Çalışanların 1. derece yakınının işe alımında öncelik sağlanacak! Ahmet Ünlü

Yıllardır bu köşede sınavsız personel alımını gündeme getiriyoruz. Bu kapsamda Türkiye İş Kurumu’nun görevini yerine getirerek sınavsız personel alan kamu kurum ve kuruluşlarını cezalandırması gerektiğini belirtmiştik. Gelen bilgiler bu konuda harekete geçildiğini gösteriyor. Sınavsız personel alımı yapan belediye şirketlerine ceza verilmeye başlandı Daha önceki yazılarımızda Belediye İktisadi Teşebbüslerinde (BİT) yapılan ilansız ve sınavsız binlerce personel alımıyla ilgili olarak personel alanlar

Yıllardır bu köşede sınavsız personel alımını gündeme getiriyoruz. Bu kapsamda Türkiye İş Kurumu’nun görevini yerine getirerek sınavsız personel alan kamu kurum ve kuruluşlarını cezalandırması gerektiğini belirtmiştik. Gelen bilgiler bu konuda harekete geçildiğini gösteriyor.

Sınavsız personel alımı yapan belediye şirketlerine ceza verilmeye başlandı

Daha önceki yazılarımızda Belediye İktisadi Teşebbüslerinde (BİT) yapılan ilansız ve sınavsız binlerce personel alımıyla ilgili olarak personel alanlar hakkında Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) tarafından derhal işlem yapılması gerektiğini belirtmiştik.

Bu konuda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verilen bir görüşte, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından sınavsız ve ilansız personel alımı yapan kurumlara idari para cezası kesildiğini görüyoruz.

Belediyeler kesilen idari para cezaları için ilgililere rücu edilip edilmeyeceğini Bakanlığa soruyorlar. Demek ki birilerinden hesap sorulmaya başlanmış. Eğer hiçbir ayrım yapılmadan bu konunun üzerine gidilirse sınavsız ve ilansız personel alımı sona erecektir.

Çalışanın vefatı halinde 1. derece yakınının işe alımında öncelik sağlanacak

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nde yaşanan grev sonrasında birçok usulsüzlüğün çarşaf çarşaf ortalığa saçıldığını görmüştük. Sendika çalışanlarının yakınlarının belediye iştiraklerine ilansız ve sınavsız işe alındığı da bunlardan birisiydi.

Yine bu bağlamda ESHOT Genel Müdürlüğü ve İZSU Genel Müdürlüğü arasında imzalanan toplu sözleşme metninde işverenin, çalışanın vefatı halinde 1. derece yakınının işe alımında öncelik sağlayacağı ifadesine yer verildiğini görüyoruz. Bunların kamu kurumlarında olması büyük bir cesaret örneğidir. Halbuki Türkiye İş Kurumu’nun bu tür hukuksuz işlemlere müdahale ederek idari para cezası uygulaması gerekirdi.

Sözleşmede yer alan bu düzenlemenin normal şartlar altında hiçbir anlamının olmayacağı bilinir. Ancak belediyenin, iştiraklerine alınacak personeller için ya da belediyeye sözleşmeli personel alımında ilan ve sınav zorunluluğu olmadığı için toplu sözleşmede yer alan bu ifadeler oldukça kritik ve anlamlıdır. Bu düzenleme ile belediyelerde ilansız ve sınavsız personel alımı yapıldığı adeta belgelenmiştir. Bu durum sadece İzmir Belediyesi ile de sınırlı değildir.

Yıllardır ilansız ve sınavsız personel alımını eleştirerek çözüm üretilmesi için adım atılması gerektiğini ifade ediyoruz. Bu konuda köklü bir adım atılarak kamu kaynaklarının hoyratça kullanılmasının bir an önce önüne geçilmelidir.

BİT’lere sınavsız personel alanlar idari para cezası ile karşılaşacaktır

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın sınavsız ve ilansız personel alımı yapan kurumlara idari para cezası uygulaması sonrasında BİT’ler sınavsız personel alımında daha dikkatli davranacaktır.

Daha önceki yazılarımızda Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından açıklanan verilere göre BİT’lerde çalışan işçi sayılarını açıklamıştık. 2024 yılı sonu itibarıyla kamu kurumlarının tamamında istihdam edilen kadrolu işçi sayısının 1.237.626 olduğunu ve bu sayının 641.692’sinin ise Belediye İktisadi Teşebbüslerinde çalıştığını ifade etmiştik.

Yine yazılarımızda BİT’lere işçi alımında “hamili kart yakınımdır” yöntemi olduğunu belirterek konuyu örneklerle izah etmiştik. Ancak bir arpa boyu yol alınamadığını üzülerek ifade etmek durumundayız. Uygulanan idari para cezasını bir başlangıç olarak görüyoruz.

Bu köşeyi takip edenler Sayıştay raporlarına yansıyan sınavsız personel alımlarından bahsettiğimi hatırlayacaklardır. Maalesef BİT’lerde istihdam edilen kamu işçilerinin alım yöntemi “hamili kart yakınımdır” usulüdür. Çünkü ilansız ve sınavsız personel alımı buna zemin hazırlamaktadır. Elbette istisnaları olabilir ama genel durum budur.

Ayrıca uzunca bir süredir İŞKUR’un sınavsız personel alımlarına ilişkin olarak üzerine düşeni yapması gerektiğini hatırlatıyoruz. Sonunda İŞKUR denetim yetkisinin ve sorumluluğunun farkına varıp denetim süreci başlatarak idari para cezası vermeye başladı. Böylece belediye şirketlerinin birilerinin babasının çiftliği olmadığı anlaşılacaktır. Aşağıda detaylarına yer verildiği üzere kamu kurumlarına personel alımında objektif kurallar dışında hiçbir yöntem kullanılamaz ama manzara hiç de öyle değil.

Yönetmeliğe göre ilan zorunluluğuna uymayanlar idari para cezası öder

Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 2’nci maddesinde yer alan; Kamu kurum ve kuruluşlarının, il özel idarelerinin, belediyelerin ve bunların kurdukları veya üye oldukları mahallî idare birlikleri ile bağlı kuruluşlarının Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurdukları şirketler ile kooperatiflerin yönetmelik kapsamında olmamasına ilişkin hükmün sonunda yer alan ifadeler görmezden gelinerek sanki sınavsız ve ilansız personel alınmasına cevaz verildiği gibi bir anlam çıkarılmaktadır.

Belediye iştiraklerinin kamu kurumu olmadığını hiç kimse iddia edemez. Öyleyse kamu kurumu olan belediyeler iştiraklerine nasıl oluyor da ilansız ve sınavsız personel alımı yapıyorlar. BİT’lere yapılan ilansız ve sınavsız binlerce personele ne diyeceksiniz diye soranlar olacaktır. Tek kelimeyle ifade etmemiz gerekirse ilansız ve sınavsız personel alımı yapanlar hakkında İŞKUR tarafından derhal işlem yapılması gerekmektedir. Yönetmeliğe göre;

1- Kamu kurum ve kuruluşlarına her türlü işçi alım ilanlarının İŞKUR’a bildirilmesi zorunludur. Nitekim bazıları bu zorunluluğa uyarak ilanlarını yayımlatıyor.

2- Bu ilanlar İŞKUR’un internet sitesinde ve ilgili kamu kurum ve kuruluşunca uygun görülen iletişim araçları ile kamuoyuna duyurulmak zorundadır. Uyanlar olduğu gibi uymayanlar da var.

3- Kamu kurum ve kuruluşları işçi alımının adil ve şeffaf bir şekilde yapılmasını sağlayacak diğer tedbirleri de almak zorundadır.

Özetlemek gerekirse kamu kurum ve kuruluşlarının ilansız ve sınavsız işçi alması yasaktır, nokta. Nitekim Bakanlığın uyguladığı idari para cezaları da bizi doğruluyor.

Resmi rakamlara göre BİT’lerde 641.692 işçi istihdam ediliyor ve bunların büyük çoğunluğu için uygulamada ne ilan yapılıyor ne de sınav. Ancak son bilgiler hamili kart yakınımdır kuralının sona ermeye başlayacağını gösteriyor.

Bu konuda işlem yapması gerekenler sonunda üzerine düşen görevi yerine getirmeye başlayarak mevzuata aykırı davrananlara idari para cezası vermeye başladılar. Beklentimiz ise açık kapıların tamamen katılmasıdır.