Coğrafi işaret, Bayburt tarhunu na ihracat yolunu açtı

Bayburt'ta 1900'lü yılların başında tespiti yapılan tarhun otunun üretimini teşvik amacıyla, İl Tarım ve Orman Müdürlüğünce yetiştiricilere 2019'dan itibaren fide desteği sağlanıyor.

Kurak ve soğuğa dayanıklı "Bayburt tarhunu", Bayburt Üniversitesinin girişimleriyle Nisan 2025'de coğrafi işaret korumasına alınarak, Türk Patent ve Marka Kurumunca tescil edildi.

​​​​​​İl genelinde 210 bin dönümde yaklaşık 150 üretici tarafından alternatif ürün olarak yetiştirilen, kilogramı bin ila 1500 lira arasında satılan tarhuna, coğrafi işaretin ardından baharat ticareti yapan firmalarının yanı sıra tıbbi aromatik bitki ihracatı yapan firmalar ilgi gösteriyor.

"Coğrafi işaretin alınmasıyla beraber tarhunun ticarileşme süreci daha da hızlanmış oldu"

Bayburt Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mutlu Türkmen, tarhunun Nisan 2025 itibarıyla coğrafi işaretli ürün olarak Bayburt adına tescillendiğini söyledi.

Özellikle tescilin ardından bitkinin ihracatı konusunda önemli girişimler olduğunu belirten Türkmen, "Tarhunun ilimiz için özel bir önemi var. Şu anda ihracatı yapılan Bayburt taşından sonra ikinci anlamlı ürün de tarhun. Üreticilerin yurt içi ve yurt dışına ciddi ürün sevkiyatları oluyor. Coğrafi işaretin alınmasıyla beraber tarhunun ticarileşme süreci daha da hızlanmış oldu." dedi.

Türkmen, talepler doğrultusunda üniversite olarak çalışmalar yaptıklarına işaret ederek, şu değerlendirmede bulundu:

"Üniversitemizde Tarım ve Hayvancılık Araştırma Uygulama Merkezi bünyesinde tarhunla ilgili bilimsel araştırmalara hız kazandırdık. Yaptığımız uygulama alanındaki bilimsel çalışmaları tarhun özelinde genişlettik. Özellikle lisans üstü eğitim düzeyinde tarhunun farklı çeşitleri, türleri ve üretim koşullarıyla ilgili çalışmaları genişleterek devam ettiriyoruz."

Akademisyenlerin, bilimsel verileri belirli periyodlarla üreticilerle paylaştığını vurgulayan Türkmen, şunları kaydetti:

"Hem de onların geri dönüşlerini alıp bilimsel perspektifle arkadaşlarımız tekrar değerlendiriyorlar. İnşallah bu sürecin önümüzdeki yıllarda tarhunun ilimizdeki üretim sürecini daha da genişleteceğini, yaygınlaştıracağını ve Bayburt taşından sonra Bayburt tarhununun yurt dışına ihraç edilen en önemli ürünlerden biri olacağını düşünüyoruz."

"Pazar konusundaki tek sorunumuz ürünün az olması"

Merkeze bağlı Yedigöze köyünde çiftçilik yapan 47 yaşındaki Feryal Haşlak ise iki dönümlük arazide ana ürün olarak tarhun ürettiğini söyledi.

Yaklaşık 6 yıldır pazar konusunda çalışmalar yaptıklarını anlatan Haşlak, "Son dönemde aracı firmalar üzerinden yurt dışına ihracat yaptık. Tarhun üretiminin artması için şu anda çaba gösteriyoruz çünkü çok fazla talep var. Türkiye'deki büyük baharat firmaları talep ediyor. Yurt dışına ihracat yapan tıbbi aromatik bitki ihracatçılarının talepleri var. Köyümüze kadar geliyorlar, ürünü yerinde inceliyorlar. Biz de ürünlerimizin analizlerini yaptırdık. Pazar konusundaki tek sorunumuz ürünün az olması." diye konuştu.

Haşlak, hem iç pazarda halkın hem de tıbbi aromatik bitki ihracatı yapan firmaların talebinin karşılanması adına çiftçilerin üretimi artırması gerektiğini belirtti.

Birkaç yıl içerisinde ekim alanlarını daha da genişleteceklerini ifade eden Haşlak, şunları kaydetti:

"Gelen talebin karşılanması adına belirlediğimiz hedefe ulaşacağız. Ekonomik getirisi çok yüksek bir ürün. Biraz emek isteyen ama sistemli çalışıldığı zaman üretim aşamasının kolay ilerlediği bir süreci var. İnşallah üretimin artması, gelen taleplerin karşılanması Bayburt'un ekonomisine ciddi bir katkı sağlayacaktır."