DİSK Basın İş ten freelance çalışanlar için yasal düzenleme çağrısı

DİSK Basın-İş Sendikası, freelance çalışan gazetecilerin karşı karşıya olduğu güvencesizlik, düşük ücretler ve hak kayıplarına dikkat çekerek yasal düzenleme çağrısında bulundu. Sendika Genel Başkanı Turgut Dedeoğlu, bu sorunların masaya yatırılacağı "Freelance Emek Çalıştayı"nın eylül ayında düzenleneceğini duyurdu.

Dedeoğlu, yaptığı açıklamada Türkiye’de serbest çalışanlara yönelik net bir yasal düzenleme bulunmadığını vurgulayarak, “Zaman zaman belki hepimizin kısa süreli olarak çalıştığı freelance işler olmuştur. Ancak sigortasızlık, güvencesizlik ve hak gaspları bu sistemin temel sorunları arasında. Şimdi diyoruz ki bu yasal boşlukları ortadan kaldıracak bir düzenlemeyi hep beraber oluşturalım” dedi.

Basın açıklamasında, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) verilerine de yer verildi. Açıklamada, dünya genelinde yaklaşık 1,1 milyar kişinin freelance çalıştığı ve bu kişilerin küresel işgücünün yüzde 35’ini oluşturduğu belirtildi. 2030 yılında bu oranın yüzde 80’e çıkmasının beklendiği vurgulandı. Ayrıca evden çalışma sisteminde kayıt dışılığın yüzde 87 gibi ciddi oranlara ulaştığı kaydedildi.

Türkiye’de evde çalışma biçiminin özellikle kadınlar açısından ayrı bir yük oluşturduğuna dikkat çekilen açıklamada, “Kadınlar, ‘zaten evde’ olma haliyle birlikte hem iş üretmek hem de evin bakım yükünü taşımak zorunda bırakılıyor” denildi.

Freelance çalışmanın, özellikle medya sektöründe tercih değil zorunluluk haline geldiğini ifade eden DİSK Basın-İş, bu sistemin yaratığı baskıya dikkat çekti:
“Uyku ve yemek dışında durmaksızın çalışan, 7/24 çevrimiçi olmak zorunda kalan bir güvencesiz emekçiler ordusu yaratılmıştır. Freelance çalışan gazeteciler, belirsizlik içinde bir mücadele verirken, kadrolu istihdamın yerini proje bazlı ve güvencesiz işler almıştır.”

Açıklamada, serbest çalışan gazetecilerin telif ödemelerindeki düzensizliğe de değinildi. Telif ücretlerinin giderek düştüğü, bazı yayıncıların ödemeleri erteleyerek gazetecileri belirsizliğe mahkum ettiği belirtildi. Türkiye’de geçerli, bağlayıcı bir telif tarifesi bulunmadığı vurgulandı.

Basın-İş, freelance çalışan içerik üreticilerini de çalıştaya katılmaya ve mücadeleye ortak olmaya çağırdı:

“Güvencesizliğe, düşük ücretlere, hak gasplarına ve sendikasızlığa karşı Freelance Emek Çalıştayı’nda birlikte mücadele etmeye çağırıyoruz.”

Gazetecilerin sorularını da yanıtlayan Dedeoğlu, çalıştay sonrası ortaya çıkacak sonuçların bir yasa teklifine dönüşeceğini belirtti. Bu sürecin 10-11 aylık bir yol haritası çerçevesinde ilerleyeceğini söyleyen Dedeoğlu, siyasi partilerle görüşmelerin de yapılacağını açıkladı:
“Bu yasa teklifi toplumun tüm kesimini kapsadığı için siyasi görüş ayrımı yapmadan Meclis’te grubu olan ya da olmayan tüm partilerle görüşeceğiz.”

Dedeoğlu, dünyanın farklı ülkelerinde uygulanan freelance yasalarını da değerlendirdiklerini ifade etti. Fransa, Kanada ve ABD'deki modellerin inceleneceğini belirten Dedeoğlu, “Buna karar verecek olanlar sadece biz değiliz. Akademisyenler ve hukukçuların görüşleriyle yol alacağız” dedi.