Bu diyet sosyal medyada her yerde! Bilim uyarıyor: Bu hatalara düşmeyin Sözcü Gazetesi

Science Alert'te yer alan habere göre; “Peynir yok, glüten yok, şekere elveda.” sloganlı ve TikTok’ta 20 milyondan fazla izlenen anti-inflamatuar diyet videoları, tüm bu kısıtlamaları sağlık vaadiyle sunuyor. İddialar net: Bazı besin gruplarını tamamen hayatınızdan çıkarırsanız, şişkinlik sona erer, kilo verilir ve sağlık baştan yazılır.

Ancak uzmanlara göre iltihabı (enflamasyonu) azaltmak için beslenmeye dikkat etmek bilimsel temele sahip olsa da, sosyal medyada yayılan versiyonu bu yaklaşımı oldukça yüzeysel, hatta zararlı hale getirebiliyor.

ENFLAMASYON NEDİR?

Enflamasyon genellikle kaçınılması gereken bir durum gibi algılansa da aslında bağışıklık sistemimizin doğal ve sağlıklı bir yanıtıdır. Vücut bir enfeksiyon ya da hasar algıladığında, bağışıklık sistemi enflamasyonu devreye sokar. Bu sayede ilgili bölgeye bağışıklık hücreleri, oksijen ve besin taşınarak iyileşme başlar.

Enflamasyon akut (kısa süreli) veya kronik (uzun süreli) olabilir. Örneğin bir yara kabarıp kızarırsa bu, iyileşme sürecinin doğal bir parçasıdır. Ancak kronik enflamasyon fark edilmeden ilerleyebilir ve uzun vadede kalp hastalığı, tip 2 diyabet ve kanser gibi ciddi rahatsızlıklarla ilişkilidir.

KRONİK ENFLAMASYONU NE TETİKLER?

Yaş, sigara, hareketsizlik, obezite, hormonal değişiklikler, stres ve kötü uyku alışkanlıkları kronik enflamasyonla ilişkilendirilen başlıca faktörler arasında. Beslenme biçimi de bu listeye doğrudan etki eder.

Özellikle işlenmiş gıdaların ve şekerin bol, taze meyve-sebzelerin az olduğu Batı tipi beslenme tarzı, vücutta enflamasyon düzeylerini artırır.

İŞE YARAR MI?

Evet. Bilimsel araştırmalar, meyve, sebze, tam tahıllar, baklagiller ve sağlıklı yağlar açısından zengin diyetlerin enflamasyonla mücadelede etkili olduğunu gösteriyor.

Bu konuda en fazla araştırılan örnek ise Akdeniz tipi beslenme. Bu model; sebze, meyve, zeytinyağı, kuruyemiş, balık ve az miktarda süt ürününü temel alıyor, kırmızı et ve şekerli gıdaları ise sınırlandırıyor.

2022 yılında yapılan bir derlemede, bu diyetin kan dolaşımındaki enflamasyon belirteçlerini düşürdüğü ortaya kondu. Ayrıca işlenmiş gıdaların bol olduğu, lifin az tüketildiği diyetlerin bağırsak mikrobiyotasını da olumsuz etkileyerek düşük seviyeli kronik enflamasyonu destekleyebileceği belirtiliyor.

SOSYAL MEDYANIN DOĞRULARI VE YANLIŞLARI

Doğru: Probiyotikler işe yarayabilir.

2020’de yapılan güçlü bir analiz, probiyotik takviyelerinin hem sağlıklı bireylerde hem de bazı rahatsızlıkları olan kişilerde enflamasyon belirteçlerini düşürebileceğini ortaya koydu. Ancak uzmanlar, hangi türlerin ve dozajların etkili olduğunu anlamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğunu belirtiyor.

Yanlış: Tıbbi bir gerekçe olmadan glüten ve süt ürünlerinden kaçınmak.

TikTok’ta sıkça önerilen süt ve glütensiz diyetlerin çoğu kişi için bilimsel karşılığı yok. Süt ve glütenin iltihaplanmaya neden olduğu yalnızca alerji veya çölyak hastalığı gibi özel durumlarda geçerli. Aksi takdirde bu tür kısıtlamalar, gereksiz besin eksikliklerine yol açabilir.

Üstelik yoğurt, kefir gibi süt ürünleri probiyotik açısından zengindir ve enflamasyonu azaltıcı etkiler gösterir. Glütenle ilgili yanlış bilinen bir diğer nokta ise tam tahılların da glüten içerdiği için zararlı olduğudur. Oysa araştırmalar, tam tahıl tüketiminin enflamasyonu azalttığını gösteriyor.

KİMLER İÇİN FAYDALI OLABİLİR?

Polikistik over sendromu (PCOS), endometriozis, romatizmal hastalıklar ve otoimmün rahatsızlıklar gibi iltihap kaynaklı durumlarda bu diyet modelinin olumlu etkileri olabilir. Ancak bu tür hastalıklarda diyet değişikliklerinin mutlaka uzman bir diyetisyen eşliğinde yapılması öneriliyor.

Eğer genel olarak sağlıklı bir bireyseniz, tüm gıda gruplarını hayatınızdan çıkarmanıza gerek yok. Anahtar; çeşitlilik, denge ve minimum düzeyde işlenmiş gıdalar. Yani TikTok listeleri değil, Akdeniz tipi bir tabak.

Buna ek olarak düzenli fiziksel aktivite, kaliteli uyku, alkol ve sigaradan uzak durmak, vücudun iltihapla doğal dengesini korumasına yardımcı olur.

Bu haber yalnızca bilgilendirme amacı taşımaktadır. Tıbbi teşhis, tedavi ya da beslenme planı yerine geçmez. Sağlık durumunuza uygun diyet veya yaşam tarzı değişiklikleri için mutlaka bir doktora veya uzman bir diyetisyene danışınız. Haberde aktarılan içerikler bilimsel kaynaklara dayansa da, kişisel sağlık koşullarınız dikkate alınmaksızın genelleştirilmiştir.