Esad sonrası hızlı dönüş, demografik tehlike var mı?

Suriye'de Beşar Esad döneminin ardından en çok merak edilen başlıklardan biri de Suriyeli sığınmacıların durumu. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı, 8 Aralık 2024 tarihinden bu yana Türkiye’den Suriye’ye gönüllü geri dönüşlerin hız kazandığını açıklaması gözleri Türkiye'deki Suriyelilerin sayısına çevirdi. 8 Aralık 2024'den itibaren 411 bin 649 Suriyeli mülteci ülkesine dönerken, 2016’dan bu yana toplam gönüllü geri dönüş yapan Suriyeli sayısı ise 1 milyon 151 bin 652’ye ulaştı. Ancak yapılan hesaplama ve tahminlere göre halihazırda Türkiye’de geçici koruma kapsamında bulunan Suriyeli sayısı 2 milyon 543 bin olarak belirtildi.

Türkiye ise kayıt işlemlerinden sınır geçişlerine kadar geri dönüş sürecinin her aşamasını, insan onuruna yakışır şekilde yürütüyor.  2024'DE SIÇRAMA 

İstatistiklere göre Suriyelilerin geri dönüşleri 2017’de 117 bin 919 kişi olurken, bu sayı 2018’de 173 bin 124’e yükseldi. Ancak sonraki yıllarda istikrarsız bir seyir oluştu. Geri dönüşler, 2019’da 93 bin 249’a, 2020’de ise pandeminin etkisiyle 39 bin 319’a geriledi. 2021 ve 2022’de sırasıyla 56 bin 963 ve 58 bin 758 Suriyeli ülkesine dönerken, en büyük sıçrama 2024’te yaşandı. Esad rejiminin yıkılmasıyla, 2024 yılında 163 bin 292 Suriyeli ülkesine gönüllü dönüş yaptı.  Aralık 2024'ün ilk 15 günlük döneminde 10 binden fazla Suriyeli ülkesine geri dönerken; günlük dönüşler bin 500 kişinin üzerine çıktı.

9 AYDA 411 BİN KİŞİ 

Ocak 2025 döneminde ise toplam 52 bin 622 kişi gönüllü olarak Suriye’ye döndü. Bu sayı, 9 bin 729 aile ve "11 bin185 tek gidişli kişiyi" içerdi. Şubat–Nisan 2025 döneminde ise detaylı veriler yayımlanmadı ancak Mayıs 2025'de 250 bin 54 mültecinin geri dönüş yaptığı duyuruldu. Haziran, Temmuz dönemine ait veriler de tam açıklanmazken, Ağustos ayı itibarıyla son 9 ayda toplam 411 bin 649 kişinin ülkesine döndüğü belirtildi.

YARIYA DÜŞTÜ 

"Haberglobal.com.tr'ye konuşan İltica ve Göç Araştırmaları Merkezi Başkanı Metin Çorabatır; sınır kapıları ve havalimanlarından her gün ortalama 400 Suriyelinin ülkelerine döndüğünü belirtirken, son gelişmeler için şunları söyledi: "Türkiye’de kayıtlı Suriyeli sayısı yakın döneme kadar yaklaşık 3.6 milyon civarındaydı. Halihazırda Suriyelilerin toplam sayısı Türkiye’de 2 milyon 555 bine düşmüş durumda. Dolayısıyla Türkiye’de bir dönem 4 milyon ulaşan Suriyeli sayısı yarıya indi. Bu hızla giderse geri dönüşler yıl sonu rakam 2 milyona geriler. Suriyelilerin tümünün geri dönmesi için Suriye’deki şartların tamamen düzelmesi gerekir. Afgan sığınmacıların bir kısmı da geri gönderiliyor. Türkiye'deki toplam sığınmacı sayısı 4 milyonun altında."

Çorabatır: "İnsanlar çoğunlukla kendi ülkelerine dönmek istiyor; süreç belli bir hızda ilerliyor. Ancak geri dönüşü engelleyen diğer etken ise çocukların eğitimleri ve Türkiye’de kurmuş oldukları yerleşik hayat." 5 YIL SÜRECEK

Göç Uzmanı Prof. Dr Murat Erdoğan ise Türkiye’de ikamet eden Suriyeli sayısının 2 milyon 555 bin civarında olduğunu belirterek, "Diğer göçmen veya mülteciler konusunda net veriler bulunmuyor; özellikle geri dönmeyen düzensiz göçmenlerle ilgili bilgiler spekülasyona açık" dedi. Beşar Esad'ın devrilmesiyle günde yaklaşık bin 500 Suriyelinin ülkesine geri döndüğünü de sözlerine ekleyen Prof. Dr. Erdoğan, "Geri dönüşlerin bir nedeni de Türkiye'deki hayat pahalılığı ve ekonomik sıkıntılar. Ancak çalışan kesim kalmayı tercih ediyor. Eğer mevcut geri dönüş hızı devam ederse, tüm Suriyelilerin geri dönmesi yaklaşık 5 yıl sürecek. Ancak tüm sığınmacıların dönmesini beklemek gerçekçi değil" diye konuştu.

BM GÖZLEMLİYOR

Öte yandan geri dönmek isteyen sığınmacılar ikamet ettikleri şehirdeki il göç idaresi müdürlüğüne başvurup gerekli belgeleri alıyor. İşlemleri tamamlanan Suriyelilere; Hatay Cilvegözü, Hatay Yayladağı, Hatay Zeytindalı, Kilis Öncüpınar, Kilis Çobanbey, Gaziantep Karkamış ve Şanlıurfa Akçakale kara hudut kapılarında, parmak izi doğrulaması yapılıyor. Tüm süreç, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği tarafından da gözlemleniyor.

[email protected] 

Kaynak: Web Özel