ERHAN AFYONCU Türk devletleri hangi boylardan geliyor?

Asya yaklaşık 4000 yıl, Anadolu ise 1000 yıldır Türklere vatan vazifesi görüyor. Günümüzde Türkler yedi bağımsız devlet olarak hüküm sürüyor. Dünyada yaklaşık 200 milyondan fazla Türk var. Günümüzdeki Türklerin çoğu, Oğuz/Türkmen, Kırgız, Karluk, Kıpçak ve Sibirya Türkleri olarak Türk ağacının beş büyük dalından geliyor

Türkler'in atayurdu.

Altay dağlarının kuzeyi ile Sayan dağlarının güneybatısı arasındaki bölgenin en eski Türk yurdudur. Buna göre Minusinsk bölgesindeki Afanasiyevo ile (M.Ö. 2500-1700) Andronovo (M.Ö.1700-1200) kültürleri eski Türk yurdunun Proto-Türkleri'nin temsilcisidir. Türk tarihinin ilk yılları hakkında Ahmet Taşağıl'ın araştırmaları son derece önemlidir.

Göktürkler (çiz. Cemalettin Şahin)

TÜRKLERE İSİM VEREN DEVLET
Türkler Hunlarla M.Ö. 300'lü yıllarda tarih sahnesine çıktılar. Hunlar, birinci yüzyılın sonlarından ikinci yüzyılın ortalarına kadar Orhon bölgesinden Güney Kazakistan bozkırlarına yayıldılar. Mete Han zamanındaki askeri teşkilat günümüze kadar etkili oldu. Türkler, at, yay ve kendisinden daha kalabalık ordulara karşı mücadeleyi sağlayan askeri sistem sayesinde bozkırlara hakim oldular. Hunlar'ın bir kısmı Avrupa'ya giderek, Avrupa Hun Devleti'ni kurdu. Yüzbinlerce Hun'lu ise Çinlileşti.

Türk göçleri (çiz. Cemalettin Şahin)

Türk adı, 542 yılında tarih sahnesine çıkan ve 552'de bağımsızlığını ilân eden Göktürk (Kök-Türk) Devleti'yle resmî bir kimlik kazandı. Aslında bu devletin resmi adı adı Türk'tü. Bugünkü Moğolistan'da kurulan Göktürk Devleti, Kore'den Kafkaslar'a kadar geniş bir alaa hakim oldu. Türk milletine ad verme şerefi kazanan Göktürkler'in tarihi, bağımsız devlet olarak yaklaşık iki yüz yıl sürdü.
Türk boylarının hemen hemen tamamı (Oğuzlar, Karluklar, Kıpçaklar, Uygurlar...) Göktürk bayrağı altında toplanmıştı. Türk milleti ve kültürü Göktürk döneminde her bakımdan sistemli bir şekilde ortaya çıktı ve bir bakıma günümüze kadar Türk tarihine yön verdi.
Göktürkler'in yıkılmasından sonra Türk boyları bulundukları bölgelerde etkili olup, devletlerini kurdular. Batı'da Türgiş-Oğuz; Doğu'da: Dokuz Oğuz-Uygur; Kuzey'de: Kıpçak; Orta bölgede: Karluklar hakim oldular
Karluklar, Karahanlı, Gazneli ve Timurlu devletlerinde etkili oldular. Kıpçaklar, Altınordu, Harezmşahlar ve Memlük devletlerinde etkili rol oynadılar.

Kırgızlar.

OĞUZLAR
Proto-Moğollardan, Kıtayların 924 yılında Orhun havalisine hakim olmalarıyla birlikte, bu bölgedeki Türk boyları birbirlerini sıkıştırarak batıya doğru göçetmeye başladılar. 1027 yılına gelindiğinde artan Kıtay baskısı sonucu Türklerin batıya göçü büyük bir sel halini almıştı. Kay ve Kıpçak baskısı ile Oğuzlar da yurtlarından ayrıldılar.
Şamanî Peçenek ve Oğuzlar, Doğu ve Orta Avrupa'ya, Balkanlar'a; Müslüman Oğuzlar ise Maveraünnehir'e, Horasan'a ve diğer İslâm ülkelerine göç ettiler. Oğuzlar, 1040 yılında Dandanakan'da Selçuklular'ın idaresinde Gazneliler'i yenip, kendi devletlerini kurdular.
Oğuzlar'ın kurduğu Büyük Selçuklu Devleti, İran ve Anadolu coğrafyasında etkili oldu. Türkler'in İslâm dünyasındaki hâkimiyeti Büyük Selçuklu Devleti ile başladı. Selçuklular, İran ve Ortadoğu'nun siyasi ve dini yapısını belirlediler. Selçuklular'dan itibaren Türkler İslamiyet'in kılıcı oldular.
Oğuzlar, Türkiye Selçukluları'nı, Anadolu Türk beyliklerinin çoğunu, Karakoyunlu Devleti'ni, Akkoyunlu Devleti'ni, Safevi Devleti'ni, İran'da Avşar Devleti'ni, İran'da Kaçar Devleti'ni de kurdular.
Oğuzlar, Türk tarihinin en büyük devletini, Osmanlı İmparatorluğu'nu da kuran boy oldu. Osmanlı İmparatorluğu'nun bugünkü dünyanın Kafkasya, Balkanlar ve Ortadoğu gibi en problemli üç bölgesinin de içinde olduğu çok geniş topraklar üzerinde 600 yıl süren hakimiyetinin günümüze tesiri çok büyüktür. Osmanlılar'ın izlediği siyasi ve dini politikalar günümüz modern dünyasının şekillenmesinde önemli rol oynadı. Osmanlı hanedanının tarihe karışmasıyla Türkiye Cumhuriyeti ortaya çıktı.
Türkler Asya'dan Avrupa'ya yayılan alanda 120'den fazla siyasi teşekkül kurdular. Bunları rahmetli Nihal Atsız'ın dediği gibi 'Doğu Türk Devleti', 'Batı Türk Devleti' ikiye ayırabiliriz.

GÜNÜMÜZDEKİ TÜRKLER
Asya yaklaşık 4000 yıl, Anadolu ise 1000 yıldır Türkler'e vatan vazifesi görüyor. Günümüzde Türkler 7 bağımsız devlet olarak hüküm sürüyorlar. Dünyada yaklaşık 200 milyondan fazla Türk nüfusu mevcuttur.
Günümüzdeki bağımsız devlet olarak hüküm süren Türkler ve başka devletlerin hakimiyetinde yaşayan Türkler'i anahatlarıyla beş büyük gruba ayırabiliriz:
Oğuz/Türkmenler: Türkiye, Azerbaycan, Türkmenistan, KKTC, Afganistan Türkleri, İran Türkleri, Suriye Türkleri, Irak Türkleri, Balkan Türkleri, Gagauzlar..
Karluklar: Özbekistan, Doğu Türkistan Türkleri, Afganistan Türkleri, Tacikistan Türkleri.
Kıpçaklar: Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Afganistan Türkleri, Tacikistan Türkleri, Moğolistan Türkleri, Kırım Türkleri, Tataristan, Nogay.
Kırgızlar: Kırgızistan, Doğu Türkistan Türkleri, Afganistan Türkleri.
Sibirya Türkleri: Başkurdistan, Altay, Yakut (Saha), Çuvaş, Hakasya, Tuva.

TÜRK ADI
Türk adı ilk kez Göktürk dönemine ait yazılı belgelerde ortaya çıkar. Türk adı ilk olarak 542 yılında Çin kaynaklarında görülür. Göktürkler zamanında 8. yüzyılın ilk yarısında dikilen Tonyukuk, Köl Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarında Türkçe olarak 'Türk' adı geçer. Bu döneme ait belgelerde Türk adına hem tek heceli 'Türk' hem de iki heceli 'Törük/Türük' şeklinde rastlanılır. Çin kaynaklarında Tucue Türk adı karşılığında kullanıldı. Türk kelimesine kaynaklarda çeşitli anlamlar verilir. Ancak Uygurca bir belgede geçen "kuvvet ve güç" manası Türk adının karşılığı olmalıdır. Bu konuda Ahmet Taşağıl ve rahmetli İbrahim Kafesoğlu'nun araştırmalarına bakılabilir.

MOĞOLLAR VE TÜRKLER
Büyük Moğol İmparatorluğunu kuran Cengiz Han, Moğol kabilelerinden sonra çevredeki diğer bozkır milletlerini de hakimiyetine almaya başlamış, Kırgızlar, Karluklar, Uygurlar, Hıtaylar ona bağlılıklarını arz etmişlerdi. Moğol İmparatorluğu, Türkler'in ağırlıklı olduğu bir devlettir. Nitekim Altınordu bunun en bariz örneğidir.
Moğollar'ın 13. yüzyılın ikinci çeyreğinde gerçekleştirdikleri seferler neticesinde Deşt-i Kıpçak, Harezm, Kuzey Kafkaslar, Kırım ve İdil-Bulgar Devleti'nin topraklarında Altınordu Devleti kuruldu. Altınordu Devleti 1242-1502 yılları arasında bölgeyi yönetti. Bölgedeki nüfusun çoğunluğunu Kıpçaklar (Kumanlar), İdil Bulgarları ve diğer Türk kavimleri oluşturuyordu. Moğollar askerî ve yönetici sınıf durumundaydılar. İkinci hükümdar olan Berke Han (1256-1266) döneminde Altınordu Devleti Müslümanlığı kabul etti. Özbek Han zamanında (1312-1341) İslamiyet bütün ülkeye yayıldı. Karadeniz'in kuzeyinde yaşayan kavimler Tatar olarak anıldılar.