Dış müdahale kırmızı çizgi! Çin de İsrail İran savaş senaryoları

Çin'in en prestijli diplomasi ve politika dergisi Caijing'de yayınlanan analizde dünyaca ünlü Çinli siyaset bilimci Zhu Zhaoyi, Pekin'in Orta Doğu'daki gelişmelere bakış açısını ve bir başka olası savaşta neler olabileceğini kaleme aldı. Çin'deki tüm bürokratik ve diplomatik kanallarda dağıtılan ve üst düzey yetkililerin de sıklıkla yazdığı medya organındaki analizde Pekin'in üç olasılığı göz önünde tuttuğuna değinildi. Buna göre İsrail ve İran'ın ikinci bir savaşta uzun süreli ve kontrollü çatışmalar yaşayıp sonunda ekonomik bir yıkımla yüz yüze kalmaları en yüksek olasılık. Çin'in ise olası yeni bir gerginlikte iki kırmızı çizgisi bulunuyor: Rejim değişikliği kabul edilemez ve Tahran'a yönelik nükleer güvenlik yardımlarına devam edilir. İşte o çarpıcı olasılıklar:

Çinli ünlü siyaset bilimci Zhu Zhaoyi'ye göre İsrail ile İran arasında bir başka savaş çıkarsa gerilim daha uzun sürecek ve ekonomik etkileri yıkıcı olacak. EKONOMİK YIKIM 

İsrail ve İran arasında gerçekleşmesi olası bir başka savaş halinde daha önce yaşananların benzeri bir süreç tekrar edecektir. Pekin'in bakış açısına göre yeni bir çatışmanın uzun vadeli, yıkıcı bir yıpratma savaşına dönme ihtimali yüzde 60. Pekin'e göre gerçekleşmesi en yüksek bu senaryoda taraflar birbirine başlangıçta yıkıcı hasar verecekler. İran'ın hava savunma sistemleri muhtemelen Rusya ve Çin sayesinde güçlendirilmiş olacak ve İran ayrıca İsrail'i ekonomik açıdan da yıpratmaya çalışacak. Her iki ülke de topyekun bir savaşı tetikleyecek kırmızı çizgileri geçmeyecek. Rusya, İran'a istihbarat desteği ABD ise İsrail'e hava bombardıman desteği verecek. Bu süreç iki ülkeyi de ekonomik yıkım olasılığına yaklaştıracak.

İSRAİL DAYANAMAZ

Bu olasılıkta ayrıca İsrail'in savaş harcamaları ülkeyi çok zorlayacak. Örneğin İsrail'in bir gecelik hava savunma maliyeti 1,4 milyar civarında seyrederken, bir sonraki çatışmada yıllık savunma bütçesinin büyük bölümü 2 hafta içinde eriyecek. İran ise süreci vekil savaşları ve zamana yayma taktiği ile sürdürüp İsrail'i zorlama stratejisi izleyecek. Bir sonraki çatışmada İran ayrıca küresel petrol fiyatlarını alt üst edecek kararlar da almaya çekinmeyecek. İkinci bir askere çağırma kararı dolayısıyla İsrail'in yüksek teknoloji ve KOBİ sektörlerinde ciddi işgücü ve iflas riskleri doğacak.

REJİMİN DÜŞMESİ ZOR

Çin'e göre İran'da bir rejim değişikliği olasılığı yüzde 20. Olası bir çatışmada Tahran'da rejim değişmesi için ya Devrim Muhafızları'nın şahin kanadının olası bir darbesiyle tüm ülkeyi topyekun savaşa sürüklemesi ve yıkım yaşaması ya da Suriye ve Libya benzeri bir iç savaş süreci oluşması gerekiyor. Bu olasılık Çin'de gerçekçi bulunmuyor. İran diğer yandan lider kayıpları ya da ambargolara da bağışıklık kazanmış durumda. İran'da rejim değişikliği ayrıca tüm Orta Doğu'da dev bir kargaşa ve çatışma ortamı yaratacak güce de sahip.

Çin'in bölgedeki en önemli kırmızı çizgisinin dış müdahaleler ile rejim değişikliklerine karşı çıkmak olduğu ifade ediliyor. PETROL İRAN'IN CAN DAMARI

Pekin'de İran'ın tüm gücüyle bölgedeki vekil güçlerini kullanarak savaşma olasılığı da yüzde 20 seviyesinde görülüyor. İran tüm vekil güçlerini daha önce yaptığı gibi senkronize taarruza geçirebilecek güce sahip ancak vekil savaşları ABD'nin doğrudan müdahalesine sebep olacağı için Tahran'ın bir kez daha bu seçeneğe başvuracağı düşünülmüyor. Yeni bir savaşta İsrail'in büyüme oranı negatif yöne kayacaktır. İran'ın ekonomisi daha büyük ancak petrol merkezli. ABD'nin Hürmüz Boğazı'nı kapaması durumunda tüm gelirlerin yüzde 50'sini kaybecek olan ülkede kitlesel ayaklanmalar ciddi şekilde artabilir.

ÇİN'İN KIRMIZI ÇİZGİLERİ

Çin'in ikinci bir savaşta nasıl bir pozisyon alacağı da merak konusu. Ünlü akademisyene göre Çin, İran ve İsrail ile iletişimi sürdürmeye devam edecek. Enerji tedarikini çeşitlendirmek için Orta Asya ve Rusya’dan alımları arttıracak ve Çin-Kırgızistan-Özbekistan demiryolu gibi projelerle lojistik alternatiflerini güçlendirecek. Çin'in olası İkinci İsrail-İran Savaşı'nda iki kırımızı çizgisi de çok net: dış müdahale ile rejim değişimi kabul edilemez. 

[email protected]

Kaynak: Web Özel