Etsiz mi kaldık? Rakamlar keyif kaçırıyor

Türkiye genelinde hem büyükbaş hem de küçükbaş hayvan sayısında gerileme yaşanırken,  kırmızı et fiyatlarındaki artış eğrisi de sürüyor. Hem arz hem de fiyat istikrarı açısından yaşanan dalgalanma ise bölgelere göre farklılık gösteriyor. Karkas et fiyatları, Ege ve Marmara'da 416 TL/kg, Akdeniz’de 400 TL/kg, İç Anadolu’da 415 TL/kg, Doğu Anadolu’da 411,25 TL/kg, Güneydoğu’da 406,70 TL/kg ve Karadeniz’de 420 TL/kg olarak dikkat çekiyor. Ortaya çıkan tablo ne üreticiyi ne de tüketiciyi memnun ediyor. Üretici cephesi, başta yem olmak üzere elektrik, veterinerlik ve lojistik maliyetlerinin son üç yılda yaklaşık yüzde 300 artış göstermesi nedeniyle ciddi bir baskı altında olduğundan şikayet ediyor. Öte yandan pek çok küçük ölçekli üreticinin  sektörden çekilmesi ve damızlık hayvanların bile kesime gönderilmesi, üretimin geleceği açısından "alarm" olarak yorumlanıyor.  

Üreticiler, her fırsatta mevcut yapısal sorunların çözülmemesi durumunda 2026 ve sonrası için daha büyük arz açıkları yaşanabileceği uyarısında bulunuyor. ALIM GÜCÜ DÜŞTÜ

Tüketici tarafında ise tablo daha da çarpıcı. 2025 yılı için net asgari ücret 22 bin104 TL olarak belirlenirken, bir asgari ücretli ortalama fiyatlarla yalnızca 27 ila 36 kg dana kıyma, 24 ila 30 kg dana kuşbaşı, 19 ila 23 kg dana antrikot satın alabiliyor. 2005 yılında bu oran 40 kg, 2020’de 46 kg olarak ölçümlenirken, 2023'teki oran 28 kg’ye kadar gerilemişti. 2025 itibarıyla bu miktarın daha da düşeceğinin altı çiziliyor.  

ARTIŞ YÜZDE 40

UKON verilerine göre, Türkiye genelinde dana karkas eti fiyatı ortalama 323,25 TL/kg, kuzu karkas eti ise 364,86 TL/kg seviyelerinde seyretse de perakende fiyatlara bakıldığında tablo daha çarpıcı hale geliyor. Marketlerde dana kıyma 600-800 TL, kuşbaşı 720-920 TL, antrikot ise 950-bin 150 TL arasında satılıyor. 

ET TÜKETEMİYORUZ

Tüm bu gelişmeler, Türkiye'nin kırmızı et üretimindeki sürdürülebilirlik sorununu yeniden gündeme taşırken, TÜİK ve OECD verileri, üretimdeki artışa rağmen kişi başına et tüketiminin düşüş eğiliminde olduğunu gösteriyor. 2005 yılında 491 bin 560 ton olan toplam kırmızı et üretimi, 2024 yılında yüzde 202 artarak 1 milyon 483 bin 42 tona ulaştı. Kesilen hayvan sayısı da 2,5 milyondan 5 milyona çıktı. Buna rağmen 2023’te kişi başına düşen et tüketimi 19.5 kg'dan 2024’te 17.3 kilograma gerilerken; 2025 için bu rakamın 16.8 kilograma düşeceği tahmin ediliyor.

HAYVAN VARLIĞI AZALIYOR

Öte yandan Türkiye'nin hayvan varlığı da ciddi biçimde azalıyor. 2023 yılı sonu itibarıyla ülke genelinde 16.7 milyon baş sığır ve 53.6 milyon baş küçükbaş hayvan varlığı olduğu gündeme getirilmişti. Ancak damızlık hayvanların kesime gönderilmesi, küçük üreticilerin sektörden çıkması ve verimsizlik, toplam üretim kapasitesini düşürmeye devam ediyor. 

Et ve Süt Kurumu’nun belirlediği ortalama yüzde 25'lik artışa rağmen raflardaki fiyat artışı yüzde 40’ı geçmiş durumda.   SORUN BÜYÜYOR

Üç kuşaktır kasaplık yapan Özcan Cebeci ise ortaya çıkan tabloyu şu sözlerle özetliyor: "Üretici yüksek maliyetlerden, tüketici yüksek fiyatlardan şikayet ederken sektör hem arz hem talep yönünde sürdürülebilirliğini kaybediyor. Bu krizi aşmak için sadece ithalat değil, yem ve veteriner desteklerinin artırılması, küçük üreticilere özel teşvikler verilmesi gerekir. Türkiye’de kırmızı et sadece üretim değil aynı zamanda erişim sorununa da dönüşmüş durumda."

[email protected] 

Kaynak: Web Özel