Gazze de açlık: Açlık vücuda neler yapıyor?

Anadolu/Getty Images

Gazze'deki insani durum konusunda uluslararası kaygı artıyor BM Gıda Yardımı Programı Gazze Şeridi'nde neredeyse her üç kişiden birinin günlerdir bir şey yemediği uyarısını yaptı.

Dünya Sağlık Örgütü 27 Temmuz'da yaptığı açıklamada yalnızca Temmuz'da 63 kişinin açlıktan hayatını kaybettiğini duyururken Gazze'deki sağlık bakanlığı o tarihten 30 Temmuz'a kadar 21 kişinin açlıktan öldüğünü açıkladı.

Böylece çatışmalar başladığından beri gıda yetersizliği nedeniyle ölenlerin sayısı 154'e çıktı. Bunların 89'u çocuktu.

ABD Başkanı Donald Trump da, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun böyle bir şey olmadığında ısrar etmesine karşın "Gazze'de gerçek bir açlık var" dedi.

Gazze'de kıtlık yaşandığını reddeden İsrail, bölgeye yardım girebilmesi için "yerel taktik aralar" verileceğini belirtti.

Fakat BM'nin İnsani Yardım Yetkilisi Tom Fletcher, kıtlık sorununun çözülmesi için "büyük miktarlarda" gıdaya ihtiyaç duyulduğunu belirtti.

BM Filistinli Mültecilere Yardık Kuruluşu UNRWA Gazze'deki her beş çocuktan birinin yetersiz beslendiğini ve vakaların her geçen gün arttığını söylüyor.

BM de gıda kıtlığı nedeniyle yorgun düşen insanların hastanelere yatırıldığını ya da sokaklarda bayıldıklarını bildirdi.

BM henüz bölgede açlık yaşandığı ilanı yapmasa da IPC bölgenin kritik açlık riskiyle karşı karşıya olduğunu belirtiyor.

Kıtlık nedir ve ne zaman ilan edilir?

Entegre Gıda Güvenliği Aşama Sınıflandırması (IPC) bir halkın mali açıdan karşılanabilir ve besleyici gıdaya erişimde yaşadığı zorlukları tanımlamak için kullanılan küresel bir standart.

En yüksek dereceli Aşama 5 kıtlık için aşağıdaki kriterlerin karşılanması gerekiyor:

Hanelerin % 20'sinin aşırı gıda kıtlığı yaşaması Çocukların en az % 30'unun akut yetersiz beslenme çekmesi Her gün, 10 bin kişi başına en az iki yetişkinin ya da dört çocuğun doğrudan açlık nedeniyle ya da yetersiz beslenme ve hastalık nedeniyle ölmesi.

IPC'nin 12 Mayıs'ta basılan raporunda Gazze'deki halkın tümünün kriz (Aşama 3) ve üzerini yaşadı söylenmişti.

Mayıs-Eylül 2025 arasında da yaklaşık 500 bin kişinin facia düzeyinde gıda güvensizliği (Aşama 5) yaşayacağı tahmin edildi.

Kuruluş son raporunda da binlerce çocuğun yetersiz beslendiğini ve en küçük yaştakiler arasında açlık bağlantılı ölümlerin arttığını vurguladı ve Gazze'de "şu anda kıtlık yaşandığını" belirtti.

IPC ayrıca, Gazze'ye havadan gıda yardımının "insani faciayı" önlemeye yeterli olmayacağını kaydetti.

IPC "Gazze Şeridi'nde şu anda en kötü kıtlık senaryosu yaşanıyor. Gazze'ye derhal ve engelsiz insani erişim, hızla artan açlık ve ölümlere engel olmanın tek yolu" dedi.

Şartlar oluştuğunda kıtlık ilanı genelde BM tarafından yapılıyor. Bazen de ilgili ülkenin hükümeti ve insani yardım kuruluşlarıyla birlikte.

Majdi Fathi/NurPhoto/Getty Images

Gazze'nin kuzeyindeki Zikim sınır kapısından gelen un çuvallarını taşıyan Filistinliler. Açlık sırasında insan bedenine ne oluyor?

Açlık uzun bir süre gıda alınmaması üzerine ortaya çıkıyor ve en temel görevlerini yerine getirmeye yetecek kalori alınmadığı anlamına geliyor.

Vücut genelde gıdayı glikoza çeviriyor. Fakat gıda alınmadığında, kan akışına glikoz gönderebilmek için karaciğer ve kaslardaki glikojeni tüketmeye başlıyor.

Bu kaynaklar da tükendiğinde de vücut yeterli enerji üretmek için depolanmış yağı ve en nihayetinde de kas kütlesini kullanıyor.

Açlık, akciğerlerin, midenin ve üreme organlarının küçülmesine neden olabiliyor ve beyni de etkileyip halüsinasyonlara, depresyona ve kaygı bozukluğuna yol açıyor.

Bazı insanlar doğrudan açlıktan ölürken akut yetersiz beslenme yaşayanlar, bağışıklık sisteminin aldığı hasar yüzünden, sıklıkla solunum ve sindirim sistemi enfeksiyonlarından hayatını kaybediyor.

Ayrıca açlık, her insanı farklı etkileyebiliyor.

Glasgow Üniversitesi'nden beslenme uzmanı Profesör Charlotte Wright "Birden ağır derecede yetersiz beslenme yaşıyor hale gelmezsiniz. Bu çocuklar daha önce kızamık, ishal ya da benzer bir hastalık geçirmiş olabilirler" diyor.

"Daha önce sağlıklı olan ve şimdi açlık çekmeye başlayan çocukların hala varsa yemek yiyebilecek ve sindirebilecek enerjileri var. Diğerleri ise yitip, gidecek."

BBC

Yetersiz beslenme bebekleri ve çocukları nasıl etkiliyor?

Çocukluk sırasında gıda sıkıntısı yaşamanın tüm yaşama yansıyan etkileri olabiliyor. Bunlara bilişsel gelişmenin engellenmesi ve bodurluk da dahil.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) bodurluğu çocukların kötü beslenme, tekrarlanan enfeksiyonlar ve yetersiz psikososyal uyarılma nedeniyle engellenen büyüme ve gelişme olarak tanımlıyor. Sıklıkla bu çocuklar yaşlarından beklenenden daha kısa boylu oluyor.

WHO ayrıca, yetersiz beslenen kadınların da büyük ihtimalle yetersiz beslenmiş bebekler dünyaya getireceğini söylüyor.

BM çocuklara yardım kuruluşu UNICEF de gebelik döneminde yetersiz beslenmenin anemi, pre-eklampsi, kanama ve anne ölümlerine yol açabileceğini belirtiyor.

Ayrıca ölü doğum, düşük kilolu doğum, aşırı zayıflık ve çocuklarda gelişmenin gecikmesine de neden olabiliyor.

Yetersiz beslenen anneler ayrıca, bebekleri için yeterli derecede besleyici anne sütü üretemiyor.

Sınır Tanımayan Doktorlar örgütünden, yetersiz beslenen çocukların tedavisi konusunda uzman Dr. Nuradeen Alibaba, etkinin ömür boyu sürebileceğini söylüyor:

"Bodurluk geri çevrilemiyor. Yani yetersiz beslendikleri dönem geride kalmış olsa bile kısa boylu kalıyorlar ve bu büyük bir dezavantaja yol açıyor. Sıklıkla kalıcı öğrenme zorlukları da yaşanıyor ama okula başlayana dek açıkça görülemeyebiliyor.

"Yetersiz beslenme aynı zamanda bağışıklık sistemini baskılıyor ve enfeksiyonlara çok açık hale geliyorlar.

"Çok insanın tam anlamıyla anlamadığı bir şey de, kız çocuklarında ileride kısırlığa yol açabilecek bir yetersiz beslenme seviyesinin bulunması. Bu kadınlar doğum yapabilseler de, büyük olasılıkla prematüre bebekler dünyaya getirecek."

Bir başka olası komplikasyon da kemik erimesi:

"Kırılgan kemikler yaşamın ilerleyen safhalarında o kadar kırılgan hale getirebilir ki, vücut ağırlıklarını yeterli oranda taşıyamayabilirler. Yani küçük bir olay bile kemiklerde kırığa ve çatlağa yol açabilir."

Getty Images

Gazze'de Filistinlilere dağıtılan sıcak yemekler Yetersiz beslenme nasıl tedavi edilir?

Profesör Wright "Bu krize çözüm için iki yaklaşıma ihtiyaç var. Hem Gazze'ye daha çok gıda girmesi, hem de tedavi amaçlı ve daha pahalı tedaviye yönelik gıdanın girişi" diyor:

"Gıda acilen çocuklara ve annelerine yönlendirilmeli.

"Emzirme küçük bebekler için en güvenli hijyenik yöntem. Fakat bebeğini emzirebilmesi için anneleri de doyurmalısınız. Bu da gerçekten büyük bir zorluk. Gıdanın erkekler yerine onlara ulaşması gerek.

"Çocuklara ve kadınlara öncelik verilmesi gerek ve üstelik o kadar büyük bir şeye de ihtiyaç duymuyorlar."

Aynı zamanda bir tıp doktoru olan BBC Arapça Sağlık Muhabiri Smitha Mundasad yetersiz beslenmenin bir dizi yıkıcı etkiye yol açabileceğini söylüyor. Özellikle de çocuklar için. Üstelik tedavisi de basit değil.

İnsanların arık bir şey yutamadığı ağır vakalarda bir hastanedeki özel formüllü mamaların kullanılması ve enfeksiyonlara ve diğer potansiyel hastalıklara karşı başka tedaviler görmeleri gerektiğini söylüyor:

"Bazı vakalarda, birini çok çabuk ya da yanlış bir gıdayla doyurmak tehlikeli olabilir.

"Yani yanıt sadece gıda alınması değil, doğru gıdanın alınması ve bunu destekleyecek bir sağlık sistemi bulunması."