Bu paraları kim ödeyecek? Özellerde ücretler rekor kırdı

Eğitimde fırsat eşitsizliği ve özel eğitim kurumlarındaki fahiş fiyat artışları yeniden gündemde. 2025-YKS sonuçlarının açıklanmasıyla birlikte milyonlarca aday için üniversite tercih süreci başladı. Ancak bu yıl özel üniversitelerin duyurduğu yıllık öğrenim ücretleri, öğrenciler ve aileleri açısından ağır bir mali yük oluşturuyor. Vakıf üniversitelerinin büyük çoğunluğu, geçen yıla kıyasla yüzde 70'e varan zamlı fiyatlar açıkladı. Bazı bölümlerde ise yıllık eğitim bedeli 1.5 milyon TL’yi geçti. Koç Üniversitesi, 2025-2026 akademik yılında Tıp Fakültesi dışındaki tüm lisans programlarında yıllık öğrenim ücretini 1 milyon 590 bin TL olarak belirledi. Bu rakam, geçen yıl 1 milyon 75 bin TL olarak ilan edilmişti. Sabancı Üniversitesi'nin tüm lisans programları için belirlediği yıllık ücreti ise 1 milyon 595 bin TL. Oysa 2024 yılında aynı programlar için 1 milyon 100 bin TL talep edilmişti. 

EKONOMİK BASKI 

İstanbul Bilgi Üniversitesi ise geçen yıl 745 bin TL olan yıllık öğrenim ücretini bu yıl  için 1 milyon 250 bin TL’ye yükseltirken, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi ise lisans bölümleri için yıllık 930 bin TL’lik bir ücret açıkladı. Özel üniversite yönetimleri artışlara gerekçe olarak, döviz kuru dalgalanmaları, yüksek enflasyon ve artan işletme maliyetlerini öne sürüyorlar. 

Eğitimciler, özel eğitimin sadece “üst gelir grubu” için ulaşılabilir hale geldiğini vurguluyorlar. 5 YILLIK GELİRE DENK

Öte yandan TÜİK verileri temel alınarak yapılan hesaplamalara göre, özel üniversitede okuyan bir öğrencinin yıllık ortalama maliyeti 1 milyon TL’yi aşıyor. Bu toplam, sadece öğrenim ücretini değil, barınma, ulaşım, yemek ve kitap gibi temel giderleri de kapsıyor. 2024-2025 dönemi itibariyle özel bir üniversitenin yıllık ortalama öğrenim bedeli 850 bin TL’ye ulaşırken; barınma gideri 120 bin TL, yemek ve diğer yaşam masrafları da yaklaşık 90 bin TL’yi buldu. 

TÜRK ÖĞRENCİ EZİLİYOR

Uluslararası örneklerle karşılaştırıldığında ise tablo tersine dönüyor. ABD ve Kanada gibi ülkelerde yabancı öğrencilerden yüksek ücretler alınarak yerli öğrencilere kaynak aktarımı yapılırken, Türkiye’de özel üniversiteler tam tersini uyguluyor. ABD’de yıllık 60 bin doları bulan yabancı öğrenci ücretlerine karşın, yerli öğrenciler devlet sübvansiyonlarıyla destekleniyor. Kanada’da ise uluslararası öğrencilerden alınan yıllık ücret 35-50 bin dolar arasında değişirken, yerli öğrenciler 6-10 bin dolarlık bir ödeme yapıyor.

BURSLAR SINIRLI

Öğrencilerin büyük kısmı burslarla eğitim almaya çalışırken, bu bursların sürdürülebilirliği de ayrı bir tartışma konusu. Vakıf üniversitelerinde yüzde 100 burslu öğrenci oranı ortalama yüzde 10’la sınırlıyken, yüzde 50 burslu öğrenci oranı ise yaklaşık yüzde 30 seviyesinde. Ancak kayıt sonrası bursların not ortalaması, devamsızlık veya davranış gerekçeleriyle kesilme ihtimali yüzde 15 civarında.

HAKSIZLIK YAPILIYOR

Özel üniversitelerdeki fiyat artışını değerlendiren Eğitim Uzmanı Turgay Polat ise özel okulların vakıf amacından uzaklaştığını belirtirken, "Vakıf üniversiteleri her masraflarının öğrenciler üzerinden toplamaya çalışıyor. Ancak bu kurumlar vakıf statüsünde oldukları için vergi muafiyetlerinden yararlanıyor. Uluslararası öğrenciler 8-9 bin dolara okurken, bizim öğrencilerin masrafları 25-30 bin doları buluyor. Amerika'ya, Kanada'ya, İngiltere'ye bakın! Uluslararası öğrenciden para alırlar, kaynak yaratırlar, yerli öğrenciye kaynak ve hizmet verirler. Bizde iş tersine döndü" diye konuştu.

Polat, 100 öğrencinin aynı derslikte eğitim alabildiğine dikkat çekerken, şunları söyledi: “Bu ücretlere barınma, kitap ya da yemek dahil değil. Öğrenci de tam gün okulda bulunmuyor. Üniversiteler adeta kolej gibi işliyor. Sadece diploma satarak bu rakamları talep etmek artık kabul edilebilir bir şey değil. Sırf diploma almak için verilen dersler karşılığında bu kadar yüksek ücretlerin istenmesini haklı bulmuyorum.”

KONTENJANLAR AZALTILDI

 YÖK'ün yayınladığı bu yılki kontenjanlarda ciddi bir küçülme yapıldığına dikkat çeken Polat, "Yüzde 25'e yakın kontenjan azalttılar. Devlet üniversitelerinin 270 bin lisans kontenjanı 211  bine düştü. Vakıf kontenjanları ise on bin arttı. Devlet üniversitelerinden kontenjanları keserken vakıflardan niye kesilmedi?" ifadelerini kullandı.

YÖK’ün 2024 verilerine göre, devlet üniversitelerinde bir öğretim üyesine ortalama 37 öğrenci düşerken, vakıf üniversitelerinde bu sayı 42’ye çıkıyor. YURTDIŞINA GİDİYORLAR

Eğitim Uzmanı İlhan Sevin,  artan enflasyon oranlarıyla birlikte, vakıf üniversitelerinin ücretleri de astronomik bir şekilde yükseldiğini dile getirirken, "Vakıf üniversitelerinin ücretleri enflasyonla birlikte hızla artarken, özellikle İtalya ve Almanya gibi Avrupa ülkelerinde daha düşük maliyetle üniversite eğitimi almak mümkün hale geldi. Bu nedenle, son yıllarda hem daha az maliyetle hem de daha kaliteli eğitim almak amacıyla yurtdışına giden gençlerin sayısı artıyor. Süreç böyle devam ederse, birçok vakıf üniversitesini zor günler bekliyor" dedi. 

[email protected]

Kaynak: Web Özel