GRİP AŞISI DOSYASI I Türkiye’de hangi aşı uygulanıyor? Kaç yaşından sonra yapılıyor? Fiyatı ne kadar? Zararları var mı? 11 SORU 11 YANIT

Sağlık Bakanlığı’nın resmî sitesinde yer alan bilgiye göre, Dünya Sağlık Örgütü, dünyada her yıl 290 bin ila 650 bin arasında grip ilişkili ölüm görüldüğünü rapor ediyor. Hastalık özellikle gebelerde, 5 yaş altı çocuklarda, 65 yaş ve üzeri kişilerde, kronik hastalığı (kalp, akciğer, böbrek, karaciğer, metabolik veya hematolojik) olanlarda ve immün yetmezliği olanlarda ağır seyrediyor.

Tam da bu noktada devreye grip aşıları giriyor. Her yıl düzenli aşı yaptıran olduğu gibi, grip aşısı olmaya çekinen, kafasında soru işaretleri bulunanlar da var. Merak ettiğiniz her sorunun cevabını aşağıda bulabilirsiniz.

1- Grip aşısı yaptırmalı mıyız?

Evet. Ülkemizde uygulanan grip aşısı inaktif; yani ölü bir aşıdır ve her yıl kış aylarında grip virüslerine karşı yeniden hazırlanır. Özellikle risk grubunda olan yaşlı kişiler, çocuklar ve kronik hastalığı olan kişilerin grip aşısı yaptırmaları önerilir. Grip aşısı hastalığa yakalanma riskini büyük oranda azaltır.

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), altta yatan bir rahatsızlığı olmayan genç ve sağlıklı kişiler de dahil olmak üzere 6 aylık ve üzeri herkese yıllık grip aşısı yapılmasını öneriyor. Geçen yıl aşı olmuş olsanız bile yeni bir aşıya ihtiyacınız var. Çünkü hem geçen yılki aşıdan kalan antikorlar artık azalmış olacak hem de aşılar her yıl farklı grip türlerini hedef alacak şekilde düzenleniyor.

2- Bu yıl aşıya uygunlukta herhangi bir değişiklik var mı? Kimler aşı yaptırabilir?

Özellikle risk grubunda olanlar için grip aşısı çok önemlidir. Astım, diyabet, kalp hastalığı, böbrek hastalığı, nörolojik ya da nöromuskuler hastalıkları olan çocuklar ve bu çocuklar ile aynı evde yaşayan diğer kişiler de risk grubunda olmasa bile mutlaka aşılanmalıdır. Örneğin evde astımlı bir çocuk var ise evdeki herkesin aşılanması önerilmektedir.

Bağışıklık sistemleri baskılanmış kişiler: Kanser hastaları, organ ve kemik iliği nakli yapılanlar ve bu kişiler ile aynı evde yaşayanlar, uzun süreli aspirin tedavisi alan çocuk ve adolesanlar (koma, karaciğer hasarı ve ölüme neden olan Reye Sendromu gelişebilme riski nedeni ile), hasta bakımı ile ilgilenen sağlık çalışanlarına da grip aşısı uygulanmalıdır.

3- Grip aşısını ne zaman yaptırmalıyız?

Grip virüsleri toplumda yayılmaya başlamadan önce bir grip aşısı yaptırılması gerekir zira aşılamadan sonra vücutta antikorların gelişmesi ve gribe karşı koruma sağlaması yaklaşık iki hafta sürer.

Nitekim grip mevsimi başlamadan önce sonbaharın başlarında grip aşısı olunmalıdır. Yani aşının eylül – ekim aylarında yapılması ve hastaların aşılanmalarının aralık ayından önce bitirilmesi en uygun olanıdır. Ancak kişi gribe yakalanmamış ise aşılama grip sezonunun sonuna kadar uygulanabilir.

Korunması için iki doz aşıya ihtiyaç duyan çocuklar için ise aşılama sürecine daha erken başlanmalıdır, çünkü iki doz en az dört hafta arayla verilmelidir.

4- Çocuklara grip aşısı kaç yaştan sonra aşı yaptırılabilir?

Grip aşısı çocuklarda 6. aydan itibaren yapılıyor. Altıncı aydan dokuz yaşa kadar olan çocuklarda daha önce grip aşısı hiç yapılmamışsa ilk sefere mahsus olarak en az bir ay ara ile toplam iki doz aşı yapılmalıdır. Daha önce grip aşısı yapılmış çocuklarda ve dokuz yaşın üzerinde tek doz grip aşısı yapılması yeterlidir. Aşı dozu tüm pediatrik yaş grubunda 0.5 ml (tam doz) olarak uygulanıyor.

5- Grip aşısının fiyatı ne kadar?

Grip aşısı eczanelerde mevcut. Bu yıl üçlü grip aşısının fiyatı 540, dörtlü grip aşısının fiyatı ise 614 TL.

6- Aşı ne kadar etkili?

Son dönemde uygulanan grip aşılarında influenza A’nın iki alt tipi ve influenza B’nin de bir alt tipi bulunuyor. Grip aşısının; ortalama yüzde 50 ila yüzde 80 korunma sağlaması için saptanan virüslerle antijenik benzerliğinin olması gerekiyor. 

7- Yan etkileri nelerdir?

Ülkemizde uygulanan grip aşıları inaktif yani canlı olmayan virüslerden oluşuyor. Bu nedenle aşının hastalık yapma riski bulunmuyor. Grip aşısının yan etkileri, özellikle ağır grip vakası semptomlarıyla karşılaştırıldığında hafif ve kısa sürelidir. Grip aşısının tüm vücudu etkileyen yan etkileri de son derece sınırlıdır (%1’in altında).

Grip aşısı sonrası oluşabilecek bazı küçük yan etkiler şu şekildedir:

* Enjeksiyonun yapıldığı yerde ağrı, kızarıklık ve / veya şişme
* Hafif baş ağrısı (düşük dereceli)
* Ateş
* Kas ağrıları
* Mide bulantısı
* Yorgunluk

Bu yan etkiler aşılamadan hemen sonra başlar ve genellikle kısa sürede etkisini yitirir. Diğer enjeksiyonlar gibi grip aşısı da bazen bayılmaya neden olabilir. Baş dönmesi hissederseniz, bulanık görme şikâyeti veya kulaklarınızda çınlama varsa doktorunuza belirtmeniz gerekmektedir.

8- Hamile kadınlar ve emziren anneler grip aşısı yaptırabilir mi? Eğer yaptırabilirlerse, bunun hem anne hem de bebek için potansiyel faydaları ve riskleri nelerdir?

Bilimsel çalışmalarla grip aşılarının güvenilirliğinin teyit edildiğini biliyoruz. Sağlık Bakanlığı ve uluslararası cemiyetler de gebelerde grip aşısının yapılmasını öneriyor. Çalışmalar, grip aşısının bebek ve annede ciddi bir komplikasyon yaratmadığını gösteriyor.

Bilimsel çalışmalar, grip aşısının annede gebeliğin düşükle sonuçlanma ya da erken ve düşük doğum riskini artırmadığını ortaya koyuyor. Gebeliğe bağlı oluşabilecek tansiyon gibi hastalıklarda herhangi bir rolünün olmadığını gösteriyor. Aşı, anne adayının yoğun bakıma yatma riskini azaltıyor, akciğer enfeksiyonundan hatta ölümden koruyor. Uzun dönemli yapılan çalışmalar, grip aşılarının güvenli olduğunu kanıtlıyor.

CDC de T.C. Sağlık Bakanlığı’nın belirlediği risk gruplarına ek olarak; 6 ay – 5 yaş arası çocuklar (özellikle 6 ay – 2 yaş arası çocuklar), hamile kadınlar (hamileliğin ilk 3 ayından sonra grip aşısı yapılabilir), emziren anneler (bebeğini emziren bir annenin grip aşısı olmasında bir sakınca yoktur), 6 aydan küçük çocukların bulunduğu evlerde yaşayanlar ve özellikle bu çocukların bakımları ile ilgilenenlerin de grip aşısı yaptırmasını öneriyor.

iğin herhangi bir döneminde grip aşısı yapılabilir. Özellikle eylül-ekim aylarından nisan-mayıs aylarına kadar olan dönemlerde gebeliği sürecek anne adaylarının grip aşılarını yaptırması mutlaka gerekiyor.

Emziren annelerin de grip aşısı yaptırmasıyla, bebeklerin ilk aylarında korunma sağlanıyor. Annede antikor gelişimi sütle birlikte bebeğe geçiyor ve bu şekilde ikincil bir fayda da sağlanmış olunuyor. Grip aşısı olan emziren anneler, özellikle ilk 6 ayda bebeklerini de gripten korumuş oluyor. Bu da çok önemli bir kazanç. Bu nedenle gebe ve emziren annelerin grip aşısını yaptırmasını öneriyoruz.

9- Grip aşısı alerjisi olan veya özellikle yumurta alerjisi bulunan kişiler için alternatif aşı seçenekleri mevcut mudur?

Türkiye'de sadece inaktif aşı bulunuyor, bu aşının içinde canlı virüs yoktur. Bazı grip aşıları tavuk yumurtalarında üretildiği için içeriklerinde çok düşük miktarda yumurta bulunuyor. Ancak, bu durum yumurta alerjisi olan çocuklara grip aşısı yapılması açısından engel teşkil etmiyor.

10- Grip aşısı bağışıklık sistemini nasıl etkiler? Uzun vadede bağışıklık sistemine herhangi bir olumsuz etkisi var mıdır veya tam tersi, bağışıklığı güçlendirici bir etkisi olabilir mi?

Grip aşısı olan bazı kişilerin halen hasta olabilme ihtimalleri vardır. Yapılan bazı bilimsel çalışmalarda grip aşısının, aşılanan ancak yine de hastalanan kişilerde hastalığın şiddetini azalttığı saptandı.

2017 yılında yapılan bir bilimsel çalışma grip aşısının; ölümleri, yoğun bakım ünitesine kabul ve yatış süresini, grip şikâyeti ile hastaneye başvuran yetişkinler arasındaki hastanede geçirilen toplam süreyi azalttığını göstermiştir.

2018'de yapılan bir başka çalışmada ise grip nedeniyle hastaneye kaldırılan aşılanmış bir yetişkinin yoğun bakım ünitesine kaldırılma olasılığının aşılanmamış birine göre yüzde 59 daha az olduğunu ortaya koydu.

11- Aşı dışında, grip mevsiminde kendimizi ve çevremizdekileri korumak için alabileceğimiz diğer etkili önlemler nelerdir? 

Grip aşısı, gribe karşı en güçlü korunma aracı olsa da kendinizi gripten ve Covid-19 dahil diğer virüslerden korumaya yardımcı olabilecek bazı faktörler bulunuyor. İşte gripten ve koronavirüs dahil diğer virüslerden korunmanıza yardımcı olabilecek bazı ipuçları:

-- El temizliğine dikkat edilmeli, eller en az 30 saniye boyunca sabun ve bol suyla yıkanmalıdır.

-- Suyun ve sabunun olmadığı zamanlarda el temizliği için alkol bazlı dezenfektanlar kullanılmalıdır.

-- Olası bir bulaş riskine geçit vermemek için eller; gözlere, buruna ve ağza temas ettirilmemelidir.

-- Hasta olan kişilerle yakın temastan kaçınılmalı, sosyal mesafe korunmalıdır.

-- Grip, hava yoluyla çok kolay biçimde bulaşabiliyor. Bu yüzden öksürürken veya hapşırırken ağız peçeteyle kapatılmalıdır. Eğer peçete yoksa öksürük, hapşırık esnasında ağzınızı dirseğinizle kapatmalısınız.

-- Özellikle gribin çok daha fazla görüldüğü kış aylarında kalabalıklardan kaçınılmalıdır.

-- Işık düğmeleri, kapı kolları gibi gün içinde yaygın şekilde dokunulan yüzeyler düzenli olarak temizlenmelidir.

-- Sağlıklı ve dengeli beslenmeye özen gösterilmeli, düzenli egzersiz yapılmalı, uyku düzenine dikkat edilmeli, gün içinde bol sıvı tüketilmeli ve stresten uzak durulmalıdır.