Hürmüz kapanırsa Çin sıkıntıya girer Ekonomi Haberleri

İsrail-İran çatışması nedeniyle Orta Doğu'dan petrol akışının kesilmesi en fazla Çin'e zarar verecek. Çin'in, İran'ın yaptırımlara tabi petrol ihracatının yüzde 90'ını satın aldığı tahmin ediliyor. Orta Doğu petrollerinin önemli bir alıcısı olan Çin'in ithal ettiği petrolün yüzde 45'i Hürmüz Boğazı'ndan geçiyor.

İsrail'in İran'a saldırıları ve İran'ın misillemesiyle tırmanan gerilimin Orta Doğu'dan dünya pazarlarına petrol akışını engellemesi halinde bundan en fazla zarar gören ülkelerden biri Çin olacak.

ŞİMDİLİK KESİNTİ YOK

Orta Doğu petrolünün önemli bir alıcısı konumunda bulunan Çin'in İran'ın ihraç ettiği petrolün yüzde 90'ını satın aldığı tahmin ediliyor. Ülkenin toplam petrol ithalatının yüzde 45'i Basra Körfezi'ni Umman Denizi'ne bağlayan Hürmüz Boğazı'ndan geçiyor. Bölgeden petrol akışında henüz kesinti olmasa da gerilimin sebep olduğu belirsizlik ve risk algısı nedeniyle ham petrol fiyatları son 6 ayın en yüksek seviyesine ulaştı. Petrol ihtiyacının büyük bölümünü ithal eden ve bunun da yarısına yakınını Orta Doğu'dan tedarik eden Çin, enerji akışındaki olası kesintiden olumsuz etkilenecek.

KÜRESEL PETROLÜN %25’İ HÜRMÜZ’DEN GEÇİYOR

Uluslararası Enerji Ajansı'nın (IEA) Haziran 2024 tarihli Petrol Piyasası Raporu'nda İsrail ile İran arasındaki gerilimin küresel petrol piyasasını doğrudan etkileyen jeopolitik riskler yarattığına dikkat çekildi. İsrail, İran'ın enerji altyapısını hedef alan saldırılarda bulunurken, ülkenin en büyük doğal gaz sahası olan Güney Pars'a yapılan saldırı nedeniyle üretim kısmen durdu, Tahran yakınındaki Şahran petrol deposu da saldırıya hedef oldu. İran'ın daha önce, saldırıya uğraması halinde Hürmüz Boğazı'nı kapatacağı uyarısında bulunmuştu. Boğaz'daki tanker trafiğindeki geçici bir kesilmenin dahi petrol piyasasındaki büyük aksamaya yol açacağı öngörülüyor. Suudi Arabistan, Bileşik Arap Emirlikleri (BAE), Kuveyt, Katar, Irak ve İran petrolünü Asya pazarlarına ulaştıran Hürmüz Boğazı, dünya petrol ticaretinin yüzde 25'inin ana güzergahı konumunda bulunuyor.

İRAN’IN EN İYİ MÜŞTERİSİ ÇİN

IEA raporuna göre, halihazırda günde 4,8 milyon petrol üreten İran, bunun 2,5 milyon varilini ihraç ediyor. İran, 2025'in başından bu yana günde 1,7 milyon varil ham petrol ile 800 bin varil işlenmiş petrol ve türevlerini ihraç etti. Nükleer programı sebebiyle ABD'nin yaptırımlarına maruz olan ülkenin ihracat konusunda seçenekleri sınırlı. Ham madde piyasası istihbarat şirketi Kpler'e göre, İran petrolünün yaklaşık yüzde 90'ı Çin tarafından satın alınıyor.

Ambargo sebebiyle ucuza elden çıkarıyor

İran petrolü yaptırımlar nedeniyle daha ucuza tedarik edildiği için rafineriler riskli alışverişten kar ederken kar marjlarının 2023'ten beri azaldığı, uluslararası fiyatlara göre varil başına 11 dolar karla tedarik edilen petrolden, 2024'te 4 dolar, 2025'te ise 2 dolar kar edildiği tahmin ediliyor. Çin'in yatırım altındaki petrolü dolar yerine ulusal para birimi yuan ile satın alması nedeniyle, İran'ın elde ettiği gelirle yalnızca Çin mallarını satın alabildiği de iddialar arasında. İranlı bir ticaret yetkilisi geçen yıl bu durumu "sömürge tuzağı" olarak nitelemişti. Çin Gümrükler Genel İdaresi'nin verilerine göre, geçen yıl ülkenin petrol ithal ettiği ülkeler arasında Rusya günde 2,1 milyon varille başı çekerken onu 1,5 milyon varille Suudi Arabistan ve 1,4 milyon varille Malezya izledi.