FUNDA KARAYEL Herkesin konuştuğu oyuncak bebekler

Gün geçmiyor ki yeni bir çılgınlık, yeni bir sosyal alt-tür ortaya çıkmasın. Artık klasik sohbetlerin yerini "LaBubu bulunmuyor" gibi replikler aldı. Masada bir oyuncak, ama öyle bildiğiniz oyuncaktan değil... Sırayla masaya konulan milyon dolarlık çantaların üzerinde bir nevi kutsal aksesuar gibi duran, bir sosyal statü bildirgesinden bahsediyoruz. Bu trendi kim nerede, ne zaman çıkardı? Hızla yayılıyor, yetmiyor, sadece çantaya takılmakla kalmıyor, bir de üstüne mini mini kıyafetler giydiriliyor. Gerçekten. Her güne başka kombin. Sanki oyuncak değil, yeni nesil bir influencer. Üstelik sizin kombinlerinizden daha pahalıya geliyor olabilir.

Şöyle düşünün: Çocukken rüyasını kurduğumuz barbie bile bu kadar şımartılmadı. Labubu, 2015 yılında Hong Kong'lu illüstratör Kasing Lung tarafından tasarlanmış. Aslen çocuk kitabı karakteri olarak tasarlanmıştı. "The Monsters" adını verdiği bir karakter evreninin içinde yer alan oyuncak, Uzak Doğu'da kült bir nesneye dönüştükten sonra Batı'ya da sıçradı. Asya ve Amerika'da çoktan fenomen olmuştu. Ve sonra ne mi oldu? Blackpink'in Taylandlı yıldızı Lisa, geçtiğimiz yıl bir çantasına bu oyuncağı takarak adeta küresel bir çığ başlattı. Yetmedi; Rihanna ve Dua Lipa da koleksiyonlarına dahil etti. Sadece oyuncak değil; adeta bir kişilik, bir moda beyanı. Neon pembe, gri ve pembe ikili...

Çanta aksesuarı kültürü, sessiz sedasız bir maksimalizm yarışına dönüştü. Yani mesele bir oyuncak değil, bir "ben de varım" mesajı. Artık bir stil ikonu olmanın yolu, bu oyuncağa sahip olmaktan geçiyor. Belki siz hâlâ sabah hangi gömleği giyeceğinize karar veremiyor olabilirsiniz ama merak etmeyin, Bebek'te bu oyuncağın o günkü kombini çoktan hazır. Sahi... Biz ne zaman oyuncaklarımızı bu kadar ciddiye almaya başladık? Bu çantalara bu oyuncak neden takılıyor bazen moda dünyasını anlamak gerçekten güç. Dua Lipa gibi ikonların her adımıyla meşrulaşan bu trend, aslında post-ironi çağının sembolü; hem kendini ciddiye almıyor gibi yapıyor, hem de tüketim kültürünün tam merkezine oturuyor. Küresel kapitalizmin 'sevimli' yüzü: Mini eteğiyle poz veren, her gün kombini değişen bir oyuncak. Baudrillard yaşasaydı muhtemelen şöyle derdi: "Artık oyuncaklar çocuklar için değil, statü için üretiliyor; hem de ağlamayan versiyonlarıyla."

KAMERALI GÖZLÜK VE ETİK MESELESİ
Artık etrafımızda her an bir kamera var; otellerin avizelerinde, AVM'lerin köşelerinde, sokak lambalarının tepelerinde... Derken şimdi bir de arkadaşlarımızın burnunun ucunda! Evet, kameralı gözlüklerden bahsediyorum. Hani o 'masum' görünen, güneş gözlüğü kılığında aramızda dolaşan mikro casuslardan. Geçenlerde bir arkadaşım sohbet sırasında bu gözlüğü taktı. Gözlüğün yanında bir ışık yanıp sönüyor ama çok yakından bakarsanız. Ama ben çekildiğimi hissediyorum. İzleniyorum. Bu his geçmiyor.

Bir arkadaş ortamında bile artık "kamera var mı?" diye sormadan rahat konuşamayacak mıyız? "Aman onu söyleme, kayda girer" uyarıları gerçek oldu. Bir tür Black Mirror bölümünün içindeyiz. Üstelik bu kez kurgu değil, kayıt gerçek. Etik boyutuna gelirsek... Rızasız görüntü almak, özel alanda kayıt yapmak zaten başlı başına bir suç unsuru. Ama gözlüğe yerleştirilmiş kamera sayesinde bu suç 'görünmez' hale geliyor. Kimse bir çantaya, gözlüğe veya düğmeye şüpheyle bakmak istemez. Ama durum bunu gerektiriyor. Kameralı gözlükler yasaklansın mı? Evet, kötüye kullananlar için yasaklansın. Çünkü bu, sadece mahremiyetin değil, güven duygusunun da sonunu getiriyor. Ama bakın paparazziler için yeni bir oyuncak olabilir bu. Ünlüleri büyük kameralarla takip etmenin devri kapanır, gözlükle beach club'larda gezmek yeterli olur. Teknolojiyi suçlamayalım diyenler olacaktır. "Amaç kötü değilse sorun da yok" savunmasını duyar gibiyim. Ancak mesele niyet değil; mesele araç. Bu araç, kötüye kullanıma açık. Hem de fazlasıyla. 'Funda niye yazdın, başımıza iş açtın, şimdi herkes bu gözlükten alacak' demeyin. Çünkü bu gözlük sadece gözlük değil. Bu gözlük her yerde. Ve eğer şimdi konuşmazsak, yarın çok geç olacak.