belediye başkanının cezaevine konulduğu hatırlatıldı. Barrack, toplantı bittikten sonra ayaküstü gelen soruya, “F-35’ler ve S-400’ler gibi önemli konular gündemde” şeklinde konuyu değiştirerek cevap verdi.

Barrack, Suriyenin istikrara kavuşamamasına dair sorulara;

“Gerçek şu ki, şu anda olup biten her şeyi çok yakından takip ediyoruz. Geçici hükümet dediğimiz, şu anki Suriye Arap Hükümeti, bu tür süreçleri ve prosedürleri hayata geçirebilecek yeterlilikte değil. Yargı sisteminin işlediği, anayasal bir düzene geçiş için gerekli olan yargı kontrolü gibi konularda ciddi eksiklik var.” yanıtını verdi.

“Şimdi aceleyle, sanki ‘hızlı randevu’ yapar gibi bu aşamaları geçmeye çalışıyoruz. Diyoruz ki: Anayasa ile başlayalım, adalet sistemiyle başlayalım, mülkiyet sistemiyle başlayalım. Danışmanlar getirelim, askeri sistemin yeniden yapılandırılması için rehberlik edelim — bu büyük bir konu.

Güvenlik temel unsur olarak ele alındığında, kuzeydoğuda zor bir durum söz konusu olan dış çevre hattınız var... Yani Türkiye… Burada YPG ve SDG işbirliği ile oluşturulmuş bir tampon bölgemiz var, burası kuzeydoğu. Şimdi, İsrail’in her zaman bir tampon bölge olarak gördüğü Dürzilerle yeni bir çeşit tampon alan oluşuyor, bu bölge Irak ve Ürdün’e kadar uzanıyor. Lübnan’la da sınır anlaşmazlığı ve Captagon ile silah kaçakçılığı yüzünden başka bir tampon bölge var. İran da iç tehditlerden biri.”

Barrack Suriye’ye geri dönüşlere dair şöyle devam etti;

“Köylerdeki insanlar geri dönerken güvenliğin sağlanması gerekiyor. Hâlâ sokak çatışmaları yaşanıyor ve bu da ayrı bir sorun. İç istikrarın sağlanması, olup biteni yakından takip etmemizi gerektiriyor.

Tüm komşu ülkeler bu konuda devreye girmiş durumda ve yardım etmeye çalışıyorlar.

Türkiye bu konuda inanılmaz derecede işbirliği yapıyor. Suriye hükümeti de yardımı kabul etme konusunda oldukça işbirlikçi davranıyor. Ancak süreç yavaş ilerliyor.

13 milyon Suriyelinin 10 milyonu geri dönmek istiyor. Vize, pasaport, doğum belgesi, mülkiyet kaydı, mülkiyet hakkı gibi konular düşünülmeli. Bu bölgeler yerle bir olmuş durumda. Hatta Şam bile — dünyanın en güzel şehirlerinden biriydi — yerle bir olmuş.

Yani “Evinize dönün” denildiğinde, önce enkazın kaldırılması, kimyasal silahların temizlenmesi gerekiyor. Bu görevleri üstlenen ekiplerimiz var. O bölgedeki davranışlara dair net bir görüşümüz var.”

“Bakan, devlet destekli terörizm tanımını kaldırmayacağını söyledi. Bu Kongre ile birlikte yürütülen altı aylık geriye dönük gözlem sürecini içeriyor. Daha fazla ilerleme görene kadar bunu kaldırmayacak. Dolayısıyla eleştiriler yersiz. Asıl mesele bu değil. Asıl mesele, 30 yıllık baskı ve 15 yıllık korkunç yönetim sonrası, bu insanların güvenilir bir hükümete kavuşmamış olmaları. Yeni hükümete güven kazandırmak zaman alacak.”

Barrack, Süveyda’da hayatını kaybeden Amerikan vatandaşı için soruşturmanın sürdüğünü ve El Şaara yönetiminin FBI ile çalıştığını, sorumluların cezalandırılacağını da ifade etti.

İsrail’in Suriye’deki rolü ve Şam’ın güneyinde askerden arındırılmış bir bölge kurma niyeti ile Dürzîleri Süveyda’da kendi tarafına çekme çabalarının, yönetimi işler hale getirme ve istikrar hedefine engel teşkil edip etmediği sorusuna, Barrack şakayla cevap verdi.

“Yani, Şam’ın güneyinde bir güvenlik bölgesi oluşturma niyeti ya da Süveyda’daki Dürzilerin durumu. Bu durum, sizin, Körfez ortaklarınızın, Türkiye’nin ve El Şara’nın bölgede yönetişim işlevlerini harekete geçirip istikrar sağlamaya yönelik çabalarını ne kadar engelliyor? Engel teşkil ediyor mu? Bu sürecin önünde bir engel mi? Ve bununla nasıl başa çıkıyorsunuz? Ayrıca merak ediyorum, Başkan bu durumu nasıl değerlendiriyor?” sorusuna Barrack;

“İki tane Tylenol’lük bir baş ağrısı ile başlıyorum, ve başkan -bana direktif- verdiğinde, dört tane Tylenol’lük bir baş ağrım oluyor” diyerek, “Başkan her zaman bu konuyla ilgili” şeklinde yanıt verdi.

“Şaka bir yana, bu durum işleri karmaşıklaştırıyor mu? Evet, karmaşıklaştırıyor. Nüans nerede peki? En büyük karmaşıklık bence şu: Yeni bir başkan var (Şara). O bir savaşçıydı, uzun süre orduda liderdi. Ve şimdi, kendi tabanı için sınırda düşman savaşçılar varken tam kontrole sahip olmaması çok da iyi görünmüyor. Bizim için iyi olabilir — çünkü bir düzene ulaşacağız, bir tür normalleşme — ama onun tabanı için bu bir zayıflık işareti.”

“Ve şimdi başkan bakıyor: Düşmanlarım kim? Bu düşmanların çoğu hâlâ içeride. Onu iktidara taşıyan 14 yıl boyunca yanında savaşmış 25.000 yabancı savaşçı vardı. Ama şimdi Batı diyor ki: "O zamanlar iyiydi, ama artık bunları istemiyoruz.Terörist eğilimleri olanları artık devre dışı bırakmanı istiyoruz". Ama bunu hemen yaparsa, bu kez onu devirmek isteyen başka bir cephe yaratmış olur…

İsrail daha agresifleştikçe — ki bence İsrail yırtıcı davranmıyor, kişisel kanaatim İsrail Suriye’ye odaklanmıyor "Biz Golan Tepeleri’ni İran sınırına kadar genişleteceğiz" demiyor. Onların istediği şey, İran’la bu bölge arasında kimsenin müdahil olamayacağı güvenilir bir tampon bölge. İran’a doğru kesintisiz bir görüş hattı, İran ile aralarındaki bölgede güvenilir ortaklardan oluşan temiz bir tablo istiyorlar. Bu Suriye olabilir, bu rejim olabilir, kimin yönettiği önemli değil; ister Müslüman, ister Hristiyan, ister Yahudi — bu fark etmiyor. Onlar sadece "Araya kimse girmesin" istiyor.

Ama bu tabii ki yardımcı olmuyor. Çünkü hâlâ bir anlayışa ulaşabilmiş değiliz. Yani iyi bir soruya yanıt ararken bir yandan da şu zorlukla boğuşuyoruz: İsrail-Suriye ilişkisi ne? Aynı zamanda aynı problem Lübnan’la da var. İsrail-Lübnan ilişkisi ne? Karar verin. İsrail-Filistin ilişkisi ne? İsrail-Ürdün ilişkisi ne? Ürdün harika bir ülke. Hepimize çok yardımcı oldu. Filistinlilerin sığınağı, Suriyeli mültecilerin sığınağı orası."

Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki barış görüşmeleri ve ABD’nin Zengezur Koridoru olarak bilinen taşımacılık koridorunda arabuluculuk yapmasına dair, “Bu konu yirmi yıldır gündemde ve Aliyev çok güçlü, çok etkili. Ermenistan’ın bu konuda açık bir sorunu ve anayasal bir engeli var. Bildiğiniz gibi, biz yine bir çözüm önerdik. Amacımız dürüst bir arabulucu olabilir miyiz diye bakmak.” ifadelerini kullandı.

Bu öneri, barış görüşmelerindeki tıkanıklığın açılması hedefiyle yapılmaktaydı.
ABD, Güney Kafkasya genelinde ulaşım altyapılarını geliştirme çalışmalarını desteklediklerini belirtiyor.

Barrack, “Eğer bu 32 kilometrelik alan yüzünden herkes tartışıyorsa, bırakın biz alalım, biz sizin için gözetleyelim. Bir komisyon ya da bir otorite kurarsınız, herkes o yolu kullanabilir. Ama bu, Ermenistan için — halkı açısından, seçmeni açısından ve anayasası açısından — neredeyse ölümcül bir darbe olur.” dedi.

“Ve sanırım her iki taraf da şunu düşünüyor: Gerçekten Amerika’nın Doğu ile Batı arasındaki en önemli karayollarından birine sahip olmasını istiyor muyuz? Muhtemelen hayır. Yani mesele orada duruyor ama ilerlemiyor. Türkiye bize bu konuda yardımcı olmaya çalışıyor, Türkiye Ermenistan’la ticaretin açılmasını istiyor. Türkiye açısından bu oldukça anlamlı.

Eğer Suriye tarafında ticaret açıldığını düşünürseniz, şu an hem Arapça hem Türkçe konuşan yaklaşık 4 milyon Suriyeli var. Bu büyük bir şey. Eğer Ermenistan tarafında Kafkaslar’a ve daha kuzeye açılan ticareti başlatırsanız, bu da çok büyük olur. Ama tüm bu konular çok kabileye (etnisiteye dayalı) hale geliyor ve bu da süreci zorlaştırıyor.”

“Katar’ın Hamas’la diyaloğu var, fakat bunu bizim talebimiz üzerine yapıyorlar. Türkiye'nin de Hamas'la bir diyaloğu var ve bu tartışmalarda yardımcı olmaya çalışıyor.” diyen Barrack, “İsrail’in arzusu HAMAS ve İran’ı nötralize etmek. Bunun dışında daha fazla toprak veya etnik temizlik arzusuna oldukları inandırıcı değil.” ifadelerini kullandı.