Buğday üretimi azalıyor, kuraklık tarımı ne kadar vuracak?

Küresel iklim değişikliğinin neden olduğu sıcaklık artışı hem su kaynaklarının hem de tarımsal üretimin azalmasına neden olurken; Haziran 2025 kuraklık verileri ile ABD Tarım Bakanlığı'nın Türk tarıma ilişkin son analizi endişe yarattı. Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nün Haziran ayı verilerine ilişkin son raporunda, Türkiye genelindeki sıcaklıkların uzun yıllar ortalamasının üzerine çıktığına ve yağış miktarındaki düşüşe dikkat çekildi. Özellikle Güneydoğu Anadolu'daki sıcaklıklar 29.2 derece ortalama ile mevsim normallerinin oldukça üstüne kayda geçerken, Cizre'de ölçülen 45.6 derecelik ekstrem sıcaklıklar, kuraklığın şiddetini gözler önüne serdi. Raporda; Marmara, Ege, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde meteorolojik kuraklık belirtilerinin belirgin şekilde hissedildiğinin de altı çizilirken, uzmanlar bu durumun, tarım ve su kaynakları yönetimi başta olmak üzere birçok sektörde ciddi risklere işaret ettiğine değindi.

Buğday üretimi, 2024’te 19.8 milyon ton seviyesinden 2025’te yüzde 15 düşüşle 16.3 milyon tona geriledi. Bu, son sekiz yılın en düşük üretim seviyesi oldu BUĞDAY AZALIYOR

Öte yandan meterolojik verilere de yansıyan iklim değişikliğine bağlı hava olayları tarım üretimini olumsuz etkiliyor. ABD Tarım Bakanlığı (USDA) tarafından Türkiye'ye ilişkin açıklanan veriler, buğday ve arpa üretiminde ciddi azalmalar yaşandığını, buna karşılık mısır üretiminde bölgesel olarak artış olduğunu, pirinç üretiminin ise su kaynaklarının yetersizliği nedeniyle gerilediğini ortaya koydu. USDA’nın raporuna göre, buğday üretimi geçen yıla göre yüzde 15 azalarak 16.3 milyon tona gerilerken, arpa üretimi yüzde 28’lik dramatik bir düşüşle 5.1 milyon tona indi.  Buna karşılık, mısır üretimi yüzde 12 artış göstererek 7.9 milyon tona yükseldi. Pirinç üretimi ise yüzde 5 azalarak 810 bin ton seviyesine düşütü. 

SICAKLIK DALGALARI

Raporda, söz konusu üretim kayıplarının arkasında yalnızca meteorolojik nedenler değil, aynı zamanda yapısal zafiyetler de bulunduğuna değinilirken, "Türkiye genelinde etkili olan kış kuraklığı, bahar aylarındaki ani sıcaklık dalgaları, başak döneminde ortaya çıkan sert rüzgarlar ve özellikle yer altı su kaynaklarının alarm verici şekilde azalması, rekolteleri olumsuz etkiledi" denildi.

KUYULAR KURUYOR

Konya Ovası, İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’daki baraj doluluk oranlarının yüzde 30’un altına düşmesi ve yer altı kuyularındaki tuzluluk artışı nedeniyle özellikle yağışa bağımlı tarım yapan çiftçiler büyük zarar gördüğü de USDA raporlarından yansıdı. Konya Havzasında  yakın zamanda inceleme yapan Kamuoyu Araştırmacısı Volkan Tebrizcik ise "Birçok çiftçi başak döneminde ürününü tamamen kaybetti; sulama yapılamadığı için yer altı kuyuları ya kurudu veya tuzlandı. Bu durum, şeker pancarı ve mısıra yönelen üreticilerin daha az zarar görmesiyle sonuçlandı" dedi. 

Raporda, su kıtlığı nedeniyle Trakya ve Karadeniz havzalarında pek çok üreticinin çeltik ekiminden vazgeçtiği de vurgulanırken, "Edirne, Türkiye pirinç üretiminin yüzde 45’ini karşılamasına rağmen, Meriç Nehri’nde su çekilmesi verim kaybına yol açtı" görüşlerine yer verildi.  FİYATLAR ARTACAK MI?

Endişeye neden olan USDA raporundan yansıyan diğer veriler ise şöyle: "Buğday üretimindeki kayıp, Konya’da yüzde 18, Ankara-Yozgat-Kırıkkale hattında yüzde 20, Diyarbakır, Şanlıurfa ve Mardin’de ise yüzde 30 oldu. Üretimdeki bu ciddi düşüş doğrudan ekmek, un ve makarna fiyatlarını etkileyebilir."

USDA raporunda ayrıca, Türkiye’nin 2025-26 sezonunda yaklaşık 10 milyon ton buğday ithalatına ihtiyaç duyacağı öngörülüyor. Arpa üretimindeki yüzde 28’lik azalma ise hayvancılık sektörünü zor durumda bırakabileceği vurgulanırken, şu bilgiler sıralanıyor: "7.1 milyon tondan 5.1 milyon tona gerileyen arpa üretimi, yem fiyatlarının yüzde 22 yükselmesine neden olurken, besicilikte maliyet artışı yüzde 30’a kadar çıkı. Kars, Erzurum, Konya, Afyonkarahisar ve Uşak gibi arpa yoğun illerde yağış eksikliği, toprak nem kaybı ve yetersiz tohum desteği üretimi sekteye uğrattı" denildi.

[email protected] 

Kaynak: Web Özel