Düğün altınları kadının ama... Evliyken ev ve araba almak için bozdurulan takılar geri istenebilir mi? 5 SORU 5 YANIT

Evliliklerin en önemli anlarından biri olan düğünlerde takılan altın ve diğer ziynet eşyaları, boşanma süreçlerinde sıkça tartışılan bir konu haline geliyor. "Düğün takıları kime aittir?" ve "Ortak harcamalar için bozdurulan takıların iadesi mümkün müdür?" gibi sorular, yasal olarak önemli sonuçlar doğuruyor. Avukat Elvan Kılıç 5 soruda tüm bu tartışmalara nokta koyuyor.

ZİYNET EŞYALARI KADINA AİT

1- Düğünde takılan takıların, boşanma davası sırasında kime ait olduğu konusunda mahkemeler ve Yargıtay'ın genel yaklaşımı ve emsal kararları nelerdir?

Mahkemeler ve Yargıtay’ın yerleşik yaklaşımı çok net: Düğünde takılan ziynet eşyaları kural olarak kadına aittir. Kim tarafından takıldığı fark etmiyor; bilezik, kolye, küpe gibi kadına özgü takılar kadının kişisel malı kabul ediliyor. Bu nedenle boşanma davasında iadesi talep edilebiliyor.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2017/5909 E., 2018/1314 K. sayılı kararında:

“Düğün sırasında kadına takılan ziynet eşyaları kadının kişisel malı niteliğindedir. Kadının rızası olmadan bunların bozdurulması veya alınması halinde iadesi gerekir.”

Yargıtay’ın emsal kararından da görüldüğü üzere ziynet eşyalarının kişisel mal kabul edildiği anlaşılıyor. Ayrıca Yargıtay takılan takıların düğünde kim tarafından takıldığına bakılmaksızın ziynetlerin kadına özgülendiğini belirtiyor. Yani kayınpederin veya damadın ailesinden bir başkasının takacağı takılar da kadına ait sayılıyor.

Bazı yazarlara göre erkeğe takılan saat, tespih, cüzdan gibi hayatın olağan akışında erkekle bağdaşmış eşyalar erkeğe özgü sayılabiliyor. Ancak bu görüş Yargıtay uygulamalarında istisna düzeyindedir.

2- Düğün takıları, evlilik birliği içinde "ev ya da araba almak" gibi ortak ihtiyaçlar için bozdurulup harcanmış olsa bile, eşlerden biri bu takıların bedelini geri isteyebilir mi?

Boşanma davalarında en çok tartışılan konulardan biri, düğünde takılan ziynet eşyalarının akıbetidir. Çoğu zaman aile içindeki ekonomik zorluklar veya ortak ihtiyaçlar gerekçe gösterilerek takılar bozduruluyor, elde edilen para ev veya araba almak, borç kapatmak gibi amaçlarla kullanılıyor. Yargıtay’ın yerleşik içtihat kararlarına göre, kadına özgülenmiş ziynet eşyaları ortak ihtiyaç için bozdurulmuş olsa dahi kadın ziynetlerin iadesini veya bedelini talep edebiliyor.

Takılar evlilik içinde ev, araba almak ya da başka ihtiyaçlar için bozdurulmuş olsa bile kadın bu takıların bedelini geri isteyebiliyor. Yargıtay’ın benimsediği ilke şu: Ziynet eşyaları kadının kişisel malıdır, ortak harcamalarda kullanılması bu hakkı ortadan kaldırmaz.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2022/4532 E. Sayılı kararında: “Kadına ait ziynetlerin kayın aile tarafından alınıp iade edilmemesi halinde, davanın kabulüne karar verilmiştir. Daire, “Ziynet eşyaları kadının kişisel malıdır, bozdurulmuş olması mülkiyet hakkını ortadan kaldırmaz.” demiştir. Yargıtay kararlarıyla da artık düğün takılarının kadına ait olduğu tartışmasız kabul ediliyor. Ortak harcama için bozdurulsa dahi kadın bu takıların bedelini geri talep edebiliyor. Bu nedenle ziynet eşyalar boşanma sürecinde korunan kişisel malların başında geliyor.

“ORTAK İRADEYLE HARCANDI” SAVUNMASI ÇÖZÜM DEĞİL

3- Boşanma davalarında, düğün masrafları veya evin genel giderleri için harcanan düğün takılarının iadesi talep edilebilir mi? Bu harcamaların ortak bir iradeyle yapılıp yapılmadığı, takıların iadesi açısından bir farklılık yaratır mı?

Boşanma davalarında eşlerin en sık ileri sürdüğü savunmalardan biri, düğünde takılan ziynet eşyalarının “ortak giderler için, tarafların ortak iradesiyle” harcandığıdır. Ancak Yargıtay’ın yerleşik içtihatları bu savunmayı geçerli saymıyor. Çünkü kadına özgü ziynet eşyaları kadının kişisel malıdır ve mülkiyet hakkı, evlilikte ortak harcalar gerekçesiyle ortadan kaldırılamaz. Ziynet eşyaların ‘kişisel mal’ olduğu kabulünden hareketle, bu malların ortak harcama için kullanılmış olmasının, kadının mülkiyet hakkını ortadan kaldırmayacağı kabul ediliyor.

Doktrindeki bir görüşe göre ortak irade ancak kullanım biçimini değiştirir, mülkiyet hakkını değil. Özetle, boşanma davalarında sıkça ileri sürülen “takılar ortak giderler için harcandı” savunması da sonuç değiştirmiyor. Kadın, bu takıların bedelini iade davasıyla talep edebiliyor. Yargıtay, ortak iradeye bakmaksızın ziynetlerin geri verilmesi gerektiğini vurguluyor.

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2019/2763 E., 2019/9997 K. Sayılı kararında: Ziynetlerin ortak masraflarda kullanıldığı iddia edilmiştir. Yargıtay, “ortak iradeyle harcandığı” savunmasının tek başına iade yükümlülüğünü ortadan kaldırmayacağını, ancak kadının açık rızasıyla ve iade şartı koymaksızın takıların bozdurulduğu ispatlanırsa farklı bir sonuca gidilebileceğini belirtmiştir. “Ortak iradeyle harcandı” savunması, pratikte sıkça ileri sürülse de Yargıtay uygulamasında etkisiz kalmaktadır. Çünkü ziynet eşyalarının kadına özgü sayılması fiili karine olarak kabul edilmektedir.

4- Düğün takıları, boşanma davası sırasında açılan mal paylaşımı davalarına dahil edilebilir mi, yoksa bu takılar mal rejimi dışında mı değerlendirilir?

Türk medeni kanununa göre eşler arasında aksi kararlaştırılmadıkça edinilmiş mallara katılma rejimi geçerlidir. Bu husus Türk Medeni Kanunu madde 202’de düzenlenmiştir. Bu rejim kapsamında evlilik süresince edinilen mallar eşit şekilde paylaşılır. Ancak ziynet eşyalarının bu kapsama girip girmediği ayrı bir tartışma konusudur. Yargıtay’ın istikrarlı içtihatları ve doktrindeki hâkim görüş, ziynet eşyalarının mal paylaşımına dahil edilemeyeceğini ortaya koyuyor.

Türk Medeni Kanunu madde 220/1-b hükmü, eşlerden birine bağış yoluyla gelen malların kişisel mal niteliği taşıyacağını belirtir. Önceki açıklamalardan da anlaşıldığı üzere ziynet eşyaları düğün sırasında kadına bağışlanan mallar niteliği taşıdığından kişisel mal kabul edilmiyor. Dolayısıyla mal paylaşımı davasına konu olabilecek niteliğe sahip değillerdir.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2016/14623 E., 2018/6789 K. sayılı kararında: Daire, düğünde takılan ziynetlerin kadının kişisel malı olduğunu, bu nedenle mal paylaşımı davasına konu edilemeyeceğini açıkça belirtmiştir.

5- Düğün takılarının miktar ve değeri hakkında bir anlaşmazlık yaşanması durumunda, bu durum nasıl ispatlanır? Düğün fotoğrafları ve videoları gibi deliller bu süreçte ne kadar etkili olur?

Takıların miktarı ve değeri konusunda ihtilaf olursa en güçlü deliller düğün videoları, fotoğraflar ve tanık beyanları oluyor. Özellikle düğün görüntüleri, mahkemelerin en çok itibar ettiği delil türü.

Özetle şunu söylemek mümkün: Yargıtay kararlarıyla artık düğün takılarının kadına ait olduğu tartışmasız kabul ediliyor. Ortak harcama için bozdurulsa dahi kadın bu takıların bedelini geri talep edebilir. Bu nedenle ziynetler boşanma sürecinde en çok korunan kişisel malların başında geliyor.