‘Duman toksik bir karışıma dönüşür’

Yangınlar içinde PM2.5 partikülleri, formaldehit, benzen gibi kimyasal maddelerin olduğu toksik bir dumana neden oluyor. Uzmanlar bu dumanın sağlığımız üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çekiyor. Acıbadem Ataşehir Hastanesi göğüs hastalıkları uzmanı Doç. Dr. Sertaç Arslan, Memorial Bahçelievler Hastanesi kardiyoloji uzmanı Doç. Dr. Özge Özden Kayhan ve Hospivet Veteriner Kliniği’nden veteriner hekim Mahmut Baran Şahin’le konuştuk.

Kim, nasıl etkileniyor?

Doç. Dr. Sertaç Arslan: “Yangın dumanından en çok etkilenen akciğerler. Duman solunum yoluyla vücuda girer ve inflamasyon, bronş spazmı, alveol hasarı gibi etkiler oluşturur. Yangın dumanı içindeki ince partiküller (özellikle PM2.5) özellikle astım ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) gibi rahatsızlıkları olanlarda spazmlara, öksürük krizlerine, nefes darlığına neden olabilir. Semptomlar 3-5 günü aşar ya da kötüleşirse göğüs hastalıkları uzmanına başvurmak gerekir. Yangın dumanı sağlıklı bireyler için de riskler taşıyor. Kısa süreli duman maruziyeti bile inflamasyona (iltihaplanmaya) yol açabilir. Uzun süreli maruziyetlerdeyse inflamasyon kalıcı doku hasarına dönüşebilir. Yangın dumanı plastik, boya, metal ve sentetik maddelerin yanmasıyla toksik bir karışıma dönüşür. Bu duman benzen, formaldehit gibi kanserojen maddeleri içerir. Bunlara sık maruz kalmak, özellikle sigara içenlerde akciğer kanseri riskini arttırabilir.”

Doç. Dr. Özge Özden Kayhan: “Yangın dumanı kalp hastaları için risklidir. PM2.5 partikülleri ve karbon monoksit gibi toksik gazlar solunum yoluyla akciğerlere gider. Kana karışarak damar yapısını bozar, tansiyonu yükseltebilir,  damarların daralmasına neden olabilir. Bu kalp yetmezliği, koroner arter hastalığı, ritim bozukluğu olanlarda  kalp kasının oksijen ihtiyacını karşılamasını zorlaştırır. Göğüs ağrısı, nefes darlığı, çarpıntı gibi yakınmalar görülebilir. Çocukların akciğer kapasitesi daha küçük ve solunum hızı daha yüksek olduğu için zararlı partiküllerden daha fazla etkilenirler.”

Minik dostlarımızı da korumalıyız

Mahmut Baran Şahin: “Hayvanlarımız yangında soludukları dumanla zehirlenme, solunum yolu ve akciğer hasarı gibi sorunlar yaşayabilirler. Yangın dumanı 60 farklı kimyasal madde içerir. Fakat asıl zararlı madde siyah istir. Dumana maruziyette öksürük, öğürme, zor nefes alma, denge kaybı, kusma, koma gibi semptomlar olabilir. Böyle durumlarda canlı hemen dumansız yere alınmalı ve acilen veteriner hekime başvurulmalı.”

Neler yapılmalı?

◊ Yangın bölgesine yakın yerlerde yaşayan kişilere camlarını kapalı tutmalarını, partikül filtreli maske (N95) kullanmalarını, hava kalitesi iyileşene kadar dışarıda yoğun fiziksel aktivitelerden kaçınmalarını öneririm. Solunum rahatsızlığı olanlar doktorlarının önerisiyle inhaler kullanmalı. (Doç. Dr. Sertaç Arslan)

◊ Nemli bez ya da havluyla ağzı-burnu kapatmak etkili bir koruma sağlamaz. Yangında görev alan itfaiyecilerin ve gönüllülerin göz koruyucuları takması, cildi örten/uzun kollu giysiler giymesi, yangın bölgesinde uzun süre kalmaması ve sık sık kıyafet değiştirip bol
su içmesi önerilir. (Doç. Dr. Özge Özden Kayhan)