Halk barınma ve ulaşıma servet harcadı, gıdaya sıra zor geldi!

Artan konut fiyatları ve yükselen kira bedelleri, Türkiye’deki hane halkının bütçesini adeta esir aldı. Eurostat ve TÜİK verilerine göre Türkiye, Avrupa’da konuta en fazla bütçe ayıran ülkeler arasında yer alarak ilk 5’e girdi. Barınma harcamalarının gelirdeki payı artarken, vatandaşların tasarruf yapma imkânı da giderek azalıyor.

Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) verilerine göre, Türkiye’de hane halkının kullanılabilir gelirinde konut harcamalarının oranı 2018’de %18,2 seviyesindeyken, 2024 itibarıyla %21,1’e yükseldi. Bu durum, konut giderlerinin hanelerin gelirlerini giderek daha fazla tükettiğini gözler önüne seriyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri de benzer bir tablo çiziyor. 2022 yılında konut ve kira harcamalarının toplam tüketim içindeki payı %22,4 iken, bu oran 2023’te %23,9’a çıktı.
Türkiye, Avrupa’da 5. Sıraya Yükseldi

2023 yılı verilerine göre Türkiye, 25 Avrupa ülkesi arasında konut harcamalarına en fazla bütçe ayıran 5. ülke oldu. Türkiye’nin hemen önünde Çekya, Almanya, İsveç ve Danimarka gibi yüksek gelirli ülkeler yer aldı.

Danimarka: %26,6

İsveç: %24,6

Almanya: %24,5

Çekya: %22,1

Türkiye: %21,1

Konut harcamalarının daha düşük seyrettiği ülkeler arasında ise Hırvatistan (%13,0), İtalya (%13,6) ve Slovenya (%13,6) yer alıyor. Kuzey Avrupa ülkelerinde ısınma ve bakım giderlerinin yüksekliği, bu bölgelerdeki konut maliyetlerini yukarı çekiyor.

Barınma ve gıda gibi zorunlu tüketim kalemlerindeki artış, hane halkının tasarruf yapabileceği ya da eğitim, sağlık, kültür ve sosyal yaşam gibi alanlara ayırabileceği bütçeyi kısıtlıyor.

TÜİK’in 2023 verilerine göre:

Ulaştırma harcamaları: %21,9

Gıda harcamaları: %20,6

Eğitim ve kültür harcamaları: Sadece %1–2 düzeyinde

Bu tablo, vatandaşların sosyal refahını doğrudan etkileyen alanlarda harcama yapma kapasitesinin azaldığını ortaya koyuyor.