Hasta birini görmek bile sizi hasta edebilir

Sanal gerçeklik gözlükleriyle yapılan bir dizi deney, beynimizin hastalık belirtilerine ne kadar “hassas” tepki verdiğini ortaya koydu.

Denekler, ateşli döküntü gibi belirgin hastalık belirtileri taşıyan sanal bir kişiyi (avatar) uzaktan gördüklerinde, beyinlerinde tehdit algısı tetiklendi ve bağışıklık sistemleri alarma geçti.

Aynı avatar sağlıklı veya nötr göründüğünde ise bu tepki gözlenmedi. Beyin aktivitesi farklılık göstermediği gibi, kandaki bağışıklık belirteçlerinde de artış yaşanmadı.

Görsel temas bile bağışıklığı tetikliyor

Çalışmada özellikle doğuştan gelen lenfoid hücreler (ILC) incelendi. Normalde bu hücreler vücut doğrudan bir enfeksiyona maruz kaldığında yükselir. Ancak bu deneyde, yalnızca sanal bir hastayla görsel temas bile bu hücrelerin yükselmesini sağladı.

Araştırmanın başyazarı, İsviçre’deki Lozan Üniversitesi’nden immünolog Sara Trabanelli ve ekibi, bu verilerin ILC hücrelerinin yalnızca fiziksel enfeksiyona değil, yaklaşan bir tehdit olarak algılanan durumlara da tepki verdiğini gösterdiğini belirtti.

En uzaktaki hasta görüntüsü en güçlü tepkiyi doğurdu

Makine öğrenmesiyle yapılan analizlerde, beyinlerdeki tehdit algısı aktivitesinin bağışıklık sistemindeki tepkiyi büyük ölçüde açıkladığı görüldü. İlginç şekilde, sanal olarak en uzakta görülen hasta avatarlar, beyinde en güçlü etkiyi yarattı.

Bu etkilerin görüldüğü bazı beyin bölgeleri, grip aşısı sonrasında da aktive olan bölgelerle örtüşüyor. Bu da beynin olası bir hastalığa karşı savunmayı hızla başlatabilen bir erken uyarı sistemi gibi çalıştığını düşündürüyor.

Dokunma testinde bile hızlandılar

Toplam 248 sağlıklı yetişkinin katıldığı deneylerden birinde, katılımcılara yüzlerine dokunulduğunda bir düğmeye basmaları söylendi. Sanal gözlüklerinde hasta birini gördüklerinde, bu dokunuşa tepki süreleri belirgin şekilde hızlandı.

Araştırmacılar bu durumu, beynin salgın riski algısı ile tetiklenen bir “savaş ya da kaç” refleksi olarak yorumluyor. Ancak bu tepkinin “bulaşıcılık algısı” ve “tiksinme” gibi psikolojik faktörlerle nasıl etkileşime girdiği henüz net değil.

Temas olmadan bağışıklık tepkisi

Uzmanlar, bu bulguların fiziksel temasa gerek olmadan bütüncül bir sinir–bağışıklık tepkisinin oluşabileceğini gösterdiğini vurguladı.

Araştırma sonuçları Nature Neuroscience dergisinde yayımlandı.