İnsan DNA’sı sıfırdan oluşturulacak: Tartışmalı proje başladı: Cin şişeden çıktı

İngiltere’de, insan DNA’sını sıfırdan sentezlemeyi hedefleyen çığır açıcı ve tartışmalı bir bilimsel proje başlatıldı. 10 milyon sterlinlik fonla desteklenen proje, insan yaşamının yapı taşlarını laboratuvarda yeniden oluşturmayı amaçlıyor. Ancak “tasarım bebekler” ve öngörülemeyen genetik değişiklikler gibi riskler, projeyi etik tartışmaların odağına yerleştiriyor.

HASTALIKLARA ÇARE Mİ, ETİK KRİZ Mİ?

Moleküler Biyoloji Laboratuvarı’ndan Dr. Julian Sale, projeyi “biyolojide bir sonraki dev adım” olarak nitelendiriyor. Sale, “Yaşlandıkça insanların hayatını iyileştirecek tedaviler geliştiriyoruz. Karaciğer, kalp veya bağışıklık sistemi gibi hasarlı organları onaracak, hastalıklara dirençli hücreler üretmeyi hedefliyoruz” dedi.

Ancak genetik değişim karşıtı Beyond GM’in direktörü Dr. Pat Thomas, teknolojinin kötüye kullanım riskine dikkat çekiyor: “Tüm bilim insanlarının iyi niyetli olduğunu düşünmek isteriz ama bu bilimsel bilgiler farklı amaçlarla, hatta savaş için bile kullanılabilir.”

"MEVCUT DNA’LAR ÜZERİNDE DEĞİŞİKLİKLER YAPABİLİYORDUK"

İnsan Genomu Projesi’nin 25. yılında duyurulan “Sentetik İnsan Genomu Projesi”, DNA’yı yalnızca haritalamakla yetinmeyip, molekül molekül inşa etmeyi hedefliyor. İlk aşamada, insan kromozomlarının büyük parçaları sentezlenecek ve nihayetinde tam bir kromozom oluşturulacak. Direktör Prof. Matthew Hurles, “DNA’yı sıfırdan oluşturmak, DNA’nın gerçekten nasıl çalıştığını test etmemizi sağlıyor. Şu ana kadar sadece mevcut DNA’lar üzerinde değişiklikler yapabiliyorduk" diyor.

"CİN ŞİŞEDEN ÇIKTI"

Proje, canlı organizma yaratımı içermiyor; çalışmalar test tüplerinde ve kültür kaplarında yapılacak. Ancak Edinburgh Üniversitesi’nden Prof. Bill Earnshaw, teknolojinin kontrol edilemez hale gelebileceği uyarısında bulunuyor: “Cin şişeden çıktı. Şu an sınırlamalar getirsek bile, uygun ekipmanlara sahip biri bu DNA’ları sentezlemeye başlamak isterse, bunu durdurmak zor olur.”

Dr. Pat Thomas ise ticarileşme endişesini dile getiriyor: “Sentetik vücut parçalarının ya da verilerin sahibi kim olacak?”

ETİK VE TOPLUMSAL TARTIŞMALAR BAŞLIYOR

Dr. Tom Collins, projenin sorumlu bir şekilde yürütülmesi için etik tartışmalara açık olduklarını belirtiyor. Prof. Joy Zhang liderliğinde yürütülecek sosyal bilim programı, kamuoyunun görüş ve endişelerini analiz edecek. Zhang, “Halkın bu teknolojiyle ilişkisini ve kaygılarını anlamak istiyoruz” dedi.

Proje, tıbbi yenilikler vadetse de etik ve güvenlik sorularıyla bilim dünyasını ikiye bölüyor.