Dijital ve yeşil dönüşüm enerji arz güvenliğini kırılganlaştırıyor mu?

Milli İstihbarat Akademisi (MİA), "Enerji Güvenliği ve Dijital-Yeşil Dönüşüm: Akıllı ve Karbonsuz Şebekelere Geçiş" başlıklı kapsamlı bir analiz yayımladı.

Analizde, yenilenebilir enerji kaynaklarının hızla artan entegrasyonunun, geleneksel ve merkeziyetçi enerji altyapılarının dinamiklerini kökten değiştirdiği belirtildi. Bu dönüşüm süreçlerinin eş güdümlü yürütülmemesinin, stratejik bir zorunluluk olduğu, ancak eş güdümlü yürütülmediğinde arz güvenliğini, kararlılığı ve sürdürülebilirliği olumsuz etkilediği ifade edildi.

Analize göre, rüzgar ve güneş gibi değişken üretim profiline sahip yenilenebilir enerji kaynaklarının payının artması, arz-talep dengesinin anlık olarak sağlanmasını zorlaştırıyor. Özellikle yüksek güneş enerjisi entegrasyonunda ortaya çıkan ve "Ördek Eğrisi" olarak adlandırılan net talep profilindeki ani değişimlerin, şebekelerde ciddi baskı oluşturduğu ve konvansiyonel santrallerin çok kısa sürede üretimlerini artırmasını gerektirebileceği belirtildi. Bu durumun, sistemin frekans ve gerilim kararlılığını sürdürme kabiliyetini azalttığı kaydedildi.

Son yıllarda Avrupa genelinde yaşanan büyük ölçekli elektrik kesintilerine dikkat çekilen analizde, bu olayların temelinde arz-talep dengesindeki zorluklardan doğan frekans ve gerilim kararsızlıklarının yattığı ifade edildi. Raporda, 28 Nisan 2025'te İspanya'da başlayıp Portekiz ve Fransa'yı etkileyen sistem çökmesi örneğine atıfta bulunularak, yenilenebilir enerji payının yüksekliği ve sistemler arası koordinasyon eksikliğinin nelere yol açabileceği somutlaştırıldı.

Enerji altyapılarının dijitalleşmesinin en kritik risklerinden birinin siber güvenlik riskleri olduğu belirtilen analizde, akıllı şebekeler ve uzaktan kontrol sistemlerinin "saldırı yüzeyini" genişlettiği ifade edildi. 2015 ve 2016'da Ukrayna elektrik şebekelerini hedef alan saldırılar gibi karmaşık ve koordineli siber eylemlerin, tüm bir enterkonnekte sistemi çökertebileceği uyarısı yapıldı.

Analizde, enerji sistemlerinde kullanılan haberleşme protokollerinin şifrelenmesi, çok faktörlü kimlik doğrulama ve erişim kontrollerinin uluslararası standartlara uyumlu hale getirilmesinin bir zorunluluk olduğu kaydedildi.

Analizin sonuç ve öneriler bölümünde, artan risklere karşı atılması gereken adımlar sıralandı. Yüksek doğruluklu üretim tahmin modellerinin geliştirilmesi, enerji depolama sistemlerinin yaygınlaştırılması ve şebeke altyapısının modernizasyonu acil öncelikler olarak belirtildi.

Siber tehditlere karşı ise düzenli olarak siber-fiziksel stres testlerinin yapılması, yapay zekâ destekli anomali tespit algoritmalarının kullanılması ve bölgesel iş birliğinin artırılması gerektiği ifade edildi. Analizde, dijital ve yeşil dönüşümün getirdiği yeni tehditlere karşı geliştirilen önleme yöntemlerinin yerli imkânlarla geliştirilmesinin, enerji bağımsızlığı sürecinde yeni bir teknolojik bağımlılık yaratmamak adına kritik olduğu vurgulandı.