Ekran bağımlılığına 5 adımda ‘dijital mola’

Okuların kapalı olduğu yaz aylarında internet, akıllı telefon, bilgisayar ve tablet gibi teknolojik cihazların bilinçsizce ve uzun süreli kullanımı özellikle öğrenciler için ciddi bir risk oluşturuyor. Yaz tatilinin dijital ekranlar yerine sosyalleşme, fiziksel aktivite ve aile içi etkileşimle değerlendirilmesinin çocukların gelişimi açısından büyük önem taşıdığı ifade ediliyor. Sosyal medya platformlarında geçirilen kontrolsüz zamanın çocukların sosyal ilişkilerini zayıflatabileceğini vurgulayan uzmanlar dikkat dağınıklığı, uyku bozuklukları, duruş bozuklukları ve hareketsizliğe bağlı sağlık problemlerine de dikkat çekiyor. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Programları ve Öğretim Bölümü Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tuncay Dilci’ye göre bu durumun önüne geçmek için ilk adımı ebeveynler atmalı. Çünkü çocuklar, yetişkinlerin teknoloji kullanım alışkanlıklarını doğrudan taklit ediyor. Prof. Dr. Dilci, ebeveynlere çocukları yaz tatilinde ekrandan korumak için şu önerilerde bulundu:

1- Dijital oruç günleri ilan edin. Haftada en az bir günü tüm ekranlardan uzak geçirmek, bu gün ailece yapılan fiziksel ve sosyal etkinliklerle desteklenirse hem bağları güçlendirir hem dijital bağımlılığı azaltır.

2- “Analog Yaz Projesi” belirleyin. Sebze yetiştirme, aile büyüklerinden hikâye derleme, mahallede kitap değişim kutusu kurma gibi yaratıcı görevler çocuklara sorumluluk ve üretme keyfi kazandırır.

3- “Ekran Gölgesi Günlüğü” tutun. Her gün ekran başında neler yaptığını yazan çocuk, farkındalık geliştirir. Ailece bu günlükleri haftalık değerlendirmek hem eğlenceli hem eğitici bir ritüele dönüşebilir.

4- Duygu odaklı bağ kurun. Sürekli dijital uyaranlar yerine çocuklarla derin sohbetler, birlikte sessizlik anları ve duygular üzerine konuşmalar yapın. Bu, duygusal gelişimi destekler.

5- Model olun. Ebeveynin davranışı, çocuğun rehberidir. Kitap okuyan, ekran süresini sınırlandıran bir ebeveyn, çocuğa en etkili dijital eğitimi vermiş olur. Unutmayın, söylenen değil yaşatılan öğrenilir.

AKRABA ZİYARETİ İYİ GELİR

- Siber Güvenlik Uzmanı Osman Demircan, sosyal medyada geçirilen sürenin bilinçli yönetilmesi gerektiğini vurgulayarak şunları söyledi:

“Ailelerin çocuklarına dijital dünyanın yalnızca video içerikleri ya da mesajlaşma uygulamalarından ibaret olmadığını anlatmaları gerekiyor. Özellikle yapay zekâ, çevrimiçi eğitim ve dijital okuryazarlık platformlarının çocuklara tanıtılması, ekran başında geçirilen sürenin niteliğini artırabilir. Yaz tatilinde ailece yapılan programlarla dijital molalar verilmeli. Örneğin bir akraba ziyareti bile ekranlardan uzaklaşıp yüz yüze zaman geçirme fırsatına dönüşebilir.”