Hakan Fidan a sordu: Kiribati nin gerisine nasıl düştük?

Henley Pasaport Endeksi, ülkelerin pasaport itibarlarına göre yapılan sıralamada Türk pasaportunu 46'ıncı sıraya geriletti. Türk Lirası gibi pasaportunda değer kaybetmesi Meclis gündemine taşındı.

DEVA Partili Hasan Karal, Henley Pasaport Endeksi’nin 2025 Temmuz verilerine dikkat çekerek, Türkiye pasaportunun 116 ülkeye vizesiz veya kapıda vizeyle giriş hakkı sağladığını ancak küresel sıralamada ancak 46. sırada yer aldığını söyledi.

Türkiye’nin pasaport gücünün uzun süredir kayıpta olduğunu ifade eden Karal, “Bu tablo, Türkiye’nin Arnavutluk, Dominik Cumhuriyeti, Moldova ve Kiribati gibi ülkelerle aynı kategoride değerlendirildiğini gösteriyor.” dedi.

Karal, bu sorunun yalnızca bireysel seyahat özgürlüğünü değil ihracat yapan KOBİ’leri, yurt dışında eğitim gören öğrencileri, uluslararası etkinliklere katılan sanatçıları ve Türkiye diasporasıyla kurulan bağları da olumsuz etkilediğini vurguladı.

Henley Pasaport Endeksi'ne göre 42'inci sırada yer alan Kiribati ya da resmi adıyla Kiribati Cumhuriyeti, Büyük Okyanus'ta, Mikronezya ada öbeği içerisinde, Büyük Okyanus'un orta kesiminde takımadalardan oluşan bir ada ülkesi. Toplamda 5,2 milyon kilometrekarelik bir alanı egemenliği altında bulunduran Kiribati, 110 bin 136 nüfusu (2015'ten bu yana nüfus sayımı yapılmamış) ve yüz ölçümü ile dünyanın en küçük ülkelerinden biridir. Turizm ve balıkçılık geçim kaynağıdır.

DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Hasan Karal, Türk vatandaşlarının vize başvurularında yaşadığı sorunlar, Türkiye pasaportunun uluslararası sıralamalardaki gerilemesi ve Avrupa Birliği ile süregelen vize serbestisi süreçlerindeki tıkanıklıklar üzerine Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın yanıtlaması istemiyle Türkiye Büyük Millet Meclisine kapsamlı bir soru önergesi sundu.

Hakan Fidan'a yöneltilen sorular şu şekilde:

1) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının Schengen ülkelerine yönelik vize başvurularında son 3 yılda yaşanan ret artışlarının gerekçeleri Bakanlığınızca analiz edilmiş midir? Red gerekçelerinin ülkeler bazında diplomatik temaslarla giderilmesi için özel girişimler yürütülmekte midir?

2) Vize başvurularında yaşanan belge yükü, başvuru ücreti artışları ve randevu sistemindeki erişim problemleri konusunda Bakanlığınızın doğrudan vatandaş lehine devreye girdiği herhangi bir çözüm planı, konsolosluk iç yönergesi veya koordinasyon adımı bulunmakta mıdır?

3) Türkiye’nin yükseköğretim kurumları, sanayi temsilcileri, ticaret odaları ve sivil toplum aracılığıyla uluslararası hareketliliği teşvik ettiği alanlarda (örneğin Erasmus+, Horizon Europe, fuar katılımı, kültürel diplomasi) karşılaşılan vize engelleri hakkında Bakanlığınızca hazırlanmış herhangi bir etki analizi ya da stratejik eylem planı mevcut mudur?

4) Türkiye vatandaşlarının pasaport gücünü artırmak adına; son 5 yıl içinde birebir vize muafiyeti, kolaylaştırma protokolü veya diplomatik mütekabiliyet esaslı mutabakat zaptı imzalanan ülkeler hangileridir? Bu girişimlerde önceliklendirme kriteriniz nedir?

5) Avrupa Birliği ile sürdürülen vize serbestisi diyalogunda bugüne kadar karşılanamayan kriterler, teknik değil siyasi gerekçelere mi dayanmaktadır? Bakanlığınız bu konuda kamuoyunu aydınlatacak şeffaf bir değerlendirme raporu yayımlamayı planlamakta mıdır?

6) Schengen vizesi başvuru süreçlerinin dijitalleştirilmesine yönelik AB’nin kabul ettiği yeni sistemin, Türk vatandaşlarının erişimini kolaylaştırıp kolaylaştırmayacağına ilişkin Bakanlığınızın teknik değerlendirmesi nedir? Yeni sistem devreye girmeden önce Türkiye’nin beklentileri iletilmiş midir?

7) Türkiye’nin dış temsilciliklerinde görev yapan konsolosluk birimlerinin, yurt dışında vize kaynaklı mağduriyet yaşayan vatandaşlara destek sağlamak amacıyla yürüttüğü güncel uygulamalar nelerdir?

8) Bakanlığınızın 2025–2030 dönemi için hedeflediği “pasaport gücü artışı”na yönelik diplomatik öncelikler nelerdir? Strateji yalnızca ülke listeleri bazında mı şekillenmektedir, yoksa yurttaşın vize başvuru sürecini kolaylaştırmaya dönük yapısal adımlar da planlanmakta mıdır?