Hacıyev: Türkler, Azerbaycanlılar için gerçek bir kardeş ve stratejik müttefiktir

Azerbaycan Cumhurbaşkanı Müşaviri Hikmet Hacıyev, Slovak basınına önemli açıklamalarda bulundu. 

Hacıyev'in açıklamalarından satır başları şöyle:

Azerbaycan Kafkasya'da giderek daha önemli bir oyuncu haline geliyor. Orta Avrupa ülkenizin dış politikasında nasıl bir rol oynuyor?

Orta ve Doğu Avrupa ülkelerini geleneksel dostlarımız ve ortaklarımız olarak görüyoruz. Özellikle Çek Cumhuriyeti ve Slovakya gibi ülkeler söz konusu olduğunda, onlarla tarihi olarak kurulmuş bağlarımız ve dostça ilişkilerimiz var. Haziran ayında Prag'da düzenlenen Globsec güvenlik konferansına katılma fırsatından dolayı çok minnettarım. Bazen diplomatik olarak ve biraz da mizahla Slovak ve Çek dostlarımızla diyalog kurmanın bizim için uygun olduğunu belirtiyoruz, çünkü birbirimizi çok iyi anlıyoruz. Çok ortak noktamız var, benzer zorluklar ve sıkıntılarla karşı karşıyayız. Bu anlamda, mesajlarımızı Avrupa Birliği'ne ve diğer uluslararası kurumlara iletebileceğimiz önemli ortaklar olduğunuzu söyleyebiliriz. Tüm bu yönleri göz önünde bulundurduğumuzda, sonuç açıktır: Orta Avrupa ülkeleri bizim güvenilir ortaklarımızdır.

Geçtiğimiz Mayıs ayında Slovakya Başbakanı Robert Fico, çoğunluğu enerji ve savunma sektörlerinden olmak üzere 40'tan fazla girişimciden oluşan bir heyetle Bakü'yü ziyaret etti. Enerji, Azerbaycan ile Slovakya gibi diğer ülkeler arasında önemli bir iş birliği alanı mıdır?

Evet, elbette. Sonuç olarak, Slovakya ve diğer ülkelerle çok iyi temaslarımız olması enerji sayesindedir. Ancak vurgulamak isterim ki: ilişkilerimiz tarihi bir bağlama dayanmaktadır. Aramızda daha önce birçok insani ve politik bağ olmuştur. Bu geleneksel temelde, ekonomik ve ticari ilişkileri aktif olarak geliştiriyoruz. Ve enerji, Azerbaycan ile Avrupa Birliği ülkeleri arasındaki iş birliğinin ve ortaklığın temel bir unsurudur.

Enerji sektöründeki iş birliği şu anda nasıl görünüyor?

Azerbaycan gazı Avrupa pazarına Trans Adriyatik Boru Hattı üzerinden tedarik ediliyor. Bugün Azerbaycan, sekiz Avrupa ülkesine doğrudan gaz tedarik ediyor ve toplamda 12 Avrupa ülkesi kullanıyor. Güvenilir bir ortak olduğumuzu defalarca kanıtladık. Dahası, gaz ve enerji sektörlerindeki iş birliği hiçbir siyasi çıkarım olmadan gerçekleşiyor - bu tamamen ticari bir konu, saf bir iş. Elbette, ortaklarımızın enerji güvenliğiyle ilgileniyoruz.

Slovakya’nın enerji işinizin bir parçası olmasını ister misiniz?

Bildiğim kadarıyla Slovakya zaten belli bir hacimde Azerbaycan gazı satın aldı. Biz kesinlikle işbirliğini artırmaya ve gaz arzını artırmaya hazırız ve kararlıyız. Ancak bunun için AB ile, özellikle altyapı alanında yeni bir etkileşim düzeyi gerekiyor. Azerbaycan'ın Hazar Denizi'nde zengin gaz rezervleri var ancak Trans Adriyatik Boru Hattı ve Güney Gaz Koridoru'nun kapasiteleri zaten tam olarak kullanılıyor. Bunların teknik olarak genişletilmesi gerekiyor. Ayrıca Avrupa'nın da gaza ihtiyacı var. Bu nedenle her iki tarafın da bu konuya gerçekçi yaklaşması son derece önemli.

Bu doğrultuda neler yapmayı düşünüyorsunuz?

Mevcut küresel durum göz önüne alındığında, AB ile imzaladığımız Mutabakat Muhtırası temelinde yeni bir stratejik enerji iş birliği kurmak istiyoruz. Ancak bunun mümkün olması için uzun vadeli sözleşmelere ihtiyaç var. Top artık Avrupa Birliği'nin sahasında. Biz sadece onun yanıtını bekliyoruz.

Azerbaycan gazının uzun vadede Rus gazının yerini tamamen alabileceğini düşünüyor musunuz?

Tüketiciler için herhangi bir rekabete girmek hiçbir zaman hedefimiz olmadı. Her zaman karşılıklı olarak faydalı iş birliği aradık. Ayrıca, doğru bilgilendirildiysem, Rus gazının hacimleri 100 milyar metreküpü aşıyor. Rusya ile Avrupa'ya enerji kaynaklarını kimin sağlayabileceği konusunda rekabet etmiyoruz - gerçekliğimiz tamamen farklı. Kendi yeteneklerimiz var ve Azerbaycan gazı sayesinde AB'nin Birliğin doğu kanadının enerji güvenliği üzerindeki baskıyı azaltabileceğine inanıyorum.

Slovakya “dünyanın dört bir yanında” diplomasi yürütüyor. Azerbaycan, Rusya, Türkiye ve İran gibi ülkelerin güçlü pozisyonlara sahip olduğu bir bölgede yer alıyor. Siz de tüm kilit oyuncularla iyi ilişkiler sürdürmeye çalışıyor musunuz?

Bence siyasette çok fazla önyargı ve klişe görüyoruz. Slovakya ve Azerbaycan yaklaşık olarak aynı büyüklükteki ülkeler. Böyle bir pozisyona sahip olduğunuzda ve sizden birçok yönden farklı olan komşularla çevrili olduğunuzda, farklı ortaklık modelleri aramak, bence, ülkenizin çıkarınadır. Azerbaycan'ın izlediği dış politika budur.

Hadi buna biraz daha detaylı bakalım.

Bir yandan, tamamen normal ilişkiler sürdürmeye çalıştığımız bir komşumuz var – Rusya. Öte yandan, iyi komşuluk ilişkileri için çabaladığımız İran var. Hem İsrail hem de Çin ile iyi ilişkilerimiz var. Ayrıca, ABD ile üretken bir diyalog kuruyoruz. Bizim için bu, birini dışlamak değil, aksine dahil etmek – mevcut etkileşim alanına dahil etmek meselesidir. Bir dizi ikili ilişkinin hiçbir şekilde diğer işbirliği biçimlerini dışlamaması gerektiğine inanıyoruz.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bölgede önemli bir aktör olma hedefini destekliyor musunuz?

Türkiye her zaman kilit bir oyuncu olmuştur. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın politikalarının, özellikle Türkiye'yi dönüştürme ve onu rekabetçi bir ülke haline getirme biçimi nedeniyle özel bir takdiri hak ettiğine inanıyoruz. Ancak Türkiye yalnızca bölgesel bir oyuncu değil, gerçek bir küresel aktör haline geldi. Sadece Rusya'da, Ukrayna'da, Orta Doğu'da, Balkanlar'da veya bugün küresel öneme sahip olayların yaşandığı herhangi bir bölgede olanlara bakın. Türkiye her yerde olumlu bir rol oynuyor. Ve gelecekte de bu rolü oynamaya devam etmesi son derece önemli.

Bu açıkça Bakü'nün çıkarlarına uygundur, çünkü Türkiye Azerbaycan'ın tarihi müttefikidir. Türk halklarının bir parçası olarak dil ve kültürle bağlısınız.

Türkler Azerbaycanlılar için gerçek bir kardeş ve stratejik müttefiktir. Biz bu ilişkiye “bir halk – iki devlet” diyoruz. Dolayısıyla Türkiye’nin yakın kardeşleri olarak, küresel konumunun nasıl büyüdüğünü görmekten içtenlikle mutlu olmamız oldukça doğaldır.

Başbakan Fico, Mayıs ayının sonunda Ermenistan'ı ziyaret etti ve burada Erivan Diyalog konferansının ikinci turunu fahri konuk olarak açtı. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan konuşmasının önemli bir bölümünü Azerbaycan ile ilişkilere ayırdı. Ülkelerinizin, özellikle Karabağ etrafındaki çatışma bağlamında, yakın zamanda gerçek barışa ulaşmasını bekleyebilir miyiz? Toprak bütünlüğü ilkesinden bahsederken muhtemelen aklınızda bu vardı.

Öncelikle vurgulamak istiyorum: Ermenistan ile Azerbaycan arasında barış zaten var. Savaş bitti. Sınırlarımıza bakarsanız barış ve istikrar görürsünüz. Ayrıca bölgede yasallık ve meşruiyete dayalı yeni bir statükonun ortaya çıktığını söyleyebilirim. Ne yazık ki, önceki statüko Ermenistan'ın Azerbaycan topraklarını işgal etmesi gerçeğine dayanıyordu. Ancak bu sayfa çoktan çevrildi. Geleceğe bakıyoruz. Barış anlaşmasının metni üzerinde mutabakata varıldı.

Bu, Karabağ’da fiili ve hukuki olarak barışın var olduğu anlamına mı geliyor?

Biraz daha karmaşık. Kağıt üzerinde barış olabilir, ancak sahadaki durum farklı olabilir. Şimdi tam tersi bir durum var. Sahada barış var, Ermenistan-Azerbaycan sınırı istikrarlı, Karabağ artık tartışma konusu değil. Ermeni işgal güçleri tüm Azerbaycan topraklarından tamamen çekildi. Ancak barış anlaşmasının nihayet yürürlüğe girmesi için son bir adım gerekiyor.

Atılması gereken adım nedir?

Ermenistan’ın, Azerbaycan’a karşı toprak talepleri konusunda hâlâ hükümler içeren anayasasını değiştirmesini bekliyoruz. Ancak Ermenistan ile ikili bir iletişim kanalımızın olması olumlu. Sorunlu konuları doğrudan, hiçbir aracı olmadan tartışıyoruz. Ve gündemimizde gerçekten önemli konular var. Önemli nokta, askeri çatışma unsurlarının gündemimizden tamamen dışlanmış olması. Evet, aramızda hâlâ bir anlaşmazlık var, ancak komşu ülkeler arasındaki anlaşmazlıklar normaldir. Hatta bazı AB üyeleri arasında bile görüyoruz. Ancak diplomasi ve diyalog anlaşmazlıkları çözmek için vardır. Ermenistan ile ilişkilerimizi askeri çatışmadan siyasi anlaşmazlık durumuna taşımayı başardık. Ve bunun iyi bir işaret olduğunu düşünüyorum.

Azerbaycan’ın ABD ile ilişkileri Başkan Donald Trump’ın iktidara gelmesinden bu yana değişti mi?

Evet ve gerçekten dramatik bir değişimdi. Biden yönetimi altında, Amerika Birleşik Devletleri ile işbirliğinde bazı sorunlar yaşadık. Tamamen gereksiz yaptırımlara maruz kaldık. Ayrıca, o yönetimin stratejik bir bölgesel vizyonu yoktu. Ancak Trump yönetiminin gelişiyle, işbirliğinin seviyesini stratejik bir ortaklığa yükseltme önerileri vardı.

Bazı AB ülkelerinde, örneğin komşu Avusturya'da Azerbaycan petrol şirketi SOCAR'ın benzin istasyonlarını görebilirsiniz. Bu da Azerbaycan'ı Avrupa'ya açmanın bir yolu mu?

Hayır, daha çok siyasi bir proje olmaktan çok ticari bir proje. Öte yandan, böyle bir iş birliğinin her iki taraf için de faydalı olduğuna inanıyorum, bu bir kazan-kazan durumu. Avrupa, doğru bir şekilde ve Avrupa mevzuatına tam uyum içinde yürütülürse, Azerbaycan ile olduğu gibi diğer ülkelerle de her türlü işe açıktır. Bu kesinlikle normaldir. Bu, AB yasalarına ve yönetmeliklerine tam uyum sağlayan Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi'nin (SOCAR) faaliyetleri için de geçerlidir. SOCAR ayrıca Avrupa'ya yatırım yaparak AB'nin enerji güvenliğinin güçlendirilmesine katkıda bulunmaktadır.

SOCAR’ın Avrupa’daki faaliyetlerinin genişlemesi markanın daha tanınır olmasını sağlıyor mu?

Evet, sıradan AB vatandaşları, yalnızca AB üye ülkelerinde değil, aynı zamanda örneğin İsviçre'de de faaliyet gösteren bu şirketin kaliteli hizmetlerinden sorunsuz bir şekilde yararlanıyor. Ama bir kez daha tekrar ediyorum, bu bir iş, siyaset değil.

Fico bir ay önce Slovak nükleer enerji sektörünün temsilcileriyle Ermenistan'daydı. Bu konu Azerbaycan'ı da ilgilendiriyor mu?

Şu anda enerji geleceğimiz bağlamında bu bir tartışma konusu değil. Muhtemelen yenilenebilir enerji kaynaklarına ve gaza odaklanacağız.

Peki geçen yıl Fico’nun Bakü’ye yaptığı ziyarette savunma sanayi temsilcileri de yer alıyordu?

Slovakya'nın bu alanda büyük potansiyeli var. Savunma sektörü de dahil olmak üzere gelişmiş bir sanayiye sahip bir ülke. Azerbaycan da bu alanda oldukça iddialı. Savunma sektörümüz dinamik bir şekilde gelişiyor. Ülkelerimizin başarılı bir şekilde iş birliği yapabileceği savunma alanında bazı uzmanlaşmış segmentlerle ilgileniyoruz.