Çocuklar arasında siber zorbalık artıyor

Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölüm Başkanı Prof. Dr. Deniz, çocuklar arasında yaygınlaşan akran zorbalığına ilişkin yaptığı değerlendirmede, benzer yaş grubundaki çocuk ve gençlerin birbirlerine güç kullandığı, tekrarlayıcı ve kasıtlı davranışlarının akran zorbalığı kapsamına girdiğini söyledi.

Akran zorbalığının "fiziksel", "sosyal" ve "siber zorbalık" olarak gruplara ayrıldığını dile getiren Deniz, fiziksel zorbalığı zarar verme, sosyal zorbalığı ise aşağılama, yalnız bırakma ve dışlama unsurlarının oluşturduğunu anlattı.

Deniz, salgın döneminin ardından son yıllarda siber zorbalığın gündeme geldiğini belirterek, "Çocuklar artık sokaklarda değil bilgisayar başında oyun oynadıkları için siber zorbalık hem dünyada hem de ülkemizde ciddi oranda arttı" diye konuştu.

Son verilere göre Türkiye'de sosyal medya kullanımının yüzde 70'lere ulaştığını vurgulayan Deniz, "Zorbalık türlerinin yüzde 50'den fazlası siber zorbalık. Bu, sosyal medya kullanımının artmasıyla birlikte arttı. Kişi okulda zorbaysa dijital ortamda da zorbalık oranı fazla oluyor. Tabii bunun tersi de oluyor. Zorbalığa uğrayan kişi, intikam almak amacıyla zorba davranışlarda bulunabiliyor" ifadelerini kullandı.

"Çocuklara yasak değil, sınır koymamız lazım"

Akran zorbalığının genelde okul ortamında ortaya çıktığını ifade eden Deniz, çocuğun akademik başarısında düşme varsa, okula gitmek istemiyorsa, yetişkinlerin yanından ayrılmıyorsa, uykusuzluk çekiyorsa, içine kapandıysa, sebebi bilinmeyen bazı yara izleri varsa bunların zorbalığa uğradığını gösterdiğini söyledi.

Ebeveynlerin siber zorbalığa karşı sosyal mecralarda da çocuklarını takip etmesi gerektiğinin altını çizen Deniz, şöyle devam etti:

"Ebeveyn farkındalığı çok önemli. Ebeveynlerin interneti sınırlayan belli uygulamaları ciddi anlamda kullanması, dijital ebeveynlik becerilerini geliştirmeleri gerekiyor. Çocuklara yasak değil, sınır koymamız lazım. Çocuklar artık oyunlarını parklarda değil sosyal medyada, internette, bilgisayarda oynadıkları için akran zorbalığı da ciddi anlamda artmaya başladı. Bazı programlar geliştirerek bu akran zorbalığını azaltmak gerekiyor. Bu bağlamda hem okulun hem ebeveynlerin hem de yöneticilerin pek çok sorumluluğu var. Örneğin okullarda, çocuklardaki nezaket ve empati düzeylerini geliştirmek zorbalığı azaltıcı davranışlardır çünkü okuldaki bu davranış aynı şekilde dijital platforma yansıyor. Okulda zorba olan bir çocuk, aynı şekilde dijital platformda da zorba davranışlar sergileyebiliyor."

"Dijital ortamdaki zorbalığın herhangi bir zaman sınırlaması yok"

Prof. Dr. Deniz, çocukların hem sözel hem de sosyal zorbalık davranışları sergileyebildiğini anlatarak, şunları kaydetti:

"Çocuğa 'yapma' demekle bu sorun çözülmüyor. Ebeveyn proaktif olacak. Ebeveyn, çocuğunun saatlerce kontrolsüz şekilde internet karşısında kalmasına izin veriyorsa o çocuk savunmasız şekilde dünyaya açılmış oluyor. Akran zorbalığı okulda ve çevrede sadece belli saatler diliminde oluyor ama dijital ortamdaki siber zorbalığın herhangi bir zaman sınırlaması yok. Çocuk 24 saat zorbaca davranabilir ya da zorbalık kurbanı olabilir. Ebeveyn sınırlı bir şekilde internet kullanılmasına izin verdiğinde çocuğunun hem kurban hem de zorba olmasının önüne geçmiş olur."

Bazı araştırmalarda ergenlerin yüzde 77'sinin sosyal medyayı defalarca kullandığının görüldüğünü belirten Deniz, ebeveynlerin, çocuklarının ellerine 3 yaşına kadar akıllı telefon veya tablet vermemesi, ilkokul çağındakilere günde en fazla 30-45 dakika, sonraki yıllarda 1 saat, ergenlik döneminde ise 2 saat internet kullanımına izin vermesi gerektiğini bildirdi.

"Dijital araçları çocuk bakıcısı olarak kullanmamak gerekiyor"

Deniz, pek çok küçük çocuğun akıllı telefonlarla oynadığına işaret ederek, "Dijital araçları çocuk bakıcısı olarak kullanmamak, işin kolayına kaçmamak gerekiyor" dedi.

Ebeveynlerin, çocuklarının zorbalığa uğradığını fark ettiklerinde hemen okulla iletişime geçmeleri gerektiğini, bu anlamda okula ve öğretmenlere de büyük görev düştüğünü dile getiren Deniz, "Ebeveynler, çocukların sosyal beceri davranışlarını, empatilerini, kendilerini ifade etme fırsatlarını geliştirdiklerinde hem zorba hem kurban olması riskini en aza indirebilir." şeklinde konuştu.