Dünyada insani gerileme! Pandemiden sonra toparlanamadık

Birleşmiş Milletler (BM) Kalkınma Programı tarafından hazırlanan “İnsani Gelişim Raporu, 2020'de başlayan Covid-19 pandemisinin etkisinin 2025 yılında da atlatılamadığını ortaya koydu. Küresel veriler, dünyanın hedeflenen toparlanmadan uzak olduğunu gösterirken, eğitim, sağlık, gelir seviyesi gibi parametrelerle hazırlanan 'İnsani Gelişim Endeksi'nde hemen hemen bütün ülkelerin durağan bir konumda olduğu vurgulandı. Bu yıl “Bir tercih meselesi: Yapay zeka çağında insanlar ve ihtimaller” adı verilen raporda, yapay zeka teknolojilerinin insani gelişim açısından rolü de masaya yatırıldı. Raporun Türkiye bölümünde ise “çok yönlü insani gelişme” konumunun sürdüğü belirtildi.

Dünya insani gelişmişlik endeksinde pandemi sonrasında  toparlanmayı başaramadı. YAPAY ZEKA HIZLANDI

Yapay zekanın (YZ) yıldırım hızıyla ilerlediği tespiti yapılan raporda bu hızlı ilerlemeye karşın
insan gelişimin durduğu belirtildi. Raporda bu durum şöyle ifade edildi: “İnsan Gelişim Endeksi'nde gösterilen onlarca yıllık ilerleme, Covid-19 salgını ve sonraki krizlerin vurduğu darbelerin ardından toparlanma olmadan düz bir çizgide ilerliyor. Dünya bir dönüm noktasında. Yapay zeka geleceğimizi yeniden tanımlamayı vaat ederken, zaten dengesiz olan dünyada bu durumu derinleştirme riski de taşıyor. Yapay zeka destekli bir rönesansın eşiğinde miyiz? Yoksa eşitsizliklerin hakim olacağı bir geleceğe doğru uyurgezer mi oluyoruz?”

İNSAN MI, MAKİNE Mİ?

Rapor yapay zeka ile ilgili uzak geleceğe yönelik tahminleri tartışırken bunların son derece yanıltıcı olabileceğine dikkati çekerek şu değerlendirmelere yer veriyor: "Geleceğin; şu anda yaptığımız seçimlerle şekillendiği gerçeğini gizliyorlar. 2025 İnsan Gelişimi Raporu, Bir Seçim Meselesi: Yapay Zeka Çağında İnsanlar ve Olanaklar, bize hangi teknolojilerin gelişeceğini, nasıl kullanılacağını ve kime hizmet edeceğini belirleyenlerin makineler değil insanlar olduğunu hatırlatıyor. Yapay zekanın etkisi, ne yapabileceğiyle değil, tasarımında, geliştirilmesinde ve dağıtımında aldığımız kararlarla belirlenecek.”

GERÇEK ZENGİNLİK

Rapor, yapay zeka tarafından yönlendirilen bir dünyada insanın rolüne odaklanırken şu değerlendirmelere yer veriliyor: "Yapay zekanın kaçınılmaz olarak insanlığı bir kenara iteceğini varsaymak, ilerlemeyi yönlendiren gücü, yani bizi göz ardı etmektir. Yapay zekanın rutin olmayan görevleri otomatikleştirme kapasitesi, insanların yerini alacağına dair korkuları körüklemiştir. Bu rapor bu görüşe meydan okumaktadır. Rapor, insanlar ve makineler arasındaki farklılıkların, insan potansiyelini genişleten güçlü bir tamamlayıcı olduğunu vurgulamaktadır. Yapay zekanın tek başına sorunlarımızı çözebileceğine inanmak cazip geliyor. Ancak bu inanç rehavete yol açıyor."

Pandemi döneminde tıbbi raporlama ve yapay zeka teknolojileri alanında küresel uygulamalar geliştirildi.  TÜRKİYE YERİNİ KORUDU

Türkiye 2025 İnsani Gelişme Raporu’nda 2023 yılının İnsani Gelişim Endeksi'ni korudu. “Çok yüksek insani gelişme” kategorisinde bulunan Türkiye 1990'da 0,598 olan İnsani Gelişim Endeksi değerini 2023'te 0,853’e yükseltmişti. Raporda Türkiye ile ilgili şu veriler aktarıldı: “Üreme sağlığı anne ölüm oranı ve ergen doğurganlık oranları ile; güçlenme her cinsiyet için parlamentodaki sandalye sayısı ve en azından bir süre ortaöğretim görmüş nüfus ile; işgücüne katılım ise kadınlar ve erkeklerin işgücüne katılım oranları ile ölçülür. 2023 yılında Türkiye 0,227’lik TCEE ile 172 ülke arasında 59. oldu.
[email protected] 

Kaynak: Web Özel