CAATSA yaptırımları kalkacak mı? Türkiye için yeni dönem başlayabilir

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ABD’nin Türkiye’ye uyguladığı CAATSA yaptırımlarının kaldırılabileceğine yönelik açıklamaları, sonrasında gözler ABD yönetimine çevrildi.  Erdoğan açıklamalarında, "CAATSA'da şunu rahatlıkla söyleyebiliriz, bir yumuşama var. ABD Başkanı Sayın Donald Trump ile ve Türkiye'ye yeni atanan ABD Büyükelçisi Tom Barrack'ı kabulümüzde kendisiyle bunları görüştük, konuştuk. Öyle zannediyorum ki CAATSA sürecini de çok daha süratli aşacağız." açıklamalarında bulunmuştu. Uzmanlar ise yaptırımların kalkması sonrasında, "Savunma sanayii konusunda hem de ekonomik finansman konusunda  hem ihracat hem ithalat boyutuyla  önümüzü açacak, bizi rahatlatacak bir gelişme olarak okunabilir." değerlendirmesinde bulundu.

CAATSA YAPTIRIMLARININ BAŞLANGICI

TAV Vakfı Araştırmacısı Dr. Ayhan Sarı şunları söyledi:

Bu CAATSA yaptırımları, S-400 hava savunma sistemini Türkiye'nin almasıyla birlikte başlayan tartışmaların sonucunda Aralık 2020'de, Trump'ın ilk başkanlık döneminin son aylarında Türkiye'ye uygulandı. Ve yaptırımların içeriğine baktığımızda şunları görüyoruz. Bu arada yaptırım uygulanırken Türkiye'nin F-35 programından da çıkartıldığını unutmamak gerekiyor. Bu da çok önemli bir unsurdu. Burada yaptırımların ana maddeleri olarak Savunma Sanayi Başkanlığı'nın ve diğer kişilerin hedefe alındığını, vize kısıtlaması getirildiğini görüyoruz. Diğer taraftan Türkiye'nin Amerika Birleşik Devletleri'nden ithal ettiği, Amerika'nın Türkiye'ye ihraç ettiği bir takım savunma sanayi teknolojilerinin, silahlarının, füzelerinin satışının Amerika tarafından durdurulduğunu biliyoruz.

Ve diğer bir mesele de ABD ile mali işlem yasağı. Yani ABD'deki bankalarda Türkiye'nin ve bağlantılı kişilerin, bir takım kişilerin işlem yasağı, işlem kısıtlaması getirilmesiydi. Öncelikle F-35 programı Türkiye'nin dahil olduğu, Türkiye'nin de üretici olarak içerisinde olduğu bir programdı. Bu programdan Türkiye’yi çıkarttığınız zaman, Türkiye'nin savaş uçağı planlamasında takriben 10 senelik bir boşluk oluşmuş oldu. Biz kendi silahlarımızı, kendi uçaklarımızı üretiyoruz. Fakat silahlarımızın, uçaklarımızın mesela Kaan’ın  aktif bir şekilde Türk ordusunda kullanılması, seri üretime geçilmesi 10-15 yıllık bir süre. Biz bu 10-15 yıllık süreyi F-35’lerle hava üstünlüğümüzü sağlayacak şekilde tasarlamıştık. Öncelikle bu planımız CAATSA yaptırımları ile birlikte sekteye uğramış oldu.

"TÜRKİYE'NİN ELİ DAHA DA RAHATLAYACAK"

Diğer bir mesele de biz her ne kadar %80’lere varan oranda savunma sanayi üretiminde yerlileşmiş olsak da, F-16’lar başta olmak üzere hâlen Amerika Birleşik Devletleri’nden aldığımız, ABD menşeli bir takım silahlar ve mühimmatlar var. Bunların da geçiş sürecinde bu şekilde birdenbire yaptırıma uğraması ve ardının kesilmesi, tabii ki Türkiye’nin planlamalarını ve mühimmat depolarını, elindeki silahların mevcut durumunu ciddi şekilde etkileyen bir durumdu. Dediğim gibi biz kendi silahlarımızı üretiyoruz. Fakat bunların bazı teknolojilerini  mesela motorlar, güdümlü füzeler vs. hâlen belli oranda Amerika Birleşik Devletleri’nden bir süre daha almak durumundayız. Amerika vermese bile biz bir şekilde baş edebiliyoruz. Bu boşlukları doldurmayı başarıyoruz. Ancak bunun bize bir maliyeti oluyor ve bazı unsurlarda, bazı bölümlerde güvenlik zaafiyeti yaratabiliyor.

Ve son olarak bir de bu işin mali kısmı var. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki bankalarda kısıtlamalar var. Ve Türkiye’ye gelecek yatırımcıların, finans gruplarının önünü kesen ve bazılarını tedirgin eden bir yaptırım. Bu CAATSA yaptırımları kalktığında, finansman konusunda da Türkiye daha rahat, eli daha açık bir şekilde hareket edebilecek.  Şunu çok rahatlıkla söyleyebilirim: Amerika Birleşik Devletleri hâlâ Batı'nın, Batı yarımkürenin ve Avrupa da dâhil Batı ittifakının lideri. Ve çok çeşitli alanlarda hâlâ, özellikle Avrupalı devletler dönüp Amerika Birleşik Devletleri'nin nasıl hareket ettiğine bakıyorlar.

"ÖNÜMÜZÜ AÇACAK, BİZİ RAHATLATACAK"

Şimdi Avrupa’da şöyle bir sıkıntı var biliyorsunuz: Silah üretemiyorlar, ucuz silah üretemiyorlar, efektif silah  fiyat/performans oranı yüksek silah üretemiyorlar. Ve Türkiye aslında çok büyük bir pazar. Türkiye bazı konularda Amerika Birleşik Devletleri için de önemli bir tedarikçi haline gelebilir, bir pazar olabilir. Fakat CAATSA yaptırımları sebebiyle bu devletler hâlâ Türkiye ile bu konuda yakın işbirliği yapmaktan çekiniyorlar.  İkincisi ise küresel sermaye meselesi. Küresel sermaye, Türkiye’ye finans, para akışı sağlayacak, Türkiye’ye yatırım yapacak sermaye, hâlâ Amerika Birleşik Devletleri’nin CAATSA yaptırımları sebebiyle  yüzde 10, 20, 30 da olsa belli oranda bu yaptırımlardan etkileniyor ve çekiniyor.

Ama geçen hafta Trump’ın Orta Doğu gezisinde, Türkiye’nin bir senedir beklediği 250 küsur milyon dolarlık bir füze ve mühimmat satışı Amerika Birleşik Devletleri tarafından onaylandı. Bu da sanki yavaş yavaş CAATSA yaptırımlarının Türkiye lehine olacak şekilde kaldırılabileceğine yönelik bize bazı işaretler veriyor. Böyle bir dönemde, tekrar ediyorum, bizi hem savunma sanayii konusunda hem de ekonomik finansman konusunda  hem ihracat hem ithalat boyutuyla  önümüzü açacak, bizi rahatlatacak bir gelişme olarak okunabilir.

KAYNAK: HABER7